140410 ΑΥΤΟΑΝΑΦΟΡΙΚΟ-2

Το ένα πουλάκι:

Συντηρητικά!

Ο δεύτερος φίλος, για τον οποίο σας μιλήσαμε στο φύλλο της Τρίτης, ήταν πολύ ευθύς. «Τα πουλάκια, τελευταία, λένε ό,τι πιο συντηρητικό έχω ακούσει. Πώς έγιναν έτσι;»

Στην αρχή αστειεύτηκα, μερικές φορές είναι καλύτερα να βλέπεις τα πράγματα από την κωμική τους πλευρά.

«Τι να κάνουμε;» Του απάντησα. «Ο συντηρητισμός είναι μια σταθερή αξία. Μ’ αυτόν πορεύτηκε η κοινωνία επί αιώνες. Ενώ τον ριζοσπαστισμό τον είδαμε. Μέσα σε λίγες δεκαετίες έφερε την καταστροφή».

Τι είναι όμως συντηρητικό και τι προοδευτικό;

Για να διευκολυνθούμε, φέραμε ως παράδειγμα μια συζήτηση που έγινε τις τελευταίες μέρες στο διαδίκτυο, με αφορμή ένα άρθρο για τα εισιτήρια του ΜΕΤΡΟ που αφήνονται από κάποιους, για να χρησιμοποιηθούν δωρεάν από άλλους επιβάτες.

Ο αρθρογράφος, στηρίζοντας τις απόψεις του σε οικονομικές θεωρίες, αλλά και σε ηθικούς κανόνες, έλεγε πως αυτό είναι μια σωστή κίνηση. Αφού το εισιτήριο έχει πληρωθεί και μπορεί να χρησιμοποιηθεί επί μιάμιση ώρα μετά την ακύρωσή του, είναι σωστό (και ηθικό) να το αφήνεις, για να το πάρει κάποιος άλλος (που πιθανότατα έχει ανάγκη) και να το χρησιμοποιήσει για την υπόλοιπη ώρα.

Καλό δεν ακούγεται; Και λογικό.

Πώς θα σας φαινόταν όμως αν κάναμε το ίδιο ακριβώς και σε άλλες περιπτώσεις; Διότι το εισιτήριο εκδίδεται για να πας στον προορισμό σου και έχει την ίδια τιμή είτε το χρησιμοποιήσεις για μια στάση είτε για ολόκληρη τη διαδρομή.

Το χρονικό περιθώριο της μιάμισης ώρας που σου δίνουν είναι για να πας στον προορισμό σου, αλλάζοντας, αν χρειαστεί, και γραμμή.

Δείτε το όμως έτσι. Αν πληρώσω ένα εισιτήριο, μπορώ να δω μια κινηματογραφική ταινία σε δύο συνεχόμενες προβολές.

Είναι σωστό να δώσω το εισιτήριό μου σε άλλον, να δει τη δεύτερη, αφού «έτσι κι αλλιώς ο κινηματογράφος πήρε τα χρήματα για δύο προβολές»;

Το άλλο πουλάκι:

Να πούμε διαφορετικό παράδειγμα.

Εγώ δεν τρώω ποτέ πρωινό. Το πολύ πολύ να πιω ένα ρόφημα. Είναι λοιπόν δίκαιο και ηθικό, να καλέσω κάποιον φίλο μου ή έναν περαστικό που έχει ανάγκη να φάει τον πρωινό που θα έτρωγα σε ένα ξενοδοχείο, αφού το έχω πληρώσει μαζί με την τιμή του δωματίου;

Ή, για να το δούμε λίγο πιο γενικά, είναι σωστό, ένας ασφαλισμένος να δίνει το βιβλιάριό του σε έναν ανασφάλιστο για να επισκεφθεί τον γιατρό, αφού, έτσι κι αλλιώς, το ασφαλιστικό ταμείο έχει πληρωθεί και ο ασφαλισμένος δεν έχει αρρωστήσει;

Λοιπόν, καταλαβαίνω ότι κάποιος μπορεί πολύ άνετα να υποστηρίξει πως όλα αυτά είναι σωστό και ηθικό να συμβαίνουν.

Στο κάτω κάτω, σε μια δίκαιη κοινωνία, όλοι πρέπει να μπορούν να απολαμβάνουν κάθε αγαθό.

Αφού κάποιοι μπορούν και πληρώνουν, ε, ας το εκμεταλλευτούν άλλοι που δεν μπορούν.

Καμία αντίρρηση.

Αρκεί όσοι πληρώνουν να ξέρουν ότι το κάνουν και για τους υπόλοιπους και να δέχονται να πληρώσουν το ανάλογο κόστος.

Διότι, η τιμή του εισιτηρίου, έχει υπολογιστεί με δεδομένο ότι κάθε επιβάτης θα κόβει από ένα. Αν πρόκειται το ίδιο εισιτήριο να το χρησιμοποιούν δύο και τρεις επιβάτες, τότε, πιθανότατα, η τιμή του θα είναι πολύ μεγαλύτερη.

Το γνωρίζουν αυτό όσοι πληρώνουν και το δίνουν και σε άλλους;

Επίσης, έχουν λάβει υπόψη τους ότι, αν όλοι ακολουθήσουν τη δική τους τακτική, πιθανότατα η εταιρεία να πέσει έξω και τότε δύο τινά θα συμβούν; Ή θα κλείσει και θα μείνουν στο δρόμο πολλοί εργαζόμενοι, ή θα χρηματοδοτηθεί από τον προϋπολογισμό, δηλαδή από τους φόρους που πληρώνουν, όσοι πληρώνουν.

Το ξέρουμε αυτό; Το έχουμε συμφωνήσει;

Αν ναι, καμιά αντίρρηση. Αν θέλουμε, μπορούμε, ως κοινωνία, να αποφασίσουμε να μην πληρώνει κανείς εισιτήριο ούτε στις συγκοινωνίες, ούτε στα δημόσια θεάματα, ούτε πουθενά.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Θα είναι όλα τζάμπα;

Όχι βέβαια!

Κάποιοι θα πληρώνουν γι’ αυτά (εκτός κι αν βρούμε άλλους να μας δανείζουν για να τα απολαμβάνουμε εμείς τζάμπα, που και τότε κάποιοι άλλοι θα τα πληρώνουν, όμως είναι μακριά και, κυρίως, ξένοι, οπότε δεν μας πολυνοιάζει) όπως πληρώναμε τις περίφημες δωρεάν συναυλίες που άρχισαν να πραγματοποιούνται επί αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη.

Αυτό, τότε θεωρούνταν προοδευτισμός. Ενώ όσοι υποστηρίζαμε πως πρέπει να υπάρχει κάποιοι εισιτήριο, ώστε αυτός που επιλέγει να παρακολουθήσει κάτι να το επιλέγει συνειδητά και να το εκτιμά, λεγόμασταν «ελιτιστές».

Και είδαμε τι έγινε.

Το δικαίωμα στο τζάμπα, το δικαίωμα στην τεμπελιά, το «δημοκρατικό πέντε», η αντίθεση στην αξιοκρατία, η αρχή της ήσσονος προσπάθειας, όλα αυτά και πολλά άλλα θεωρούνταν επί δεκαετίες «προοδευτισμός».

Δυστυχώς, από κάποιους θεωρούνται ακόμη και τώρα.

Αυτά και πολλά άλλα συζητήσουμε με τους φίλους και πέρασε η ώρα χωρίς να το καταλάβουμε, αλλά και χωρίς να καταλάβουμε τίποτα.

Κι όπως λέγαμε παλιά, ο «καθένας έβγαλε τα συμπεράσματά του».

Ελπίζουμε κι εσείς.

Ιστορίες παλιές, αλλά σύγχρονες!