170425 ΣΕΛΦΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Τι είναι η φωτογραφία;

Να ένα δύσκολο να απαντηθεί ερώτημα. Διότι η φωτογραφία είναι πολλά πράγματα συγχρόνως. Και δεν μιλώ για το αντικείμενο ή το αποτέλεσμα της φωτογράφισης.

Είδατε; Πριν απαντήσουμε το πρώτο, τίθεται άλλο ερώτημα.

Κάποτε είχαμε την τυπωμένη φωτογραφία, είτε αυτοτελώς, είτε σε κάποιο έντυπο, σε ένα λεύκωμα, σε ένα βιβλίο, σε μια εφημερίδα ή περιοδικό. Αυτό μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε «αντικείμενο».

Σήμερα; Τι είναι η ψηφιακή φωτογραφία που βλέπουμε σε μια οθόνη; Μπορούμε να την δούμε, να την «αποθηκεύσουμε» κάπου ή να την στείλουμε μακριά, μπορούμε να τη δημοσιοποιήσουμε, αλλά όχι να την… πάρουμε στα χέρια μας.

Εκτός αν, και πάλι, τυπωθεί, όμως πόσες πλέον από τις φωτογραφίες που τραβάμε τυπώνονται; Αφήστε που η ηλεκτρονική μορφή μπορεί πολύ εύκολα να υποστεί μεγάλη επεξεργασία και να γίνει αγνώριστη.

Δεν ξέρω αν με πιάνετε! Έτσι, λοιπόν, λέγοντας «φωτογραφία», εννοούμε και το «αντικείμενο» αλλά για την ενέργεια τού… φωτογραφίζειν. Αυτό που κάνει ο φωτογράφος˙ επίτηδες δεν χρησιμοποιώ τον όρο «την τέχνη της φωτογραφίας».

Βεβαίως, αυτά τα δύο είναι πολύ δύσκολο να τα διαχωρίσουμε. Αυτό που βλέπουμε, το αποτέλεσμα, είναι και ο μόνος τρόπος να αντιληφθούμε τη δουλειά του φωτογράφου, με ό,τι σημαίνει κάτι τέτοιο.

Από τις ανησυχίες και την ευαισθησία του, από τα ενδιαφέροντα και τη ματιά του πάνω στον κόσμο, μέχρι την τεχνική του κατάρτιση και τη ικανότητά του να χειρίζεται τα μέσα και τον εξοπλισμό που διαθέτει.

Στο ερώτημα, λοιπόν, τι είναι η φωτογραφία, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε με ένα άλλο ερώτημα: Για ποιον; Για εκείνον που την τράβηξε (τη… δημιούργησε), ή για εκείνον που την βλέπει;

Στη σημερινή κουβέντα μας, ας περιοριστούμε στο πρώτο, στο ερώτημα τι είναι η φωτογραφία για τον φωτογράφο, τον δημιουργό της. Και, φυσικά, δεν είναι ένα, αλλά πάρα πολλά διαφορετικά πράγματα.

Το άλλο πουλάκι:

Μπορεί να είναι… ανάμνηση.

Ένας τρόπος να αποθηκεύσει στη μνήμη του (στο χαρτί ή στον υπολογιστή που θα βοηθήσουν τη δική του) κάποια στιγμή, ένα μέρος ή ένα πρόσωπο που δεν θέλει να ξεχάσει. Που θέλει να συγκρατήσει για να μπορεί να ανακαλεί.

Μπορεί να είναι μια καταγραφή. Η προσπάθεια να «συλλάβει» κάτι μοναδικό και ανεπανάληπτο, κάτι που δεν πρόκειται να ξανασυμβεί. Όπως καταλαβαίνετε, το ένα, η ανάμνηση, δεν αποκλείει το άλλο, την καταγραφή.

Τα τελευταία χρόνια, η φωτογραφία χρησιμοποιείται από πολλούς ανθρώπους και ως ένα μέσο να επικοινωνήσουν, ή απλώς να κάνουν αισθητή την παρουσία τους, σε μια διαδικτυακή κοινότητα.

Έτσι, φωτογραφίζουν πράγματα εντελώς ασήμαντα, τα οποία όμως έχουν τη δυνατότητα να τα κοινοποιούν σε «φίλους», απλώς και μόνο για να πουν «είμαι εδώ». Την άλλη στιγμή θα τα ξεχάσουν και οι ίδιοι, θα βρουν κάτι άλλο να κοινοποιήσουν.

Τι θέλω να πω. Κάποτε βγάζαμε φωτογραφίες κατά τη διάρκεια ταξιδιών που κάναμε, ή, οι περισσότερο καλλιτεχνικές φύσεις, αντικειμένων στα οποία θέλαμε να δώσουμε μια διαφορετική «ύπαρξη».

Σήμερα βγάζουμε τους μεζέδες στο τραπέζι, τον καφέ που πίνουμε, τα νύχια ή τα μαλλιά μας, τα οποία αύριο θα είναι εντελώς διαφορετικά, ή ακριβώς τα ίδια, πράγμα που δεν έχει καμιά απολύτως σημασία.

Για κανέναν˙ ούτε για εμάς τους ίδιους. Τι έχει σημασία; Να πούμε, σαν τον Μίμη των παιδικών μας χρόνων, την α-νόητη φράση «Λόλα, να ένα μήλο»! Μια φράση που ποτέ, κανείς Μίμης δεν την είπε στην πραγματική ζωή.

Η οποία όμως αποκτά νόημα και λόγο ύπαρξης μόνο όταν τη διαβάσουν παιδάκια της Πρώτης Δημοτικού, που προσπαθούν να μάθουν να αναγνωρίζουν το «μ». ‘Έτσι και οι δικές μας φωτογραφίες.

Αποκτούν (;) νόημα και λόγο ύπαρξης μόνο στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς προσπαθούμε να πούμε «δείτε, είμαι κι εγώ εδώ». Και λέμε (δείχνουμε) τι τρώμε ή πώς βάψαμε τα νύχια μας.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Εξ ου και οι τόσες σέλφι!

Διότι, αν είσαι με άλλους, οι οποίοι μπορούν να σε φωτογραφίσουν, δεν χρειάζεται ίσως και… να φωτογραφηθείς. Έχεις κάτι καλύτερο να κάνεις˙ είσαι με τους φίλους σου. Όταν όμως είσαι μόνος…

Όταν βαριέσαι στην παρέα σου, ή όταν δεν επικοινωνείς με άλλους παρά μόνο διαδικτυακά, τότε αισθάνεσαι την ανάγκη να φωτογραφήσεις τον εαυτό σου και να τους τον στείλεις. Και αφού η τεχνολογία είναι πλέον στο χέρι σου…

Θέλετε να κάνουμε ένα τεστ; Αναλογιστείτε λίγο πόσες φωτογραφίες από τις πραγματικά σημαντικές στιγμές της ζωής σας έχετε. Ελάχιστες! Σκεφθείτε πόσες από αυτές είναι σέλφι. Καμία μήπως;

Δεν είναι τυχαίο. Όταν κάνεις, ή σου συμβαίνει, κάτι όντως σημαντικό, δεν έχεις τον χρόνο, τη δυνατότητα, συχνά ούτε τη διάθεση να απαθανατίσεις τη στιγμή. Αν βρεθεί κάποιος άλλος που θα το κάνει για σένα, έχει καλώς.

Όταν μπορείς να σκεφτείς πώς θα «σκηνοθετήσεις» μια λήψη κάποιας στιγμής που πρέπει να στείλεις στους διαδικτυακούς σου φίλους, τότε μάλλον η στιγμή αυτή δεν είναι και τόσο σπουδαία για σένα˙ πόσω μάλλον για κείνους.

(Σκέψεις χωρίς νόημα, με αφορμή τον θάνατο ενός 16χρονου παιδιού, που σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να βγάλει μια σέλφι, σκαρφαλώνοντας σε έναν βράχο στο Κερατσίνι.)

 Εδώ είμαι!