160420 ΕΡΩΜΕΝΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Διαβάζετε τη… «δίοδος»;

Έτσι, άκλιτο, όπως έχω ακούσει να το λένε αρκετές φορές!

Αν τη διαβάζετε, θα ξέρετε σίγουρα ότι μιλάω για το περιοδικό «λόγου και τέχνης» που εκδίδεται κάθε έξι μήνες από τη ΔΕΚΠΟΤΑ και την έκδοση του οποίου έχει αναλάβει πλέον η Raycap.

Και να μην τη διαβάζετε όμως, έχετε ίσως υπόψη σας την κυκλοφορία της. Έφτασε αισίως τα εννέα (9) τεύχη και πάει για το δέκα το καλό. Στο τελευταίο, δηλαδή το πρόσφατο τεύχος, βρήκα κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον και θέλω να το συζητήσουμε.

Πρόκειται για ένα κείμενο του Δημήτρη Βλάχου που μιλάει για τη σχέση «έρωτος και πολιτικής στον παραδειγματικό λόγο των Σικελικών του Θουκυδίδη». Έχει τίτλο «Ο πολιτικός έρως ως μήτρα και απαρχή του ασαφούς (fuzzy) πολιτικού φαινομένου».

Διαβάζοντάς το, μου ήρθε στο μυαλό η σημερινή πολιτική πραγματικότητα, στην οποία βεβαίως καθόλου δεν αναφέρεται ο Δημήτρης Βλάχος, αφού αυτός μιλάει μόνο και κυρίως για το φαινόμενο του πολιτικού έρωτα και τα αποτελέσματά του, όταν αυτός κυρίευσε τους Αθηναίους και τους παρέσυρε στη Σικελική Εκστρατεία.

Εκείνο που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και (βρήκα ότι) αναφέρεται σ’ αυτά που ζούμε σήμερα είναι οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια σφοδρή ερωτική επιθυμία σ’ εκείνους τους οποίους καταλαμβάνει.

Ακούστε όμως ένα απόσπασμα από το κείμενο του κυρίου Βλάχου και το συζητάμε στη συνέχεια:

«Σύμφωνα με την ανθρωπολογία του Θουκυδίδη ο έρως (σφοδρή επιθυμία απόκτησης και κατοχής προσώπων, άυλων και υλικών αγαθών) αποτελεί εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης φύσεως, το οποίο δεν μπορεί να εκριζωθεί ούτε με τους πιο αυστηρούς νόμους ούτε και με την πιο σκληρή τιμωρία που επισείεται κάθε φορά για την περίπτωση παραβίασής τους.

Η αποστασία των Μυτιληναίων από τους Αθηναίους (428-427 π.Χ.), κατά τον Θουκυδίδη, επαληθεύει αυτή την ψυχολογική διαπίστωση. Ο έρωτας των Μυτιληναίων για την ελευθερία, όπως άλλωστε και ο έρωτας των Αθηναίων για την ηγεμονία, τους οδήγησε ασυλλόγιστα στον έσχατο κίνδυνο, παρατηρεί ο μετριοπαθής Αθηναίος ρήτορας Διόδοτος στη θουκυδίδεια ιστορική αφήγηση.

Η σφοδρή επιθυμία των Μυτιληναίων για την ελευθερία, η αβάσιμη ελπίδα ότι θα πετύχουν τους πέρα από κάθε λογική εκτίμηση στόχους τους και, τέλος, η απατηλή και πρόσκαιρη εύνοια της τύχης σε δευτερεύοντα ζητήματα και σε μικρές νίκες, τους έκανε να διακινδυνεύσουν όχι μόνο τα πλεονεκτήματα που τους εξασφάλιζε η προνομιακή τους θέση εντός της Αθηναϊκής Συμμαχίας (Αθηναϊκής Ηγεμονίας στην πραγματικότητα) αλλά και την ίδια τους τη ζωή».

Το άλλο πουλάκι:

Αυτά για τότε.

Ακούστε όμως και τη συνέχεια και πείτε μου αν δεν είναι σαν να έχουν γραφτεί για το σήμερα:

«Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (3.45.4-7) ο έρως ηγείται προβάλλοντας την παράλογη επιθυμία, η ελπίδα τον ακολουθεί παρουσιάζοντας αυτή την επιθυμία ως πραγματοποιήσιμη (και οιονεί σε φαντασιακό επίπεδο πραγματοποιημένη), και τέλος επιβοηθεί η τύχη, η οποία στην αρχή δίνει απρόσμενα (αδοκήτως) απατηλά σημάδια δήθεν επίτευξης του επιθυμητού στόχου, πέρα από τις υποδείξεις της λογικός και της πραγματικότητας την αναγκαιότητα.

Το αποτέλεσμα της σύμπραξης των τριών αόρατων αυτών δεινών (του έρωτος, της ελπίδος και της τύχης), κατά τον Θουκυδίδη, είναι η καταστροφή της πολιτικής κοινωνίας που πέφτει στα δίχτυα του αχαλίνωτου πόθου (του έρωτος) για την πραγματοποίηση του ανέφικτου.

Ο χωρίς φρόνηση πολιτικός έρως, όταν επικρατεί στις κοινωνίες, λειτουργεί όπως η Άτη στην αρχαία τραγωδία, τυφλώνει τον νου, θολώνει τη σκέψη, και οδηγεί μέσα από την ψευδαίσθηση και τις εσφαλμένες εκτιμήσεις στην τελική συντριβή.

Η πραγματικότητα που δεν συμφωνεί με την επιθυμία αλλοιώνεται ή διαγράφεται πλήρως από το οπτικό πεδίο του ερωτευμένου, για τον οποίο το επιθυμητό φαντάζει ήδη πραγματοποιημένο μέσα σ’ αυτόν τον μαγικό κύκλο ανάπτυξης του ερωτικού φαινομένου, όπου βρίσκεται παγιδευμένος.

Αντίθετα, φαντάζει φτωχή, σχεδόν σκιώδης, αν όχι ανύπαρκτη, και οπωσδήποτε αλλοιωμένη, η πραγματικότητα την οποία επικαλούνται ως προφανή οι άλλοι που βρίσκονται εκτός αυτού του κύκλου της ερωτικός σαγήνης. Απορεί, λοιπόν, ο ερωτευμένος, εξοργίζεται και βιαιοπραγεί ακόμα σε βάρος τους…»

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Τα είδατε;

Όλα αυτά, το θόλωμα του νου, οι ψευδαισθήσεις και οι εσφαλμένες εκτιμήσεις, η διαγραφή της πραγματικότητας που δεν συμφωνεί, ακόμα και η οργή και οι βίαιες αντιδράσεις δεν σας θυμίζουν κι εσάς τον τρόπο με τον οποίο φέρονται και αντιδρούν τα στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και πολλά από τα απλά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ;

Το ίδιο ακριβώς μπορούσε να παρατηρήσει κανείς, πριν από μερικά χρόνια, και σε ένα πολύ μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, η οποία είχε… βγει στις πλατείες και έστηνε κρεμάλες. Υπάρχει όμως ένα ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε.

Αν εκείνο που τραβούσε από τη μύτη και καθοδηγούσε μια «αγανακτισμένη» κοινωνία ήταν ο έρως για την (πώς να την πω;)… καλοπέραση με δανεικά, την οποία έβλεπε ξαφνικά να χάνει από τη ζωή του, ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενο του έρωτος των ΣΥΡΙΖΑίων;

Ο έρως για την Αριστερά και την υλοποίηση των οραμάτων της; Το πάθος για μια δίκαιη κοινωνία, στην υπηρεσία των αδυνάτων; Ή μήπως κάτι πολύ πιο πεζό, ο αχαλίνωτος, ας πούμε, πόθος για εξουσία;

Δεν έχει σημασία. Το ζήτημα είναι ότι αυτός ο «χωρίς φρόνηση πολιτικός έρως» μοιάζει να οδηγεί στην καταστροφή όχι μόνο εκείνους πάνω στους οποίους «ενέπεσε», αλλά και όλη την υπόλοιπη κοινωνία. Ακόμη και τους οπαδούς του λογικού και μετρημένου Νικία!

-Είναι και ανίκητος!

-Όπως η βλακεία!