090427 ΣΥΜΒΟΛΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Χριστός Ανέστη, αδέλφια!

Μια χαρά σας βρίσκω.

Τού δώσατε και κατάλαβε αυτές τις μέρες: Πάσχα Κυρίου, Πάσχα και… να τα δυο, τρία κιλά παραπάνω.

Κι εμείς κι εμείς.

Έτσι το απαιτεί η περίστασις.

Φέτος προσπαθήσαμε για άλλη μια φορά να… «αναβιώσουμε» το πανάρχαιο έθιμο της σούβλας.

Ξέρετε, αυτό που κρατάει από τα χρόνια του Ομήρου.

Ένα έθιμο που στον καιρό της Τουρκοκρατίας έλαβε ιδιαίτερο συμβολισμό.

Όπως ένα σωρό άλλα έθιμα άλλωστε, με τα οποία οι σκλαβωμένοι Έλληνες έριχναν στάχτη στα μάτια των Τούρκων και, ενώ εκείνοι κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου, οι δικοί μας έβρισκαν την ευκαιρία να κάνουν ό,τι γουστάρουν.

Δεν το πιστεύετε;

Σε κάποιο χωριό της Ελλάδος, υπάρχει το έθιμο να πυροβολούν βάζοντας στο σημάδι τα κόκκινα αβγά.

Αυτό, λένε, γινόταν στα χρόνια της σκλαβιάς και οι Έλληνες, προφασιζόμενοι μια τέτοιου είδους «γιορτή», έβρισκαν τον τρόπο να εξασκηθούν στο σημάδι, ώστε να είναι έτοιμοι, όταν θα έρθει η ώρα του ξεσηκωμού.

Σε έναν άλλο τόπο, μια Ελληνοπούλα, κυνηγημένη από έναν Τούρκο με άγριες ερωτικές διαθέσεις, έφτασε στο χείλος ενός γκρεμού, αποφασισμένη να δώσει τέρμα στη ζωή της, παρά να ατιμαστεί.

Τι έκανε λοιπόν εκεί, στο χείλος του γκρεμού, μια στιγμή πριν πέσει να πεθάνει;

Σκέφτηκε ότι τελειώνει τη ζωή της πριν προλάβει να γευτεί το πασχαλινό αβγό και ζήτησε από τους χωριανούς της να πηγαίνουν κάθε χρόνο στο σημείο εκείνο και να ρίχνουν κόκκινα αβγά.

Τώρα, ποιοι την άκουσαν, πού βρισκόταν τη στιγμή εκείνη και πώς το μετέδωσαν ώστε να φτάσει μέχρι τις μέρες μας, μόνο η λαογραφική επιστήμη το γνωρίζει.

Το άλλο πουλάκι:

Έτσι κι εμείς.

«Αναβιώσαμε» το σούβλισμα του αρνιού το οποίο συνήθιζαν οι ομηρικοί ήρωες κατά τη διάρκεια της δεκαετούς πολιορκίας της Τροίας.

Ως γνωστόν, από αυτούς πήρε την ιδέα ο άγγελος και έδωσε εντολή στους σκλαβωμένους Εβραίους να σφάξουν αρνιά και να βάψουν με το αίμα τους τις πόρτες των σπιτιών, ώστε να ξέρει η τιμωρία του Θεού ποια σπίτια να μην πειράξει.

Διαφορετικά, άντε να ξεχωρίσει ο Θεός τους Αιγύπτιους από τους Εβραίους.

Μέσα στο σκοτάδι!

Το πανάρχαιο λοιπόν αυτό ελληνικό έθιμο έφτασε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας να λάβει ιδιαίτερους συμβολισμούς.

Το σούβλισμα του αρνιού και το αργό ψήσιμό του στα κάρβουνα θύμιζε τα πάθη του γένους.

Δηλαδή, μ’ αυτό τον τρόπο, όσοι είχαν να ψήσουν και να φάνε αρνί θυμόταν τι τραβάει το υπόλοιπο γένος που δεν είχε όχι αρνί αλλά ούτε ψωμί να ψήσει και να το κάνει φρυγανιά!

Στη Θράκη και σε άλλες περιοχές, όπου οι κλιματολογικές συνθήκες δεν επέτρεπαν το ψήσιμο στην ύπαιθρο, συνηθίζεται το ελληνικότατο φαγητό «τζιεροσαρμάς», που, όπως το λέει και το όνομά του, είναι ένας «σαρμάς» από «τζιέρια».

Αυτό δεν είναι τόσο παλιό να κρατάει από τους ομηρικούς χρόνους. Έχει τις ρίζες του στα πρώτα βυζαντινά χρόνια και στον καιρό της τουρκοκρατίας συμβόλιζε το ρωμέικο γένος που ζούσε ασφαλές τυλιγμένο -προστατευμένο- από τη Μητέρα Εκκλησία.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Όλα κάτι συμβολίζουν.

Άμα το ψάξεις, όπως έλεγε κι ένας παλιός μελετητής, κάτι θα ανακαλύψεις.

Είναι γεγονός πως στις αγροτικές, κυρίως, κοινωνίες υπήρχε έντονο το στοιχείο τού συμβολισμού.

Από το σημείο αυτό όμως μέχρι το να βρίσκουμε συμβολισμούς και -μάλιστα πάντοτε κατά των προαιώνιων εχθρών μας- κι εκεί που δεν υπάρχουν, ...υπάρχει μια απόσταση.

Δεν είναι ανάγκη να τα «αναβιώνουμε» όλα.

Υπάρχουν ωραιότατα πράγματα (ανάμεσά τους τα φαγητά έχουν εξέχουσα θέση) που μας παραδόθηκαν κι αποτελούν ζωντανή συνέχεια του πολιτισμού μας, που, όπως όλοι οι πολιτισμοί, έδωσε και πήρε πάρα πολλά από άλλους με τους οποίους ήρθε σε επαφή.

Δεν έχει κανένα νόημα να τα εκθέτουμε σε άτυπους διαγωνισμούς προσπαθώντας να τους δώσουμε αξία με βάση την αρχαιότητα ή τους συμβολισμούς και, οπωσδήποτε, τη γνήσια ελληνικότητά τους.

Αρκεί να ξέρουμε να τα χαρούμε!

 Η χαζομάρα… αναβιώνει παντού!