181212 ΒΙΑΙΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Βία και βιασμός!

Όπως θα καταλάβατε, τόσες μέρες που το συζητάμε, το θέμα δεν είναι καθόλου απλό. Και ο ασφαλέστερος τρόπος για να «λύσεις» ένα περίπλοκο θέμα είναι να ξεκινήσεις από τους ορισμούς, από την… επίσκεψιν των ονομάτων.

Τι εννοούμε όταν λέμε βία; Οι αρχαίοι παππούδες μας, που, κατά γενική ομολογία, ήταν σοφοί άνθρωποι, πίστευαν πως η Βία ήταν μια θεότητα, κόρη της Στυγός και του Πάλλαντα, η οποία μάλιστα -εδώ φαίνεται η σοφία- είχε τρία αδέλφια.

Η Βία και τα αδέλφια της, το Κράτος, ο Ζήλος και η Νίκη, ήταν μόνιμοι ακόλουθοι του Δία, δηλαδή της υπέρτατης αρχής. Αυτό, από μόνο του, λέει πάρα πολλά για τις σχέσεις και την παρουσία της βίας στην καθημερινή ζωή.

Από την άλλη, στα νεότερα χρόνια, όταν λέμε ότι κάτι έγινε «με τη βία» ή «διά της βίας», δεν εννοούμε πάντοτε το… σωματικό εξαναγκασμό, αλλά μπορεί να υποχρεώθηκε κάποιος να το πράξει πιεζόμενος ψυχολογικά.

Μιλώντας με ειδικούς, μαθαίνουμε πως υπάρχει ένας πολύ βίαιος τρόπος να εξαναγκάσει μια μητέρα το παιδί της να κάνει (ή να μην κάνει) κάτι, προσποιούμενη απλώς ότι κλαίει μπροστά του, λέγοντάς του «θα με πεθάνεις».

Στο σχολείο, επίσης, για το οποίο μιλήσαμε και χθες, μια παρατήρηση του δασκάλου, η προσβολή, για παράδειγμα, του παιδιού μπροστά στους συμμαθητές του, μπορεί να είναι πολύ πιο βίαιη από μια ξυλιά.

Ειδικά αν αυτή η τελευταία δοθεί κατ’ ιδίαν! Επομένως, βία μπορεί να έχουμε σε διάφορες μορφές, φαινομενικά ήπιες, που μπορεί να ξεκινούν από την ασταμάτητη γκρίνια και να φτάνουν μέχρι τους χαρακτηρισμούς και τις βρισιές.

Όταν όμως μιλάμε για άσκηση βίας, ειδικότερα μέσα στην οικογένεια, συνήθως παραβλέπουμε όλες αυτές τις εκφάνσεις της και αναφερόμαστε στα χτυπήματα, τους ξυλοδαρμούς, που θεωρούνται… ένα σκαλί παραπάνω.

Διότι, μπορεί να είναι πραγματικά πολύ βίαιο το να αποκαλείς τον άλλο συνεχώς με διάφορα προσβλητικά επίθετα, να του υπενθυμίζεις ασταμάτητα αδυναμίες ή λάθη του, να τον μειώνεις ως άνθρωπο ακόμη και μπροστά σε τρίτους…

Είναι άλλο όμως να σηκώνεις το χέρι και να χτυπάς. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που, όταν αναφερόμαστε στη βία, προβάλλουμε συνήθως μόνο αυτή την τελευταία μορφή της, τη σωματική βία, χείριστη μορφή τής οποίας είναι και ο βιασμός.

Το άλλο πουλάκι:

Που μπορεί να είναι και… λάιτ.

Συγνώμη για την έκφραση, ποτέ ένας βιασμός δεν είναι… ελαφριάς μορφής, θέλω όμως να τον διαχωρίσω, ακριβώς για να επισημάνω και αυτή τη μορφή του, η οποία περνά συνήθως απαρατήρητη ή ασχολίαστη.

Διότι, αν ορίσουμε ως βιασμό τη σεξουαλική συνεύρεση ΧΩΡΙΣ τη συγκατάθεση του άλλου, τότε θα δούμε ότι η διαφήμιση για ένα παυσίπονο παντός καιρού (πονοκέφαλο, πονόλαιμο και πόνους περιόδου) μιλάει ακριβώς για κάτι τέτοιο!

«Είναι καθήκον σου, γυρίζει και μου λέει, συζυγικό», τραγούδησε η Μαίρη Παναγιωταρά, η Αφροδίτη Μάνου, σε στίχους και μουσική Λουκιανού Κηλαηδόνη. Και πάλι όμως, όταν μιλάμε για βιασμό, δεν αναφερόμαστε σε κάτι τέτοιο.

Δεν είναι τυχαίο ότι χύθηκε πολύ μελάνι στην προσπάθεια να οριστεί τι ακριβώς σημαίνει συγκατάθεση και πώς αυτή μπορεί να εννοηθεί ως παρούσα σε μια ερωτική συνεύρεση δύο (ή περισσοτέρων) ανθρώπων.

Φτάσαμε στο σημείο να γίνεται λόγος για… έγγραφη δήλωση! «Πριν προχωρήσουμε, σε παρακαλώ πολύ να συμπληρώσεις αυτή την υπεύθυνη δήλωση, προκειμένου να μην έχουμε μετά νομικά τραβήγματα».

Από το σημείο αυτό βέβαια, μέχρι τού να θεωρούμε ως συγκατάθεση το… ντύσιμο του άλλου, υπάρχει τεράστια διαφορά. Η οποία όμως καλύπτεται πολύ εύκολα, όταν μπούμε σε λογικές που λένε ότι «συχνά το μη σημαίνει ναι»!

Είδαμε και ακούσαμε πάρα πολλά αυτές τις μέρες. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση είναι η ευκολία με την οποία γενικεύουμε και μια απαράδεκτη συμπεριφορά ορισμένων αντρών στο διαδίκτυο τη θεωρούμε ως γενικό κανόνα.

Και από την άλλη όμως δεν πιστεύω ότι η πλειονότητα των γυναικών θεωρεί τους άντρες «φαλλοκρατικά γουρούνια», όπως κάνουν πολλές από εκείνες που εκφράστηκαν μέσω του διαδικτύου, με αφορμή τη δολοφονία της φοιτήτριας.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Κάτι ιερό!

Για να επιστρέψουμε στους σοφούς παππούδες μας, δεν είναι τυχαίο ότι και ο έρωτας είχε θεοποιηθεί, δηλαδή επενδυθεί με ιερότητα, με μυστήριο και με μαγεία, πράγματα που, για να τα προσεγγίσεις, θέλουν κατάλληλη προετοιμασία.

Δυστυχώς, φαίνεται πως στις μέρες μας έχει χαθεί αυτό ακριβώς, χωρίς να θέλω να υποστηρίξω πως ο βιασμός είναι ένα φαινόμενο της εποχής μας και των δυτικών κοινωνιών, μόνο. Όταν όμως το βλέπεις και σε νέα παιδιά…

Δεν μπορεί παρά να σκεφτείς ότι μ’ αυτόν επιδιώκεται κάτι άλλο, πολύ πιο σύνθετο από την ικανοποίηση ενός ενστίκτου, μιας γενετήσιας ορμής. Εδώ εμπλέκονται βαθύτερα προσωπικά αλλά και κοινωνικά «δεδομένα».

Όμως, θέλω να πιστεύω (εσείς πείτε «αφελώς») ότι αυτός δεν είναι ο κανόνας στις ερωτικές σχέσεις των νέων ανθρώπων. Φαντάζομαι πως υπάρχουν ακόμη απομεινάρια του θαυμαστού εκείνου μυστηρίου που είναι ο έρωτας.

Και πως ακόμη και μέσα σε μια φανερά υπερσεξουαλική αλλά έντονα αντιερωτική εποχή, στην οποία μεγαλώνουν τα παιδιά μας, πολλά από αυτά, τα περισσότερα, εξακολουθούν να μαγεύονται από τον φτερωτό θεό.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι, με αφορμή περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, εμείς δεν πρέπει να επισημαίνουμε και να στηλιτεύουμε τα φαινόμενα βίας σε κάθε ανθρώπινη σχέση και ιδιαίτερα στην ερωτική.

 Τόσο νέο, τόσο παλιό!