181217 ΑΔΙΕΞΟΔΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Ιερή αγανάκτηση!

Έχει συμβεί σε όλους. Έρχεται κάποτε μια ώρα που γινόμαστε έξω φρενών, που χάνουμε κάθε έλεγχο και «βγαίνουμε από τα ρούχα μας», εξαιτίας ενός γεγονότος ή μιας συμπεριφοράς που μας αδικεί κατάφωρα.

Αυτό μπορεί να συμβεί και όταν μια αδικία βλέπουμε να συντελείται εις βάρος τρίτου προσώπου. Η αγανάκτησή μας μάλιστα μπορεί να θεωρηθεί ακόμη πιο δικαιολογημένη, όσο περισσότερο αδύναμο είναι αυτό το άτομο.

Βέβαια, η ιερή αγανάκτηση, αυτή δηλαδή που έχει ως αιτία κάποιον ανώτερο λόγο, δεν συνοδεύεται υποχρεωτικά από αντίστοιχη αντίδραση. Μπορεί να αγανακτήσουμε μια χαρά, αλλά να το αφήσουμε να περάσει.

Αν αντιδράσουμε, υπάρχουν κι εκεί διαβαθμίσεις. Από το να το πούμε, ως παράπονο, σε γνωστούς και φίλους, εννοείται πρωτίστως στους διαδικτυακούς, μέχρι… να τα πάρουμε στο κρανίο και να αρχίσουμε να τα σπάμε.

Από τι ακριβώς εξαρτάται το είδος της αντίδρασής μας; Από πάρα πολλές παραμέτρους. Σίγουρα όχι από την… ιερότητα της αγανάκτησης. Διότι, αν ήταν έτσι, έπρεπε όλοι να αντιδρούμε με τον ίδιο τρόπο σε παρόμοια ερεθίσματα.

Εξαρτάται, λοιπόν, και από την ιδιοσυγκρασία του καθενός∙ οι πιο θερμόαιμοι έχουν και πιο οξείες αντιδράσεις. Είναι αυτοί που συνήθως δεν υπολογίζουν και τις συνέπειες των αντιδράσεών τους, αν υπάρχουν τέτοιες συνέπειες.

Οι υπόλοιποι, εμείς οι πιο… λαπάδες, μπορούμε να καθόμαστε και να επιχαίρουμε με τις αντιδράσεις εκείνων που το λέει η καρδούλα τους. Μπορούμε επίσης να κάνουμε λάικ ή να ευχόμαστε να (μην) ήμασταν στη θέση τους.

Τα σκεφτόμουν όλα αυτά διαβάζοντας για την τεράστια απήχηση που είχε στο κοινό η ταινιούλα μικρού μήκους με τίτλο «ο αδελφός μου»∙ είμαι βέβαιος ότι ξέρετε για ποια μιλάω. Σενάριο Παναγιώτης Παπουτσάκης, σκηνοθεσία Θοδωρής Παπαδουλάκης.

Ένας οργισμένος νέος σπάει ό,τι βρίσκεται στο δρόμο του, για να συλληφθεί και να αποκαλυφθεί ότι το έκανε από… ιερή αγανάκτηση, την οποία, βεβαίως συμμεριζόμαστε όλοι όσοι βλέπουμε την ταινία.

Διότι το ξέσπασμα του νέου δικαιολογείται από τη συμπεριφορά που έχουμε όλοι απέναντι στους συμπολίτες μας με προβλήματα κίνησης και αδυνατούν να μετακινηθούν μέσα σε μια σύγχρονη ελληνική πόλη.

Το άλλο πουλάκι:

Δικαιολογείται;

Εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα λεπτό σημείο που δίχασε την κοινή γνώμη, όλους εμάς δηλαδή που παρακολουθήσαμε το φιλμ, αλλά και που ξέρουμε πολύ καλά ποια είναι η συμπεριφορά μας απέναντι στο πρόβλημα.

Το κακό είναι ότι, αν μας ρωτήσεις έναν έναν, θα σου πούμε όλοι πόσο… γαϊδουρινό πράγμα είναι να κλείνεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τη διάβαση ανθρώπων με αναπηρία. Θα σου το πούμε, αλλά και θα την  κλείσουμε!

Από την άποψη αυτή, είναι θετικό πράγμα ο θόρυβος που ξεσήκωσε η συγκεκριμένη ταινία, όμως πολύ φοβάμαι ότι, αν δεν ληφθούν άλλα, πολύ πιο δραστικά μέτρα, το πρόβλημα θα εξακολουθήσει να παραμένει.

Πριν το συζητήσουμε όμως αυτό, ας επανέλθουμε στο θέμα της συζήτησης. Δικαιολογείται η βία, ακόμη και για ένα τέτοιο, αδιαμφισβήτητα ευαίσθητο θέμα; Χαιρόμαστε ίσως που το βλέπουμε, είναι όμως σωστό να αντιδρούμε έτσι;

Θα μιλήσω όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται: όχι, και πάλι όχι! Δεν υπάρχει κανένας σκοπός, όσο ιερός κι αν θεωρείται, που να δικαιολογεί το να παίρνουμε τον νόμο στα χέρια μας και να αποδίδουμε εμείς δικαιοσύνη.

Γιατί; Διότι τότε θα καταντούσαμε ζούγκλα. Ο λόγος είναι απλός∙ ποτέ δεν ξέρεις ποιο είναι το όριο ανάμεσα σε μια «δικαιολογημένη» και σε μια υπερβολική, αναίτια βίαιη αντίδραση. Γι’ αυτό και η απάντηση είναι απλή: Δεν υπάρχουν δικαιολογίες.

Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου όμως να επισημάνω και κάτι ακόμη που διαχωρίζει τον ήρωα της ταινίας από τους κάθε είδους αγανακτισμένους. Αυτός πλήρωσε για την αντίδρασή του, δεν κρύφτηκε ούτε κλάφτηκε για να γλιτώσει.

Ας το έχουν υπόψη τους όσοι απαντούν με βία «στη βία της κοινωνίας, ή του κράτους, ή της εξουσίας», για να τρέξουν αμέσως μετά να κρυφτούν ή, αν συλληφθούν, να κλαφτούν και να ψελλίσουν αστείες δικαιολογίες για να τη γλιτώσουν.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Τότε, τι πρέπει να γίνει;

Να συνεχίσουμε να παρατηρούμε απαθείς, αλλά και να προβαίνουμε  κι εμείς σε καταλήψεις των ειδικών διαβάσεων και των πεζοδρομίων, κάνοντας αβίωτο τον βίο των συμπολιτών μας που πρέπει να κινηθούν σ’ αυτές;

Όχι, παιδιά. Και η λύση στο πρόβλημα είναι πάρα πολύ απλή. Την έχουν βρει εδώ και χρόνια όλα τα πολιτισμένα κράτη του κόσμου. Είναι τέτοια η ποινή, αν συλληφθείς παραβάτης, που ούτε καν το σκέφτεσαι.

Και, το σπουδαιότερο; Είναι απολύτως βέβαιο ότι η παράβασή σου θα εντοπιστεί από την πρώτη φορά, από το πρώτο λεπτό που θα την διαπράξεις. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο ίδιος Έλληνας γίνεται άλλος πολίτης, μόλις βρεθεί σε τέτοια χώρα.

Φαντάζομαι, λοιπόν, πως η ταινία του Θοδωρή Παπαλουκάκη δεν θα είχε καμιά απολύτως απήχηση σε χώρα του πολιτισμένου κόσμου. Θα θεωρούνταν εξωπραγματική υπερβολή. Έχει στην Ελλάδα και είναι απολύτως φυσιολογικό(!)

Όχι μόνο γιατί περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα, αλλά και μια εν πολλοίς αποδεκτή αντίδραση σε αυτήν. Μια αντίδραση που… καθ-ιερώνεται επειδή προκαλείται από ιερή αγανάκτηση.

Αν όμως αγανακτούσαμε πράγματι τόσο πολύ απέναντι στο φαινόμενο, να είστε βέβαιοι ότι αυτό θα εξαλείφονταν. Φαίνεται, λοιπόν, πως η αγανάκτησή μας προέρχεται περισσότερο από… ενοχή, όμως μπαίνω σε βαθιά ψυχαναλυτικά νερά.

Και δεν το θέλω.

 Αντιγράφει τη ζωή!