ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Σεπτέμβριος 2019. Συμπληρώθηκαν είκοσι συναπτά έτη από τη μέρα που αποφασίσαμε να σχολιάζουμε σε καθημερινή βάση τον κοινωνικό και πολιτικό μας βίο. Αυτός ο κύκλος έκλεισε. Δείτε εδώ το αποχαιρετιστήριο κείμενο.

Πάμε για άλλα; Ποιος ξέρει;

Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2015

150126 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟ

Το ένα πουλάκι:
Λίγη λογοτεχνία!

«Ήταν μια αξιομνημόνευτη μέρα για μένα, γιατί προκάλεσε μέσα μου μεγάλες αλλαγές. Όμως το ίδιο συμβαίνει με ολόκληρη τη ζωή. Φανταστείτε μια επιλεγμένη μέρα, αποσπασμένη από τις υπόλοιπες, και σκεφτείτε πόσο διαφορετική θα ήταν χωρίς αυτήν η πορεία της ζωής σας. Εσείς που διαβάζετε όλα αυτά, σταματήστε μια στιγμή και σκεφτείτε τη μακριά αλυσίδα από σίδερο ή χρυσάφι, από αγκάθια ή λουλούδια, που δνε θα σας είχε ποτέ δέσει αν δεν είχε σχηματιστεί ο πρώτος κρίκος, κάποια αξιομνημόνευτη μέρα».
Κάρολος Ντίκενς, Μεγάλες Προσδοκίες

Διαβάζω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου, εκδόσεις Πατάκη, 2013:
«Οι “Μεγάλες Προσδοκίες” είναι η υπέροχη ιστορία του νεαρού Πιπ που ζει στη φτώχεια του χωριού του, ώσπου οι τρομερές συμπτώσεις τον φέρνουν στο Λονδίνο, στους κύκλους του “καλού κόσμου”.

Μέσα από τις περιπέτειες του Πιπ, που παρατηρεί τον κόσμο γεμάτος όνειρα κι ερωτηματικά, ο Ντίκενς περιγράφει την Αγγλία της πρώτης βιομηχανικής εποχής, μιας σκληρής εποχής όπου όμως τα θαύματα ήταν δυνατά. Με φόντο την ύπαιθρο, που παρακμάζει, και το άστυ, που αναπτύσσεται γοργά, ο Ντίκενς δημιουργεί μια σειρά αξιαγάπητους χαρακτήρες (όπως τον καλοκάγαθο Τζο και την γλυκιά Μπίντυ) που συγκρούονται με τους Κακούς, που κι αυτοί απ' την πλευρά τους έχουν τις δικαιολογίες τους.

Η ωραία Εστέλλα είναι δύστροπη και καταστροφική, η μις Χάβισαμ είναι μισότρελη, η αδελφή του Πιπ είναι μια μέγαιρα: και ο Μάγκγουιτς, που αποτελεί με τον τρόπο του το κέντρο αυτής της ιστορίας, είναι ένας παράνομος - σαν τον Γιάννη Αγιάννη στους Αθλίους.

Όμως πίσω από τα φαινόμενα κρύβονται απρόσμενες αλήθειες και παλιά μυστικά που συνιστούν την ίδια την πλοκή και που κινούν το γαϊτανάκι των ηρώων. Ο ανικανοποίητος έρωτας, η φιλία, η μοίρα, η εκδίκηση, οι ταξικές συγκρούσεις, η κοινωνική αναρρίχηση, η αρρώστια, ο θάνατος και η λύτρωση περιγράφονται εδώ με ρεαλισμό και χιούμορ: οι δραματικές σκηνές είναι συνταρακτικές, οι κωμικές είναι ξεκαρδιστικές και οι πρώτες διαδέχονται τις δεύτερες σε μια μνημειώδη σύνθεση».

Πώς το παρουσίασε ο Τύπος;
«Στις Μεγάλες προσδοκίες, που μάλλον ξεφεύγουν από τα όρια του κοινωνικού μυθιστορήματος, ο συγγραφέας θα χτίσει τον κεντρικό του χαρακτήρα με βάση τις επιταγές του χρήματος, όπως τουλάχιστον τις αντιλαμβάνεται η βικτωριανή Αγγλία: το φτωχόπαιδο που αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο μυθιστόρημα, θα έχει έναν και μοναδικό στόχο - το πώς να πλουτίσει σε μια κοινωνία συστηματικών αποκλεισμών.

Κι όλα αυτά στο πλαίσιο μιας αφήγησης που θέλει να αποδείξει ότι η φτώχεια δεν συνιστά φυσική κατάσταση ή προϊόν προσωπικής ανικανότητας, αλλά το απαραγνώριστο χαρακτηριστικό ενός πανίσχυρου ταξικού καθεστώτος, που υπερασπίζεται με νύχια και με δόντια την πίστη του στην ανισομέρεια και την ανισότητα».

Από την πρώτη κιόλας εμφάνισή τους στο εβδομαδιαίο περιοδικό «All The Year Around», τον Δεκέμβριο του 1860, οι «Μεγάλες Προσδοκίες» του Τσάρλς Ντίκενς αποδείχθηκαν μια διαχρονική δουλειά. Μετά την αύξηση των πωλήσεων του περιοδικού οι «Μεγάλες Προσδοκίες» το 1861 πήραν τη μορφή μυθιστορήματος.
Παρότι στην αρχή οι κριτικές δίχασαν, το σπουδαίο αυτό μυθιστόρημα κατάφερε να ανέλθει στα πιο πολυδιαβασμένα παγκοσμίως.

Εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε είναι πως τον τίτλο του μυθιστορήματος θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς  ειρωνικό, καθώς ο Πιπ θα ανακαλύψει ότι ο ευεργέτης που τον βοήθησε είναι ο κατάδικος, τον οποίο είχε βοηθήσει στο παρελθόν. Τα χρήματα, οι φιλοδοξίες του και η αίσθηση που έχει για τον εαυτό του δοκιμάζονται λόγω της σχέσης του με τον ευεργέτη, μη γνωρίζοντας πώς θα εξελιχθεί η μοίρα του.

Το άλλο πουλάκι:
Γυρίστηκε σε πολλές ταινίες, από το 1946 και μετά.

Το πιο πρόσφατο φιλμ είναι σε σενάριο Ντέιβιντ Νίκολς και σκηνοθεσία Μάικλ Νιούελ. Ας δούμε τι έγραψε η κριτική.
«Έχοντας το αξιοσημείωτο μειονέκτημα των δεκάδων προηγούμενων μεταφορών της κλασικής ιστορίας του Καρόλου Ντίκενς σε μικρή και μεγάλη οθόνη, οι «Μεγάλες Προσδοκίες» έχουν να πολεμήσουν με το ακριβώς αντίθετο του τίτλου τους: ακόμη κι αν αγαπά κανείς το βιβλίο στο οποίο βασίζεται, το πιθανότερο είναι ότι μια νέα κινηματογραφική μεταφορά δεν είναι ακριβώς αυτό που λαχταρά.

Οι σκληροπυρηνικοί φαν ναι μεν θα χαρούν, όταν διαπιστώσουν ότι η ταινία είναι όσο πιο πιστή γίνεται στην πηγή της, αυτό όμως την κρατά επίσης από το να γίνει πραγματικά ξεχωριστή και αξιοσημείωτη.

Διατηρώντας έναν εντυπωσιακό αριθμό χαρακτήρων και υποπλοκών, το σενάριο του Ντέιβιντ Νίκολς εύστοχα δίνει το βάρος του στο επώδυνο ταξίδι του Πιπ στην ενηλικίωση και καταφέρνει να αναπτύξει ικανοποιητικά τον κεντρικό αυτό χαρακτήρα, βασιζόμενο και στην εξαιρετική επιλογή τοποθεσιών και στον αψεγάδιαστο σχεδιασμό παραγωγής.

Φυσικά η ταινία, προσπαθώντας να χωρέσει την πυκνή αφήγηση του Ντίκενς σε ένα δίωρο, χάνει στην πορεία την ορμή της ή και τις απαραίτητες παύσεις για να δώσει λίγη περισσότερη πνοή σε κάποιους δεύτερους χαρακτήρες που περιορίζονται σε μικρά και τελικά ασήμαντα περάσματα».

Και ένα τρίτο πουλάκι:
Έτσι είναι.

Άλλο στα «παραμύθια», άλλο στον κινηματογράφο και άλλο στη… ζωή.

Θυμίζω ότι ο συγγραφέας των «μεγάλων προσδοκιών» έχει διχάσει τους αναγνώστες του. Άλλοι τον χαρακτήρισαν εκφραστή της μεσαίας τάξης, ενώ άλλοι πιστεύουν πως εκφράζει το προλεταριάτο. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν πως ενώ περιγράφει και κρίνει τη σκληρή πραγματικότητα και την ανισότητα που κυριαρχεί, δεν έρχεται να προτείνει καμία λύση.

Έτσι είναι. Παντού και πάντα θα υπάρχουν οι… τάσεις!
Όσο αφορά εμάς, επιτρέψτε μας να σας θυμίσουμε τι είχε πει ο Μαρξ για τον Ντίκενς:
«Οι εύγλωττες σελίδες του έχουν προσφέρει πολύ περισσότερες αλήθειες από όλους μαζί τους επαγγελματίες πολιτικούς».
Κάθε ομοιότης…

Δεν υπάρχουν σχόλια: