150210 ΨΕΥΤΙΚΟ

Το ένα πουλάκι:

Μια ιδέα είναι…

Όλοι γνωρίζουμε την ιστορία με τα placebo, τα «φάρμακα» εκείνα τα οποία δεν περιέχουν καμιά απολύτως φαρμακευτική ουσία, όμως έχουν τη θαυματουργική ικανότητα να δρουν θεραπευτικά πάνω σε ασθενείς.

Η αρχική τους λειτουργία ήταν να χορηγούνται σε παράλληλες πειραματικές ομάδες, ώστε να ελέγχεται επιστημονικά καλύτερα η δράση των πραγματικών φαρμάκων.

Κάποια στιγμή, ένας εθελοντής που έπαιρνε μέρος σε πειράματα αυτού του είδους, αποφάσισε να αυτοκτονήσει, λαμβάνοντας μια μεγάλη ποσότητα από το φάρμακο.

Σε λίγο έπεσε κάτω με τρομερούς πόνους στο στομάχι, βέβαιος πως σε λίγα λεπτά πεθαίνει.

Κάποιοι τον αντιλήφθηκαν, τον «έτρεξαν» στις πρώτες βοήθειες και εκεί τον ρώτησαν τι δραστική ουσία πήρε, ποιο ήταν το φάρμακο. Επειδή δεν γνώριζε ακριβώς τους είπε ότι ήταν ένα άγνωστο φάρμακο που το έπαιρνε στο πλαίσιο ενός πειράματος.

Αμέσως οι γιατροί επικοινώνησαν με τον συνάδελφο τους, για να τον ρωτήσουν τι περιείχε το σκεύασμα.

«Τίποτε», τους είπε αυτός. «Ο συγκεκριμένος εθελοντής ήταν στην ομάδα που της χορηγούνται placebo, φάρμακα χωρίς καμιά απολύτως δραστική ουσία».

«Μα αυτός χτυπιέται από τους πόνους και είναι βέβαιος πως πεθαίνει», δήλωσαν οι γιατροί από τις πρώτες βοήθειες.

«Η ιδέα του είναι», τους απάντησε τότε ο πειραματιστής.

Πράγματι, μόλις πήγαν στον «ετοιμοθάνατο» και του είπαν πως τα φάρμακα με τα οποία πήγε να αυτοκτονήσει ήταν αέρας κοπανιστός, πέρασαν και οι πόνοι και όλα.

Σηκώθηκε και έφυγε, χωρίς να γνωρίζουμε αν συνέχισε να παίρνει μέρος σε τέτοιου είδους πειράματα. Πάντως η διάθεση για αυτοκτονία του έφυγε μάλλον για καλά.

Τόση είναι η δύναμη της υποβολής και της αυθυποβολής. Πάνω σ’ αυτήν βέβαια στηρίχτηκαν και έκαναν χρυσές δουλειές διάφοροι κομπογιανίτες ανά τους αιώνες και να μην αμφιβάλλετε ότι το κάνουν και σήμερα.

Δείτε, ας πούμε, πώς ξαφνικά μια ολόκληρη κοινωνία ανακαλύπτει με ρυθμούς υστερίας ότι έχει ευαισθησία στην τάδε ουσία, την οποία μέχρι χθες αγνοούσαν οι πάντες, και πώς στήνεται αμέσως ένα τεράστιο εμπόριο από προϊόντα «ελεύθερα» από αυτήν.

Δεν λέμε ονόματα, γιατί έχουμε και φίλους εμπόρους…

Το άλλο πουλάκι:

Η επιστήμη προχωράει.

Έτσι, νεότερα δεδομένα μας διαβεβαιώνουν πως τα placebo όχι μόνο θεραπεύουν διάφορους ασθενείς, αλλά το κάνουν πολύ καλύτερα, όταν αυτά είναι «ακριβά».

Δείτε πως έχει η πειραματική κατάσταση. Οι ασθενείς υποτίθεται ότι λαμβάνουν δυο δόσεις από την ίδια δραστική ουσία, με τη διαφορά ότι, για κάποιους λόγους, η μία είναι πολύ ακριβότερη από την άλλη.

Αποτέλεσμα; Ενώ στην πραγματικότητα δεν τους χορηγήθηκε παρά φυσιολογικός ορός, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι το ακριβό «φάρμακο» ενήργησε πολύ καλύτερα πάνω τους.

Φανταστείτε εφαρμογές που θα μπορούσε να έχει αυτό το επιστημονικό εύρημα στην θεραπεία ασθενειών, ιδιαίτερα σε φτωχές χώρες. Ένα σύστημα υγείας που μπορεί να χορηγεί όσο ακριβά φάρμακα επιθυμεί, χωρίς να του κοστίζουν τίποτα!

Κι όμως. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί η γενικευμένη χρήση του, αφού η ιατρική δεοντολογία δεν επιτρέπει να εξαπατώνται εσκεμμένα οι ασθενείς, ακόμη κι αν αυτό είναι για την… υγεία τους. (Τώρα, πώς γίνεται και εξαπατώνται συστηματικά, μάλιστα εις βάρος και της υγείας και της τσέπης τους, μην το ρωτάτε.)

Άρα η μόνη λύση είναι να εξαπατώνται οι γιατροί, πιστεύοντας ότι συνταγογραφούν κάτι ισχυρό, και αυτοί να το χορηγούν στους ασθενείς χωρίς να υπάρχει πρόβλημα δεοντολογίας. Οι γιατροί μπορούν να εξαπατηθούν, αν πρόκειται για το καλό των ασθενών. Ή όχι;

Αστειεύομαι!

Αυτό, ακόμη κι αν γίνεται (ποιος γιατρός, πέρα από τις φαρμακευτικές εταιρίες, γνωρίζει τι ακριβώς περιέχει ένα σκεύασμα και ποια ακριβώς είναι η δράση του;) δεν μπορεί να έχει επίσημη μορφή ή να υιοθετηθεί από υγειονομικές υπηρεσίες, αφού υπάρχει –υποτίθεται- ελεύθερος ανταγωνισμός.

Άρα πώς θα γίνει να έχουμε φθηνά φάρμακα, που θα δηλώνονται ως ακριβά και θα πληρώνονται ως φθηνά, προκειμένου οι ασθενείς που τα λαμβάνουν να δέχονται σε μεγαλύτερο βαθμό την ευεργετική τους δράση; Δεν γίνεται!

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Σιγά την έρευνα, ρε παιδιά.

Μ’ αρέσει που κάθεστε και το συζητάτε στα σοβαρά. Και ποιος δεν ξέρει, από απλή καθημερινή πείρα ότι «το ακριβό είναι καλύτερο;» Αυτό ισχύει τόσο για την αξία διάφορων προϊόντων, όσο και για την ποιότητα παροχής υπηρεσιών.

«Ό,τι δίνεις εκείνο παίρνεις», λέει μια λαϊκή παροιμία.

Θα μου πείτε, είναι πάντοτε έτσι; Σε κάθε περίπτωση, η τιμή ανταποκρίνεται ακριβώς στην αξία του προϊόντος;

Προφανώς όχι. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μέσα στην υψηλή τιμή συμπεριλαμβάνονται πράγματα άσχετα από την τελική αξία ενός προϊόντος, όπως είναι η έρευνα, η διαφημιστική δαπάνη, το «όνομα» της φίρμας, ο περιορισμένος αριθμός αντιτύπων και ένα σωρό άλλα.

Μήπως όμως και όταν λέμε τελική αξία ενός προϊόντος δεν εννοούμε και όλα τα παραπάνω;

Ποιος δεν ξέρει ότι πληρώνει ακριβά ένα «επώνυμο» μπλουζάκι, επειδή ακριβώς είναι και επώνυμο; Ή, ποια θα ήταν η αξία ενός πολυτελούς αυτοκινήτου, αν στο καπό του υπήρχε το σήμα μιας άγνωστης εταιρίας;

Αυτά ισχύουν. Μέσα στην τιμή υπάρχει πάντοτε και πολύ ή λίγο «παραμύθι» κι αυτό μάλλον το γνωρίζουν οι περισσότεροι απ’ όσους… παραμυθιάζονται.

Από το σημείο αυτό όμως, μέχρι του να υποστηρίζουν κάποιοι πως τα φτηνιάρικα προϊόντα είναι ανώτερα από τα φιρμάτα, έχει πολύ δρόμο.

Όσο από εδώ μέχρι το… Σαντάνσκι.

Φτηνό και… φτηνό!