150218 ΑΡΙΣΤΟΝ-1

Το ένα πουλάκι:

Ο Αριστείδης και η αριστεία…

Το θέμα είναι βαθύτερο. Δεν αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα επιλέγονται οι μαθητές για τα Πρότυπα ή τα Πειραματικά Σχολεία.

Έχει να κάνει με μια νοοτροπία και ένα πλέγμα αντιλήψεων γύρω από την προσπάθεια και την επιβράβευσή της, τη λογική του χαμηλού παρονομαστή και τη δημοκρατία του μέσου όρου.

Ας ξεκινήσουμε τη διερεύνηση του θέματος.

«Η αριστεία είναι μια λέξη νόμιμη και χρήσιμη, αλλά όταν γίνεται κατά κάποιο τρόπο σφραγίδα που μπαίνει ή δεν μπαίνει σε ένα παιδί, αυτή η σφραγίδα τον ακολουθεί για όλη του τη ζωή. Αν αποτύχεις στις εξετάσεις δεν είσαι άριστος! Αν επιτύχεις στις εξετάσεις, σε κυνηγάει η επιτυχία σε όλη σου τη ζωή και αισθάνεσαι ότι πρέπει να αποδείξεις ότι είσαι άριστος».

Αυτή είναι η θέση του υπουργού κ. Αριστείδη Μπαλτά σε σχέση με το θεσμό της αριστείας, όπως την έχει διατυπώσει τόσο εντός της βουλής όσο και σε διευκρινιστικές τοποθετήσεις του σε τηλεοπτικά κανάλια.

Εδώ ας κάνουμε έναν διαχωρισμό πολύ χρήσιμο για τη συζήτησή μας. Ας μην περιορίσουμε το θέμα στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία, διότι αυτό είναι μια άλλη συζήτηση που ίσως την κάνουμε κάποια στιγμή.

Το θέμα της αριστείας, κατά τον κ. υπουργό, δεν έχει να κάνει μόνο με τις εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΠΠΣ, αλλά με τη γενικότερη σχέση επίδοσης-επιβράβευσης στο Σχολείο.

Διαφορετικά δεν θα επανέφερε τη δυνατότητα να προβιβάζεται κάποιος ακόμη και με βαθμούς κάτω από 8 στη γλώσσα και τα μαθηματικά.

Ας δούμε λοιπόν το θέμα γενικότερα. Υπάρχει ένας τομέας της επιστήμης η οποία λέγεται κοινωνιολογία της εκπαίδευσης και μας έχει δείξει πως οι επιδόσεις στο Σχολείο είναι αποτέλεσμα αυτού που ονομάζουμε «μορφωτικό κεφάλαιο», το οποίο ο μαθητής κουβαλάει από το σπίτι του.

Μας λέει δηλαδή η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης πως οι «άριστοι» προέρχονται από οικογένειες που έχουν τη δυνατότητα να τους παρέχουν πλούσια εφόδια για την καλή πορεία τους στο σχολικό περιβάλλον.

Αυτό, κοινωνιολογικά, είναι σωστό!

Προσέξατε τη διατύπωση; Κοινωνιολογικά.

Όταν δηλαδή δεν μελετάμε περιπτώσεις μαθητών, αλλά εξετάζουμε μεγάλα σύνολα του γενικού πληθυσμού. Αν πούμε δηλαδή πως τα παιδιά των μεσοαστικών τάξεων έχουν περισσότερες πιθανότητες να αριστεύσουν στο σχολείο από εκείνα των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, θα είμαστε ακριβείς.

Το άλλο πουλάκι:

Ακριβείς… κοινωνιολογικά!

Διότι, αυτή η γενική παρατήρηση δεν αποκλείει καθόλου το ενδεχόμενο να υπάρχουν παιδιά μεσοαστικής τάξης που δεν τα καταφέρνουν καθόλου και, αντίθετα, φτωχόπαιδα που πιάνουν πουλιά στον αέρα και αριστεύουν.

Προσέξτε! Αυτό δεν πρέπει να το δούμε σαν «την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα», αλλά ως ένα αποτέλεσμα μιας διαφορετικής εξέτασης.

Εξάλλου, από την πείρα μας γνωρίζουμε ότι το Σχολείο, στη χώρα μας, υπήρξε ισχυρός μοχλός κοινωνικής κινητικότητας, σε παλαιότερες δεκαετίες, όταν τα παιδιά φτωχών οικογενειών ή αγροτικών περιοχών μπόρεσαν να «προκόψουν» και να ανέλθουν κοινωνικά χάρη στη μόρφωσή τους.

Το κατόρθωσαν μάλιστα μέσα σε ένα ισχυρά ανταγωνιστικό περιβάλλον, με συνεχείς εξετάσεις και διακρίσεις αριστείας για όσους ξεχώριζαν. Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο φορτώθηκαν άγχος ως πετυχημένοι του Σχολείου ή γέμισαν κόμπλεξ ως αποτυχημένοι των εξετάσεων, αυτό ίσως είναι αρμοδιότητα του κ. Μπαλτά να μας το πει.

Εκείνο που σίγουρα ξέρουμε είναι πως έμαθαν ότι στη ζωή δεν πρέπει να αμειβόμαστε όλοι το ίδιο, ότι η προσπάθεια και η διάκριση έχουν νόημα και ότι η αξιοκρατία οδηγεί το σύνολο προς τα εμπρός και επάνω.

Ύστερα ήρθε το αριστερό ΠαΣοΚ και οι διάφοροι κύριοι Μπαλτάδες. Οι οποίοι ξεκίνησαν λέγοντας ότι «δεν πρέπει να διορθώνουμε τα λάθη των παιδιών γιατί τους δημιουργούμε ψυχολογικά προβλήματα» και έφθασαν στο σημείο τού «δημοκρατικού 5», όπου όλοι, από τη στιγμή που μπήκαν σε μια σχολή, πρέπει να αποφοιτήσουν, ακόμη κι αν δεν πατάνε στα μαθήματα ή τα εργαστήρια.

Έτσι φτάσαμε στην κατάργηση των βαθμών και την ισοπέδωση στο Δημοτικό (όλοι Α και όλοι «άριστα 10») την απόλυτη αναντιστοιχία βαθμών-επίδοσης στο Γυμνάσιο (όσοι είναι ικανοποιητικά καλοί έχουν πάνω από 19 και οι εντελώς αδιάφοροι πάνω από 15) και τη κυριολεκτικά χαριστική εισαγωγή στα πανεπιστήμια μετά το Λύκειο, (όπου μπαίνουν και μαθητές με μέσο όρο στα γραπτά κάτω από 3!)

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Πού οδήγησε όλο αυτό;

Δυστυχώς, οι επιπτώσεις είναι πολύ πιο σοβαρές από την επικράτηση της λογικής της ήσσονος προσπάθειας στο Σχολείο.

Γενιές ολόκληρες έχουν γαλουχηθεί με τη νοοτροπία πως δεν έχει κανένα νόημα να προσπαθείς, πώς η διάκριση είναι μομφή, πως πάντοτε «κάποιος» θα βρίσκεται να ανταμείψει εξίσου εκείνους που αξίζουν και τους άλλους που απλώς παρακολουθούν.

Πώς να μιλήσεις μετά για αξιολόγηση στο δημόσιο, πώς να επιδιώξεις τη σύνδεση μισθού παραγωγικότητας, πώς να συνδέσεις την κατάληψη θέσεων με αντικειμενικά προσόντα, πώς να ζητήσεις από τους φιλότιμους να εξακολουθήσουν να είναι τέτοιοι και από τους χαβαλέδες να προσπαθήσουν να βελτιωθούν.

Δυστυχώς, φίλοι μου, αυτά έχουν σχέση μεταξύ τους και όποιοι δεν την βλέπουν έχουν απλώς καταπιεί αμάσητες διάφορες θεωρίες περί «ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση» και περί «ψυχικών τραυμάτων κατά την παιδική ηλικία».

Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά τα αποφασίζουν κάποιοι φωστήρες ερήμην της κοινωνικής πραγματικότητας, αλλά και ερήμην των παιδιών των ίδιων, που, όπως θα πούμε αύριο, άλλα έχουν στο μυαλό τους και στην ψυχούλα τους κι άλλα τους βάζουμε -για το καλό τους- να κάνουν.

Αύριο.

Αριστείδη, άριστα!