150219 ΑΡΙΣΤΟΝ-2

Το ένα πουλάκι:

Σας θυμίζω την ιστορία.

-Διάβαζε, παιδί μου, διάβαζε να γίνεις πρώτος στην τάξη σου.

-Γιατί, καλέ μαμά, αφού στην τάξη μας έχουμε πρώτο!

Σύντομο και εύστοχο. Πόσοι πρώτοι θα είμαστε, τέλος πάντων, σε μια σχολική τάξη. Δέκα; Δεν γίνεται. Ένας είναι ο πρώτος κι αυτός υπάρχει ήδη. Άρα δεν χρειάζεται να προσπαθούμε και άλλοι γι’ αυτή τη θέση. Δεν χρειάζεται να προσπαθούμε καν. Ας αφεθούμε στη «φυσική» τάξη των πραγμάτων…

Το ανέκδοτο όμως αυτό δείχνει και κάτι άλλο πολύ σημαντικό, το οποίο εμείς οι μεγάλοι, είτε από τη θέση του δασκάλου, είτε από τη θέση του γονέα, δείχνουμε να το αγνοούμε.

Αν πιάσεις ένα παιδάκι και το ρωτήσεις «ποιος είναι ο καλύτερος μαθητής στην τάξη σας», θα σου απαντήσει με κάθε ειλικρίνεια.

Το ίδιο κι αν το ρωτήσεις «ποιος είναι ο τελευταίος στην τάξη». Μετά μπορείς να του ζητήσεις να σου πει σε ποια θέση βρίσκεται το ίδιο. Κάθε φορά το παιδί απαντά αβίαστα, χωρίς να μπαίνει σε δεύτερες σκέψεις και μάλιστα χωρίς καν να λαμβάνει υπόψη του τη βαθμολογία που έχει ο κάθε μαθητής.

Το «πείραμα» θα είναι πιο πετυχημένο αν το παιδί είναι σε μικρή τάξη και δεν έχει γνωρίσει ακόμη την αριθμητική βαθμολογία ή την αξιολόγηση γενικώς.

Προσέξτε όμως κι ένα ακόμη παράδοξο.

Παρ’ όλο που τα παιδιά γνωρίζουν την αντικειμενική «θέση» τού καθενός μέσα στην τάξη τους, ωστόσο θέλουν η βαθμολογία που παίρνουν να μην ανταποκρίνεται σ’ αυτήν.

Δεν τους πειράζει αν τους βάλεις μεγαλύτερο βαθμό ή ίσο με εκείνου που αναγνωρίζουν ως πρώτο μέσα στην τάξη.

Δεν τους ενοχλεί η «αδικία», όταν συμβαίνει υπέρ τους, όταν δηλαδή τους μεταχειρίζεσαι προνομιακά ή τους βάλεις χαριστικά μεγάλους βαθμούς.

Κανείς δεν λέει, ακόμη και σε μεγαλύτερες τάξεις, «έβγαλα είκοσι παρά δύο, όμως αυτό δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές μου δυνατότητες».

Το αίσθημα της αδικίας τους πιάνει μόνο όταν αντιληφθούν ότι κάποιος, ο οποίος θεωρούνταν κατώτερος, πήρε μεγαλύτερο βαθμό από αυτούς. Και πάλι ασχέτως αν και ο δικός του  βαθμός ήταν πολύ μεγαλύτερος από ό,τι αξίζουν.

Το άλλο πουλάκι:

Πώς εξηγείται αυτό;

Η μόνη εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι πως τα παιδιά υπόκεινται σε μια εκπαίδευση για κάτι τέτοιο.

Μια εκπαίδευση στο Σχολείο, αλλά και στο σπίτι. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό αυτής της εκπαίδευσης; Είναι το ότι δεν υπάρχει καμιά πραγματική αντιστοιχία μεταξύ προσπάθειας – επίδοσης και ανταμοιβής.

Από την Γ΄ τάξη του Δημοτικού που τα παιδιά αρχίζουν να παίρνουν «βαθμούς», βλέπουν ότι όλα είναι μαθητές του «Α». Ο δάσκαλος, βέβαια, ή η δασκάλα προσπαθούν να εξηγήσουν στους γονείς πως δεν είναι όλα τα «Α» το ίδιο και πως κάποια παιδιά χρειάζεται να προσπαθήσουν περισσότερο, εκείνο όμως που τελικά μένει είναι ο τυπωμένος έλεγχος και η χαρά για την αριστεία του παιδιού.

Αργότερα αρχίζουν οι αριθμητικές βαθμολογίες, όμως κι εκεί η συντριπτική πλειονότητα βρίσκεται στο «άριστα 10». Μαθητές που είναι κάτω του μετρίου, που στα επαναληπτικά τεστ γράφουν για «κάτω από τη βάση», απαντώντας στις τρεις ή τέσσερις από τις δέκα ερωτήσεις, βλέπουν στο τέλος του τριμήνου να παίρνουν 9 ή 10 και να αριστεύουν. Με δεδομένο μάλιστα ότι υπάρχει μια σειρά από μαθήματα (Γυμναστική, Τεχνικά, Αγωγή του Πολίτη κ.λπ.) όπου κανείς δεν παίρνει κάτω από 10, στο τέλος ψάχνεις να βρεις μαθητή που δεν έχει αριστεύσει.

Το ίδιο συμβαίνει όμως και στις υπόλοιπες σχολικές δραστηριότητες. Κάποτε οι δάσκαλοι έδιναν στις γιορτές ποιήματα σε όσα παιδιά μπορούσαν να τα αποστηθίσουν και να τα απαγγείλουν σωστά. Σήμερα στις γιορτές συμμετέχουν όλοι ακόμη και εκείνοι που δεν μπορούν να μάθουν απ’ έξω δυο αράδες. Και, φυσικά, όλους τους καμαρώνουν και τους χειροκροτούν το ίδιο.

Ακόμη και στην ομάδα του σχολείου συμμετέχουν όλοι, αφού κανείς δεν πρέπει να στερείται τη χαρά της συμμετοχής κι έτσι ούτε εκεί διακρίνονται οι καλύτεροι.

Όλα αυτά, βέβαια, ξεκινούν από το σπίτι και καταλήγουν σ’ αυτό. Τα δώρα που δίνονται στο παιδί δεν έρχονται ως μια επιβράβευση προσπάθειας ή καλής διαγωγής ή εξαίρετης επίδοσης, αλλά ως αναπλήρωση, ας πούμε, της απουσίας και του χρόνου που δεν διαθέτουμε γι’ αυτό.

Έχω δει παιδί να του αγοράζουν πανάκριβο ποδήλατο, επειδή πέρασε την τάξη στο… δημοτικό.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Όλα αυτά διαπαιδαγωγούν πολίτες.

Μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε, όμως στην προσπάθειά μας να μη νιώσει κανείς μειονεκτικά, γινόμαστε άδικοι, κυρίως προς εκείνους που αξίζουν πραγματικά. Όταν όλοι θα έχουν «10», η κλήρωση για σημαιοφόρο μπορεί να βγάλει τον χειρότερο και αυτό το γνωρίζουν τα παιδιά.

«Ήταν με διαφορά ο καλύτερος στην τάξη», έλεγε ένας δάσκαλος, «όμως δεν  του έβαλα βαθμό να ξεχωρίσει, γιατί οι άλλοι θα τον έτρωγαν».

Έτσι εκπαιδεύονται οι αυριανοί πολίτες. Κι επειδή αυτό το κακό άρχισε από το 1982 σημαίνει ότι έτσι έχουν γαλουχηθεί οι σημερινοί σαραντάρηδες και σαρανταπεντάρηδες.

Είναι τυχαίο ότι αυτό επιζητούν και στην επαγγελματική τους καριέρα;

Ίση αμοιβή για όλους, ανεξαρτήτως προσόντων, ανεξαρτήτως προσπάθειας ή προσφοράς και, φυσικά, χωρίς καμιά μορφή αξιολόγησης. Μέσα όμως σ’ ένα τέτοιο ισοπεδωτικό περιβάλλον, ποιο είναι το κίνητρο ώστε να γίνει κάποιος καλύτερος ή να παραμείνει ευσυνείδητος και συνεπής;

Αφήστε που, όπως και στο σχολείο, αυτός «χαλάει την πιάτσα» και ως εκ τούτου χαρακτηρίζεται σπασίκλας, ψώνιο ή φυτό.

Τόσο καλά!

Φυτώριο!