130227 ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΟ-4

Το ένα πουλάκι:

Παιδαγωγική ελευθερία, λοιπόν.

Ας μιλήσουμε γι’ αυτήν την τόσο παρεξηγημένη έννοια, η οποία έχει άμεση σχέση με την αξιολόγηση.

Υποτίθεται ότι όλες αυτές τις μέρες μιλάμε για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, συμβάλλοντας –τρομάρα μας- στον διάλογο.

«Η αξιολόγηση» λένε κάποιοι από τους επικριτές της, «θα περιορίσει την παιδαγωγική ελευθερία που πρέπει να έχει ο εκπαιδευτικός και θα τον κάνει πειθήνιο όργανο στους αξιολογητές του».

Το πρώτο πράγμα που έχουμε να παρατηρήσουμε στην παραπάνω άποψη είναι η παραδοχή πως η αξιολόγηση επιφέρει αλλαγές. Ας το σημειώσουμε αυτό, γιατί υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν πως, στην ουσία, τίποτε δεν αλλάζει και πως όλη η φασαρία γίνεται απλώς και μόνο για να κατηγοριοποιηθούν εκπαιδευτικοί και σχολεία.

Κρατήστε το αυτό στο μυαλό σας, θα μιλήσουμε άλλη φορά. Τώρα είπαμε να δούμε την παιδαγωγική ελευθερία, η οποία, στην αντίληψη ορισμένων έχει λάβει την έννοια «κάνω ό,τι θέλω ή ό,τι νομίζω σωστό και δεν δίνω λογαριασμό σε κανέναν».

Δεν είναι όμως έτσι!

Αφήνω το, «κάνω ό,τι θέλω», ας μη συζητάμε για αυτονόητα πράγματα, και πιάνω το «κάτω ό,τι νομίζω σωστό».

Θέτω ευθέως το ερώτημα: Ποιος μου λέει ότι αυτό που νομίζω εγώ σωστό είναι σωστό;

Άκουσα ένα παράδειγμα και μ’ αρέσει να το επαναλαμβάνω:

Έχουμε τρεις εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είναι δραστήριοι, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, εφαρμόζουν καινοτόμα προγράμματα με τα παιδιά κ.λπ., κ.λπ.

Ο ένας κάνει project, πραγματοποιεί επισκέψεις, δίνει εργασίες με θέμα τον ΠΑΟΚ. Ο άλλος αντίστοιχα ασχολείται με το θέατρο και ο τρίτος έχει ως μόνιμο θέμα τις εκκλησίες και τα μοναστήρια.

Είναι προφανές ότι για μας δεν είναι το ίδιο άξιοι και σωστοί στη δουλειά τους εκπαιδευτικοί. Αναλόγως τη δική μας τοποθέτηση, θεωρούμε άλλον «συντηρητικό», άλλον «προοδευτικό», άλλον «εκτός τόπου και χρόνου».

Δεν πρέπει, λοιπόν, κάποιος να είναι υπεύθυνος, ώστε να θέτει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα ασκείται η παιδαγωγική ελευθερία;

Το άλλο πουλάκι:

Ποιος θα είναι αυτός;

Φυσικά η πολιτεία με τα θεσμοθετημένα όργανά της, αν υπάρχουν, και μέσα από καθορισμένες διαδικασίες, αν υπάρχουν επίσης.

Κάποιοι έχουν κι εδώ αντιρρήσεις.

Διότι θεωρούν π.χ. ότι τα αναλυτικά προγράμματα, που έχει επιλέξει η πολιτεία, και τα βιβλία, τα οποία τα «υλοποιούν», είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένης ιδεολογίας, οριοθετούν ένα συγκεκριμένο σχολείο και οδηγούν στην… παραγωγή συγκεκριμένου τύπου πολιτών.

Προσέξτε! Μπορεί να έχουν δίκιο! Μπορεί τα επιχειρήματα τους αλλά και η επιστημονική τους προσέγγιση να είναι σωστά, μπορεί να αξιοποιούν καλύτερα τη διεθνή εμπειρία, τα πορίσματα εφαρμογών σε άλλες χώρες και άλλες εποχές, μπορεί μια δική τους πρόταση για διαφορετικά αναλυτικά προγράμματα και διαφορετικά βιβλία να ήταν καταλληλότερη…

Τι πρέπει να γίνει όμως;

Αυτό που πρέπει και μπορούν (οφείλουν) να κάνουν είναι να αγωνιστούν, μέσα από τα θεσμοθετημένα συνδικαλιστικά όργανα και δράσεις (συνέδρια-εκδόσεις-πειραματικές εφαρμογές…), να αγωνιστούν να αλλάξουν ό,τι μπορούν.

Μέχρι τότε (ευτυχώς ή δυστυχώς) είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν το αναλυτικό πρόγραμμα, που είναι νόμος του κράτους, και να διδάσκουν τα βιβλία που έχουν επιλεγεί.

Γιατί; Διότι, σύμφωνα και με το παράδειγμα, αν αφεθεί να κάνει ο καθένας ό,τι νομίζει σωστό, τότε δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι όλοι θα κάνουν αυτό που… εμείς θεωρούμε σωστό.

Αφήστε που πάρα πολλοί θα ασκήσουν το δικαίωμα της «παιδαγωγικής ελευθερίας» απλώς για να μην κάνουν τίποτα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Σήμερα τι ισχύει στα σχολεία;

Όλα τα παραπάνω.

Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που φροντίζουν να εφαρμόζουν κατά γράμμα το αναλυτικό πρόγραμμα και το βιβλίο και άλλοι που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, οι περισσότερες σε σωστή κατεύθυνση, κατά τη γνώμη μου, αλλά αυτή είναι απλώς η γνώμη μου και κανείς δεν μπορεί να πει ότι είναι αλάνθαστη.

Είναι γεγονός ότι η αξιολόγηση θα περιορίσει την παιδαγωγική ελευθερία, αν θέλετε θα την βάλει σε καλούπι. Αυτό, όπως είδαμε, μπορεί να μη μας αρέσει ή να μας συμφέρει, όμως δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό και πάντως δεν είναι αντιδημοκρατικό.

Στο τέλος τέλος, όσοι θέλουν να συνεχίσουν να εξασκούν το δικαίωμα τους αυτό, ας το κάνουν αναλαμβάνοντας και κάποιο ρίσκο. Ποιος μας είπε ότι η ελευθερία, έστω και η παιδαγωγική, είναι απλή υπόθεση. Όλοι ξέρουμε ότι οι πρωτοπόροι παιδαγωγοί πλήρωσαν ακριβό τίμημα για την εφαρμογή των ιδεών τους.

Το σίγουρο είναι όμως ότι η αξιολόγηση, που όπως είπαμε μπορεί να επιφέρει αλλαγές, θα βάλει σε καλούπι και εκείνους, για τους οποίους παιδαγωγική ελευθερία σημαίνει ανεμελιά, καλή καρδιά και… άσε τους άλλους να τρέχουν.

Για να γίνει αυτό όμως χρειάζεται να δούμε και ορισμένα άλλα χαρακτηριστικά της αξιολόγησης.

Αύριο πάλι.

Η ελευθερία είναι αγαθό και κατακτιέται!