130301 ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΟ-6

Το ένα πουλάκι:

Προβλήματα αξιολόγησης.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα συναντήσουν όσοι, όταν και αν εμπλακούν στη διαδικασία αξιολόγησης, είναι η… έλλειψη αξιολόγησης.

Είναι δηλαδή το γεγονός ότι, επειδή επί χρόνια δεν αξιολογούνταν κανείς και τίποτε, δεν υπάρχει η ανάλογη κουλτούρα στους πολίτες!

Μου έλεγε ένας φίλος για τις ΗΠΑ. Αξιολογούνται οι πάντες τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.

Προσέξτε  όμως. Δεν υπάρχει ούτε ένας που να περνάει από το μυαλό του η ιδέα ότι μπορεί να αδικηθεί.

Όσο αυτονόητη διαδικασία είναι η αξιολόγηση άλλο τόσο «φυσική» θεωρείται και η αντικειμενικότητα.

Εδώ τι γίνεται;

Πρώτα πρώτα είναι βέβαιο ότι βλέπουμε με μεγάλη καχυποψία αυτόν που θα μας αξιολογήσει. Έχουμε άδικο; Όχι, διότι έτσι μας δίδαξε η πείρα.

Μου περιέγραφε τη διαδικασία κάποιος φίλος, ο οποίος μπήκε σ’ αυτήν προκειμένου να αξιολογηθεί, ώστε να γίνει στέλεχος της εκπαίδευσης.

Αναρωτιόταν: είναι δυνατόν να είσαι κοτζάμ καθηγητής πανεπιστημίου και να δέχεσαι να μπεις σε μα επιτροπή αξιολόγησης, στην οποία σου υπαγορεύουν τι βαθμό να βάλεις στον κάθε υποψήφιο;

Και απαντούσε μόνος του:

Είναι. Διότι αυτοί που σε έβαλαν στην επιτροπή περιμένουν από εσένα να ανταποδώσεις κάποια χάρη ή εξυπηρέτηση που σου είχαν κάνει παλαιότερα, εννοείται εις βάρος άλλων.

Από εκεί, λοιπόν, ξεκινάει το πρώτο πρόβλημα. Από την έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στους αξιολογητές, αφού πρώτα οι ίδιοι δεν έχουν αξιολογηθεί σωστά και αντικειμενικά, ώστε να βρίσκονται στη θέση που βρίσκονται.

Εδώ όμως υπάρχει και μια αντίφαση.

Βλέπεις συχνά αυτούς που είναι κατά της αξιολόγησης να αξιολογούν οι ίδιοι (με ποια κριτήρια; με ποιες διαδικασίες;) τους προϊσταμένους τους και να καταλήγουν ότι δεν κατέχουν επάξια τη θέση στην οποία βρίσκονται άρα δεν κάνουν και για αξιολογητές.

Εφαρμόζουν δηλαδή, και μάλιστα εντελώς άτυπα, αυτό το οποίο υποτίθεται ότι απορρίπτουν:

Το άλλο πουλάκι:

«Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;»

Αυτή η νοοτροπία, που χαρακτηρίζει πολλούς νεοέλληνες, είναι το δεύτερο εμπόδιο που έχει όμως τη ρίζα του στο ίδιο κακό, την έλλειψη αξιολόγησης. Έχουμε την αίσθηση ότι είμαστε άριστοι στη δουλειά μας, ότι τα κάνουμε όλα σωστά, ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο να μάθουμε…

Ποιος μας το είπε αυτό;

Ο καθένας και, μια και μιλάμε για την εκπαίδευση, ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να πιστεύει ότι είναι ο τέλειος δάσκαλος. Και μπορεί να είναι. Αυτό όμως δεν πρέπει να το διαπιστώσει και να το πει κάποιος άλλος, κάποιος έξω από τον ίδιο;

Έχουμε δει ανθρώπους που πιστεύουν ότι είναι «οδηγάρες», όμως η πράξη δείχνει άλλα. Όσοι μπαίνουν στο αυτοκίνητο τους διαπιστώνουν το αντίθετο. Έχουμε δει άλλους να παινεύονται για τη μαγειρική τους, όμως, όσοι τη δοκιμάζουν, έχουν άλλη γνώμη.

Ο κάθε μικρός παραγωγός κρασιού μπορεί να παινεύεται πως το κρασί του είναι το καλύτερο του κόσμου, ξεπερνά σε ποιότητα και γεύση το πιο ακριβό εμφιαλωμένο κρασί.

Είναι όμως έτσι; Στους διαγωνισμούς γευσιγνωσίας που γίνονται κάθε χρόνο διαπιστώθηκε πως αυτό δεν ισχύει.

Υπάρχει, λοιπόν, η ανάγκη μιας «εξωτερικής», μιας όσο γίνεται αντικειμενικής ματιάς, που θα βοηθήσει ούτως ή άλλως και τον ίδιο τον αξιολογούμενο να αποκτήσει καλύτερη εικόνα για τη δουλειά του, αν τον ενδιαφέρει κάτι τέτοιο

Που θα έπρεπε να τον ενδιαφέρει.

Στο σημείο αυτό, ας σταθούμε να δούμε άλλες δύο παρεξηγήσεις που υπάρχουν γύρω από το θέμα.

Η πρώτη είναι η (σιωπηλή) παραδοχή πως κάτι δεν μπορεί να γίνει καλύτερο, άρα ας το αφήσουμε όπως έχει.

Λάθος. Πάντοτε υπάρχει κάτι καλύτερο και, το σωστό είναι, αν μπορούμε να το καταφέρουμε, να το προσπαθήσουμε.

Η δεύτερη παρεξήγηση έχει να κάνει με την ταύτιση κάποιου έργου με τον δημιουργό του.

Λάθος επίσης. Όταν κρίνουμε τη δουλειά κάποιου, δεν κρίνουμε τον άνθρωπο. Αν η δουλειά δεν είναι καλή, δεν σημαίνει πως δεν είναι καλός άνθρωπος αυτός που την έκανε.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Σκεφθείτε το αντίστροφο.

Πόσους πετυχημένους δημιουργούς γνωρίζουμε, που αγαπάμε και θαυμάζουμε το έργο τους, για τους ίδιους όμως έχουμε άσχημη εικόνα.

Εξάλλου και οι εκπαιδευτικοί, όταν βάζουν κακό βαθμό σε κάποιον μαθητή, δεν σημαίνει ότι τον κρίνουν και σαν χαρακτήρα κι ότι θεωρούν πως είναι κακό παιδί. Υποτίθεται μάλιστα ότι, τελικά, ο λόγος που το κάνουν είναι για το καλό του παιδιού.

Χρειάζεται επομένως μια «παιδεία» και στην αξιολόγηση, την οποία, δυστυχώς, δεν έχουμε.

Το αποτέλεσμα θα είναι να ταλαιπωρηθούν πολύ αυτοί οι οποίοι (ή πάνω στους οποίους) θα την εφαρμόσουν για πρώτη φορά.

Έτσι συμβαίνει. Το εκκρεμές, μέχρι να ισορροπήσει, πάει από τη μια άκρη στην άλλη.

Κάποτε όμως θα πρέπει να ξεκινήσει η αξιολόγηση.

Θα πρέπει;

Ακόμη δεν καταλήξαμε σ’ αυτό το συμπέρασμα. Όπως είδατε, μέχρι στιγμής συζητάμε τα γύρω γύρω. Τα… τεχνικά ζητήματα και κάποια προβλήματα που παρουσιάζονται από την αντιμετώπισή τους.

Διότι, το ερώτημα, πέρα από τις φιλολογίες, είναι το εξής: Θα οδηγήσει η αξιολόγηση σε ένα καλύτερο σχολείο;

Αν συμφωνήσουμε πως ναι, τότε έχει νόημα να ψάχνουμε τρόπους καλύτερης εφαρμογής της. Αν δούμε πως όχι, τότε καλά κάνουμε και συζητάμε θεωρητικώς.

Τι σημαίνει όμως «καλύτερο σχολείο»;

Δεν είμαστε «κουλτουριάρηδες»!