170123 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

«Φονιάδες των λαών, Αμερικάνοι»!

Αυτό, μάλιστα. Ήταν ένα σύνθημα. Κάτι έλεγε. Χαρακτήριζε τους κατοίκους μιας ολόκληρης ηπείρου «φονιάδες των λαών».

Σωστό; Λάθος! Και ξέρω τι θα μου πείτε. Τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται.

Όταν λέμε «Αμερικάνοι», εννοούμε μόνο τους κατοίκους των Ηνωμένων Πολιτειών και μάλιστα, για να είμαστε και πιο ακριβείς με τη δημοτική, των Ενωμένων Πολιτειών, δηλαδή των ΕΠΑ, όπως έγραφαν τις ΗΠΑ κάποια αριστερά έντυπα της εποχής.

Τα ίδια έντυπα αλλά και οι αναγνώστες τους έκαναν και μια ακόμη πολύ σημαντική διάκριση. Με το… «Αμερικάνοι» δεν εννοούμε καν του πολίτες των ΕΠΑ, αλλά την ηγεσία τους, δηλαδή την κυβέρνηση.

Η οποία παίρνει σάρκα και οστά, ή συγκεφαλαιώνεται (ένας όρος που χρησιμοποιούσαν κάποια άλλα έντυπα), στο πρόσωπο του εκάστοτε Προέδρου, του λεγόμενου και πλανητάρχη. Προχθές του Μπους, χθες του Ομπάμα, σήμερα του Τραμπ.

Όταν όμως χαρακτηρίζεις με κάποιο τρόπο, θετικά ή αρνητικά, τον νόμιμα εκλεγμένο εκπρόσωπο μιας χώρας, στην πραγματικότητα δεν χαρακτηρίζεις έτσι και τους πολίτες; Τουλάχιστον εκείνους που τον ψήφισαν;

Θα μου πείτε «τι το κακό υπάρχει σ’ αυτό;» Φυσικά και οι πολίτες μιας χώρας είναι υπεύθυνοι για τους ηγέτες που εκλέγουν και, φυσικότατα, μπορούμε να τους κρίνουμε γι’ αυτές τους τις επιλογές. 

Άλλωστε, αυτό δεν το κάνουμε μόνο για τους ξένους. Πρωτίστως ασκούμε αυτοκριτική. Εμείς δεν είμαστε που λέμε για τη χώρα μας ότι κατοικείται από τον πιο έξυπνο λαό του κόσμου, ότι έχει τους πιο φιλόξενους κατοίκους, ότι μόνο εδώ συναντάς λέξεις όπως φιλότιμο, λεβεντιά, μπέσα, χουβαρνταλίκι;

Ε, όπως κρίνουμε τον εαυτό μας, έχουμε νομίζω το δικαίωμα να κρίνουμε και τους άλλους. Το κάνουμε είτε άμεσα, χαρακτηρίζοντάς τους υποτιμητικά, ας πούμε, αμερικανάκια, είτε μέσω των εκλεγμένων ηγετών τους, λέγοντας για τον Τραμπ ό,τι (χειρότερο) μπορείς να φανταστείς.

Φαίνεται όμως πως δεν είμαστε μόνοι. Δεν γνωρίζω αν η λέξη αμερικανάκια υπάρχει και σε άλλες γλώσσες με την ίδια έννοια, όμως στους χαρακτηρισμούς του Τραμπ δεν πρέπει να αισθανόμαστε μοναξιά.

Το άλλο πουλάκι:

Απ’ άκρου σε άκρου της γης!

Βούιξε ο πλανήτης από τα συνθήματα των διαδηλωτών σε πάρα πολλές χώρες. Από το Λονδίνο και το Βερολίνο, μέχρι το Τόκιο, το Σίδνεϊ και τη Μανίλα, η ημέρα της ορκωμοσίας «γιορτάστηκε» με περισσότερες από 600 συγκεντρώσεις κατά του Τραμπ.

Των διαδηλωτών είπα; Των διαδηλωτριών έπρεπε να πω, αφού οι διαδηλώσεις αυτές, στη συντριπτική τους πλειονότητα οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν από γυναίκες. Οι οποίες έχουν ιδιαίτερους λόγους να μην συμπαθούν τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ.

Ελάτε όμως να το σοβαρέψουμε λίγο. Τώρα όμως που κόπασε κάπως ο θόρυβος και τέλειωσαν οι γιορτές και τα πανηγύρια, ελάτε να δούμε τα πράγματα λίγο πιο ψύχραιμα και να ψάξουμε να βρούμε τις θετικές τους πλευρές. Αν έχουν.

Υπάρχει μια χώρα στον κόσμο όπου άνθρωποι σαν τον Τραμπ μπορούν να φτάσουν στο ύψιστο αξίωμα. Αυτό είναι καλό ή κακό; Θα το πω λίγο διαφορετικά: Υπάρχει μια χώρα στον κόσμο όπου ΚΑΙ άνθρωποι σαν τον Τραμπ μπορούν να φτάσουν στο ύψιστο αξίωμα.

Αν αφήσουμε στην άκρη την κριτική για το επίπεδο ωριμότητας των ψηφοφόρων, τι μας λέει αυτό για το επίπεδο των θεσμών και τη λειτουργία της δημοκρατίας στη συγκεκριμένη χώρα; Θα ήταν προτιμότερο να υπάρχουν μηχανισμοί και δικλείδες, ώστε οι κάθε είδους «Τραμπ» να αποκλείονται;

Και τότε, ποιοι άλλοι θα αποκλείονταν μαζί με αυτούς; Ξέρω τι θα μου πείτε. Έτσι κι αλλιώς η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών είναι αποκλεισμένη από κάθε είδους διαδικασίες. Προσέξτε όμως! Κανείς δεν μίλησε για ιδανική πολιτεία ή τέλειο πολίτευμα.

Ας μην ξεχνάμε πως η ίδια χώρα, με τις ίδιες διαδικασίες και τους ίδιους ψηφοφόρους εξέλεξε τον Ομπάμα, αν μη τι άλλο, τον πρώτο μαύρο Πρόεδρο στη ιστορία της. Τον οποίο όλοι τώρα συγκρίνουν με το διάδοχό του και θρηνούν γι’ αυτή τη διαδοχή.

Θα μπορούσαμε όμως να αναρωτηθούμε: Έχει καθόλου ευθύνες και ο Ομπάμα για το γεγονός ότι οι πολίτες… έτρεξαν στην αγκαλιά τού πρώτου Τραμπ που βρέθηκε μπροστά τους; Έχει ευθύνες το κόμμα του -άρα και ο ίδιος- για το γεγονός ότι έθεσε τους πολίτες στο δίλημμα Χίλαρι Κλίντον ή Τραμπ;

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Είναι δύσκολο πράγμα η δημοκρατία.

Και, είτε το βλέπουμε είτε όχι, είτε μας αρέσει είτε όχι, οι ΗΠΑ έχουν μια από τις επαρκέστερες και πιο βαθιά ριζωμένες δημοκρατίες στον κόσμο. Δυστυχώς, όπως φαίνεται, ούτε αυτή είναι αρκετή ώστε να εκλέγονται οι άριστοι.

Πολλοί πιστεύουν πως ο πλανήτης βρίσκεται σε μια καμπή και οι δημοκρατικοί θεσμοί δοκιμάζουν τις αντοχές τους. Πως υπάρχουν πλέον μέσα και διαδικασίες που οι θεσμοί αυτοί δεν μπορούσαν να προβλέψουν και τώρα δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν.

Συνδέουν και συγκρίνουν την εκλογή Τραμπ με το Brexit, παρ’ όλο που εδώ δεν μιλάμε για μια «εφάπαξ» ψηφοφορία, αλλά για μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία, κατά την οποία οι πολίτες είχαν πολλές ευκαιρίες να ξανασκεφτούν τις επιλογές τους.

Πού βαδίζουμε, λοιπόν; Και πώς πρέπει να ενεργήσουμε;

Το σίγουρο είναι ένα. Με πορείες και διαδηλώσεις κατά των «Αμερικάνων» ή του Τραμπ, το πρόβλημα δεν λύνεται.

Ας μην κάνουμε το (ίδιο με εκείνους) λάθος να δώσουμε απλοϊκές απαντήσεις σε ένα σύνθετο φαινόμενο. Η καλύτερη παιδεία, η ισχυροποίηση των θεσμών, η αναζήτηση νέων, όπως και εναλλακτικών διαδικασιών είναι δοκιμασμένες λύσεις.

Σίγουρα μπορούμε να σκεφτούμε και άλλες, αντί να κοροϊδεύουμε ή να θρηνούμε!

 Τις είδαμε και τις πορείες…