180912 ΛΑΤΙΝΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Διαβάζετε Αστερίξ;

Βλέπετε; Παρ’ όλο που ξέρω ότι απευθύνομαι σε ενήλικες (μεγάλους ανθρώπους, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους) έβαλα το ρήμα στον Ενεστώτα. Δεν ρώτησα αν διαβάζατε, όταν ήσασταν μικροί, αλλά αν διαβάζετε.

Αυτό για πολλούς λόγους. Ο κυριότερος είναι ότι θεωρώ πως αν κάποιος διάβασε μια φορά Αστερίξ, έγινε αναγνώστης τους εφ’ όρου ζωής. Προσέξτε! Για να μην παρεξηγηθώ θα εξηγήσω τι εννοώ λέγοντας «διάβασε μια φορά».

Δεν εννοώ εκείνον τον περιστασιακό αναγνώστη που έπιασε στο χέρι του κατά τύχη κάποιο τεύχος και το ξεφύλλισε όπως κάθε άλλο «περιοδικό». Αυτός, κατά την προσωπική μου άποψη, δεν θεωρείται «αναγνώστης Αστερίξ».

Τέτοιος είναι μόνον εκείνος που… μελέτησε όλα τα τεύχη με την αρμόζουσα προσοχή. Εκείνος που έμαθε ατάκες απ’ έξω. Που μπορεί να απομνημονεύσει επεισόδια ολόκληρα και να σου θυμίσει χαρακτηριστικά περιστατικά.

Που ανέλυσε και σχολίασε με φίλους του κάθε πτυχή των Αστερίξ, από το λεπτό χιούμορ μέχρι τις ιστορικές αναφορές που υπάρχουν στις περιπέτειές τους, και μπορεί να δώσει μια μικρή διάλεξη πάνω σ’ αυτά.

Που ανακάλυψε πως, όσες φορές και να διαβάσεις μια ιστορία, πάντοτε θα βρεις μια εντυπωσιακή λεπτομέρεια που σου είχε ξεφύγει, και αυτός είναι ένας καλός λόγος για ακόμη μια επανάληψη της σειράς.

Για τέτοιον αναγνώστη σάς μιλάω. Αυτός, όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντοτε θα επιστρέφει στην αγαπημένη θέση της βιβλιοθήκης του, εκεί όπου βρίσκονται προσεκτικά τακτοποιημένα όλα τα Αστερίξ.

Αν, λοιπόν, είστε ένας από αυτούς, θα ξέρετε ότι τα λατινικά είναι όχι μια «νεκρή γλώσσα», αλλά κάτι πολύ χρήσιμο. Γιατί; Διότι, χωρίς αυτά, δεν μπορείς να απολαύσεις τα αγαπημένα σου κόμιξ, τα Αστέριξ.

Ήδη οι πραγματικοί φίλοι τους θα καταλάβατε καλά τι εννοώ, ας το θυμίσουμε όμως και στους άλλους, οι οποίοι είναι λιγότερο ένθερμοι αναγνώστες. Κάθε φορά που ο Αστερίξ ταξιδεύει μέσω θαλάσσης συναντά στο δρόμο του τους πειρατές.

Το καράβι των οποίων, συνήθως ολοκαίνουριο, βυθίζεται με συνοπτικές διαδικασίες, ενώ οι ίδιοι βρίσκονται στη θάλασσα ανάμεσα σε συντρίμμια που επιπλέουν. Ε, τότε είναι που σου χρειάζονται τα λατινικά!

Το άλλο πουλάκι:

Στα λατινικά!

Ο ένας από τους πειρατές, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, έβρισκε να πει μια φράση στα λατινικά, συνήθως παροιμιώδη, και να μας κάνει να τρέχουμε στα… βοηθήματα, αφού δεν ήταν εύκολο να βρεις τη μετάφραση.

Ήταν όντως δύσκολο; Αν πρόσεχες λίγο έβλεπες πως κάποιες λέξεις ή ήταν πολύ γνωστές ή μπορούσες να τις μαντέψεις από τα λίγα αγγλικά, γαλλικά (και ελληνικά) που γνώριζες. Και τότε ίσως αποκαλύπτονταν ολόκληρη η φράση.

Θέλετε να κάνουμε ένα παιχνίδι; Θα σας δώσουμε μερικές τέτοιες φράσεις στα λατινικά και εσείς θα μαντέψετε τι θέλουν να πουν. Για να σας βοηθήσουμε όμως θα σας δώσουμε στη συνέχεια και τις μεταφράσεις.

Μη χαίρεστε, όχι με την ίδια σειρά. Ψάξτε και βρείτε ποια ταιριάζει με ποια, από τις λέξεις που ήδη γνωρίζετε, αλλά πιθανώς δεν το ξέρετε.

Ας ξεκινήσουμε όμως με κάτι μεταφρασμένο: Quidquid latine dictum sit, altum videtur, δηλαδή ό,τι λέγεται στα λατινικά φαίνεται βαθυστόχαστο!

Να τα αποφθέγματά μας:

1.   Timeo Danaos et dona ferrentes.

2.   Alea jacta est.

3.   Tu quoque, fili!

4.   Amantes amentes

5.   In vino veritas.

6.   Res, non verba.

7.   Verba volant, scripta manent.

8.   Dum spiro spero.

9.   Bis vivit qui bene vivit.

10.   Ubi bene, ibi patria.

11.   Cogito ergo sum.

12.   Fama volat.

13.   Ave Caesar, morituri te salutant.

14.   Mors certa, hora incerta.

15.   Citius, Altius, Fortius

16.   Dictum, factum.

17.   Fiat Lux.

18.   De malo, bonum.

19.   Errare humanum est.

20.   Veni, vidi, vici.

21.   Vae victis.

22.   Nullum crimen, nulla poena sine lege.

23.   Testis unus, testis nullus.

24.   Dura lex, sed lex.

25.   Summum jus, summa injuria.

26.   Si vis pacem para bellum.

27.   Inter arma silent leges.

28.   Divide ut regnes.

29.   Ars longa, vita brevis.

30.   Natura nihil fit in frustra.

31.   Carpe diem.

32.   Ο tempora! Ο mores!

33.   Nihil sub sole novum.

34.   Pecunia non olet.

35.   De gustibus non est disputandum.

Να και οι μπερδεμένες μεταφράσεις τους:

1.   Τα γούστα δεν συζητιούνται.

2.   Το χρήμα δεν μυρίζει.

3.   Τίποτε δεν είναι καινούργιο κάτω από τον ήλιο.

4.   Ω καιροί, ω ήθη!

5.   Άρπαξε [και αξιοποίησε] τη μέρα.

6.   η Φύση δεν κάνει τίποτα χωρίς λόγο.

7.   Η τέχνη μακρά, ο βίος βραχύς.

8.   Διαίρει και βασίλευε.

9.   Ανάμεσα στα όπλα (δηλ. στον πόλεμο) οι νόμοι σιγούν.

10.   Αν θες ειρήνη, να ετοιμάζεσαι για πόλεμο.

11.   Υπέρτατη (υπερβολική) δικαιοσύνη, υπέρτατη αδικία.

12.   Σκληρός νόμος, αλλά νόμος.

13.   Εις μάρτυς, ουδείς μάρτυς.

14.   Κανένα έγκλημα, καμιά ποινή χωρίς [ήδη ισχύοντα] νόμο.

15.   Ουαί τοις ηττημένοις.

16.   Ήρθα, είδα, νίκησα!

17.   Το σφάλλειν ανθρώπινον.

18.   Από το κακό, καλό.

19.   Γενηθήτω φως.

20.   Με το που το είπαμε, έγινε.

21.   Πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά.

22.   Ο θάνατος είναι σίγουρος, η ώρα του δεν είναι σίγουρη.

23.   Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν.

24.   Η φήμη πετάει.

25.   Σκέφτομαι, άρα υπάρχω.

26.   Όπου [αισθάνεσαι] καλά, εκεί η πατρίδα σου.

27.   Ζει δυο φορές αυτός που ζει καλά.

28.   Όσο αναπνέω ελπίζω

29.   Τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν.

30.   Έργα, όχι λόγια.

31.   Εν οίνω η αλήθεια.

32.   Οι ερωτευμένοι [είναι] τρελοί.

33.   Και συ τέκνον!

34.   Ο κύβος ερρίφθη.

35.   Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Θέλετε μια μικρή βοήθεια;

κ.λπ. τέσσερα τριάντα το με δύο το πέντε τριάντα το με ένα το :ανάποδα αριθμών των σειρές τις αντιστοιχίστε!

Καλή και η κοινωνιολογία!