190222 ΛΟΓΙΚΟΤΑΤΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Λογικόν!

Δεν ξέρω αν υφίσταται ακόμη το μάθημα, όμως εμείς, σε κάποια τάξη του Λυκείου, είχαμε και μάθημα Λογικής. Προσοχή, το λέω εξ αρχής: Δεν σημαίνει ότι αναπτύξαμε τη λογική μας με το συγκεκριμένο μάθημα.

Διότι, από τα λίγα που «μάθαμε», εκείνο που έμεινε στους περισσότερους (απ’ ό,τι βλέπω συχνά και στο διαδίκτυο) είναι ο αστυνόμος - μπουζούκι, καθότι και οι δύο είναι όργανα (τα προς τρίτον ίσα…)

Εξάλλου, αν το μάθημα, έτσι όπως γινόταν είχε κανένα πρακτικό όφελος, κανένα ορατό αποτέλεσμα στη καθημερινή σχέση μας με τη λογική, σήμερα δεν θα υπήρχε ανάγκη να συζητάμε για αυτό το θέμα.

Θα σας πω πώς εννοώ εγώ την ένταξη της Λογικής στα Αναλυτικά Προγράμματα της Εκπαίδευσης, όχι μόνο του Λυκείου, αλλά από το Δημοτικό ακόμη, και μετά μου λέτε αν συμφωνείτε ή όχι.

Θα αναφερθώ και πάλι σε εκείνον τον παλιό δάσκαλο για τον οποίο σας έχω μιλήσει πολλές φορές. Μου έλεγε, λοιπόν, πως του τύχαινε συχνά οι μαθητές του να γνωρίζουν την απάντηση, αλλά να μη σηκώνουν το χέρι τους.

Όταν ρώτησε έναν από αυτούς γιατί το κάνει, πήρε μια απρόσμενη απάντηση: «Επειδή, κύριε, δεν θα σας είναι αρκετό αυτό που θα απαντήσω, ακόμα κι αν είναι σωστό, και θα με ρωτήσετε… γιατί».

«Πραγματικά», συνέχισε ο δάσκαλος, «είχα τη συνήθεια να ρωτάω τα παιδιά “γιατί το λες αυτό”, έτσι ώστε να τα βάζω στη διαδικασία να σκεφτούν και να αιτιολογήσουν την απάντησή τους, ακόμη και αν ήταν λανθασμένη».

Αυτό, ναι. Είναι μάθημα Λογικής. Να διδασκόμαστε από μικροί πως ό,τι λέμε θα πρέπει να το αιτιολογούμε και μάλιστα με επιχειρήματα ισχυρά, όχι τού τύπου, έτσι νομίζω, ή έτσι κάπου άκουσα.

Αλλά και οι συμμαθητές μας, οι μετέπειτα συμπολίτες μας, να εξασκηθούν ώστε να μπορούν να ξεχωρίσουν ένα ισχυρό επιχείρημα από μια απλή άποψη, ή, ακόμη χειρότερο, από μια καμουφλαρισμένη επιθυμία.

Το άλλο πουλάκι:

Διότι κι αυτό το βλέπουμε.

Ισχυριζόμαστε πολλές φορές ότι τα πράγματα είναι έτσι όπως θα θέλαμε ή θα μας άρεσε να ήταν, και αρνούμαστε να δούμε την πραγματικότητα. («Δεν υπάρχει περίπτωση να αρνηθούν οι Ευρωπαίοι εταίροι».)

Το ότι πολλοί ενήλικες δεν έχουν ξεφύγει από τον τρόπο σκέψης των παιδιών είναι κάτι που το συναντάμε καθημερινά γύρω μας. Κι ας μην αντιλαμβανόμαστε συχνά ότι συμβαίνει. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα.

Κλασικός τρόπος αντίδρασης των παιδιών είναι, όταν δέχονται παρατήρηση για κάτι κακό που κάνουν, να λένε «το ίδιο έκανε και ο Κωστάκης». Είναι το επιχείρημα που πιστεύουν ότι δικαιολογεί την πράξη τους.

Ε, ακριβώς την ίδια αντίδραση έχουν και πολλοί ενήλικες, είτε τους γράφει το τροχονόμος («μόνον εγώ έτρεχα;») είτε τους γίνεται έλεγχος για τους όρους με τους οποίους πήραν κάποιο δάνειο («να ελέγξετε και τους άλλους»).

Τα σκεφτόμουν όλα αυτά καθώς διάβαζα πάλι ένα άρθρο σχετικά με τους μεγάλους κινδύνους στους οποίου εκθέτει τα μέλη του, δυστυχώς όμως και άλλους πολίτες, το λεγόμενο Αντιεμβολιαστικό Κίνημα.

Θα μάθατε ότι στις ΗΠΑ, υπάρχουν παιδιά που προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη κατά των γονιών τους και ζητούν να μάθουν αν υπάρχει νομικός τρόπος να εμβολιαστούν, παρά τη θέληση εκείνων.

Το κείμενο συνοδευόταν από σχόλια αναγνωστών, μεταξύ των οποίων ένας, πρώτος πρώτος, έσπευσε να εκθέσει το μεγάλο του (λογικό!) επιχείρημα. «Δεν βλέπετε πόσοι θάνατοι προέρχονται από τα τροχαία;

Από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, από την παχυσαρκία, από τα ναρκωτικά, από ληστείες μετά φόνου; Γιατί δεν λέτε τίποτε εσείς οι δημοσιογράφοι για όλα αυτά; Το αντιεμβολιαστικό κίνημα σας πείραξε;»

Όπως είναι φυσικό, έπεσαν επάνω του άλλοι σχολιαστές για να του αποδείξουν ότι (πέραν του γεγονότος ότι όλα αυτά απασχολούν επίσης κατά καιρούς τον Τύπο) αυτό που επικαλείται δεν είναι λογικό επιχείρημα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Μάταιος κόπος!

Ο άνθρωπος επέμενε να απαντά στον καθένα ξεχωριστά, υποστηρίζοντας πως αυτός θωρακίζει την υγεία του με άθληση, καλή διατροφή και… προσευχή («με την ευρεία έννοια», όπως έσπευσε να διευκρινίσει).

Αναρωτήθηκα, λοιπόν, τι κάνεις με αυτούς τους ανθρώπους. Τους οποίους συναντάμε ολοένα και πιο συχνά γύρω μας, είτε στις καθημερινές σχέσεις, είτε στις διαδικτυακές μας συναναστροφές.

Μπαίνεις στον κόπο να αντιπαρατεθείς μαζί τους, από τη στιγμή που γνωρίζεις ότι πρόκειται για κεφάλια αγύριστα; Από την άλλη όμως, αν το αφήσεις να περάσει έτσι, οι απόψεις τους θα κυκλοφορούν παντού χωρίς αντίλογο.

Θα εξοικειωθούμε με επιχειρήματα του τύπου «αφού πεθαίνουν τόσοι από τροχαία, καλά κάνουν κάποιοι και αντιτίθενται στον εμβολιασμό» και μπορεί να αρχίσουν να μας φαίνονται λογικά.

Όπως συνηθίσαμε στην ανορθογραφία και δεν μας ενοχλεί(;), όπως συνηθίσαμε στους μουτζουρωμένους τοίχους και δεν μας κάνουν εντύπωση, όπως θεωρούμε φυσιολογικό το παρκάρισμα στα πεζοδρόμια, το κάπνισμα σε κοινόχρηστους χώρους…

Με τον ίδιο τρόπο εμποτίζεται και η σκέψη μας, καθημερινά, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ανάπτυξη παράλογων επιχειρημάτων. Τι κάνουμε; Τα αφήνουμε ασχολίαστα; Απαντάμε όπου και όταν μπορούμε;

Ή ακολουθούμε την ίδια τακτική με όσα στραβά κι ανάποδα ανέφερα πριν; Προστατεύουμε τον εαυτό μας αποφεύγοντάς τα, ενώ θαυμάζουμε όσους χαλκέντερους τολμούν να ασχοληθούν με αυτά.

Μάταιος κόπος!