190306 ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Το πρόβλημα με τις συνθέσεις.

Δεν εννοώ τις μουσικές συνθέσεις, έχουν και αυτές τα προβλήματά τους, όμως δεν είναι της ώρας να τα συζητήσουμε. Θα μιλήσουμε κάποια άλλη φορά γι’ αυτά. Τώρα αλλού θέλω να εστιάσω.

Υπάρχουν δύο ειδών συνθέσεις και για να μην μπερδευτούμε, ας τις πάρουμε με τη σειρά. Το πρώτο είδος θα το παρομοιάσουμε με ένα μπουκέτο από λουλούδια διαφόρων ειδών. Δύο ή περισσότερων, δεν έχει σημασία.

Αυτά μπορούμε να τα «συνθέσουμε» και να τα παρουσιάσουμε ως μια ανθοδέσμη, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Κάποιος ειδικός μπορεί να σκεφτεί πολλούς ευφάνταστους τέτοιους. Εμείς πάλι όχι.

Ποιο είναι το μυστικό.; Στην ανθοδέσμη αυτή, κάθε λουλούδι κρατάει την δική του προσωπικότητα. Την εμφάνιση, το χρώμα και το άρωμά του. Μέσα όμως στο σύνολο αυτά υποχωρούν και εμφανίζεται κάτι νέο.

Μπορείς, αν θέλεις να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις λουλούδια από κάποιο είδος ή από ένα χρώμα, και τότε το σύνολο αλλάζει, η ανθοδέσμη γίνεται τελείως διαφορετική. Αν, πάλι, δεν σου άρεσε, μπορείς να τα ξεχωρίσεις τελείως.

Το δεύτερο είδος σύνθεσης μπορούμε να το δούμε σαν ένα κοκτέιλ από διαφορετικά ποτά. Εδώ το πράγμα αλλάζει εντελώς. Το νέο ποτό που προκύπτει από τη μείξη δεν έχει τα χαρακτηριστικά κανενός από τα προηγούμενα.

Μπορεί στο βάθος να θυμίζει λίγο το ένα ή το άλλο ποτό που αναμείξαμε, όμως ούτε το άρωμα, ούτε η γεύση, ούτε φυσικά το χρώμα κάποιου κυριαρχεί. Αν μιλάμε για κοκτέιλ, έτσι; Και όχι για ουίσκι με σόδα, ή βότκα με πορτοκαλάδα.

Το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι, από τη στιγμή που θα αναμειχθούν τα ποτά, είναι αδύνατον να τα ξεχωρίσεις και πάλι. Ό,τι νέο προσθέσεις αυτό θα σου δώσει κάτι διαφορετικό από εκείνο που είχες μέχρι τότε.

Αν δεν πετύχει η μείξη, είναι πολύ δύσκολο να διορθώσεις το τελικό αποτέλεσμα κάνοντας διαρκώς νέες προσθήκες. Καλύτερα να το πετάξεις και να προσπαθήσεις κάτι νέο από την αρχή, παρά να ματαιοπονείς με «μπαλώματα».

Αυτά τα δύο είδη συνθέσεων αντικατοπτρίζονται και στις σύνθετες λέξεις που υπάρχουν στη γλώσσα μας. Κάποιες αντιστοιχούν στο πρώτο είδος και κάποιες στο δεύτερο. Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Το άλλο πουλάκι:

Κεντροαριστερός (πόλος)!

Ας ξεκινήσουμε από το είδος της σύνθετης λέξης. Εμφανισιακά, αλλά και νοηματικά (μη βιάζεστε, θα καταλάβετε πού το πάω) μοιάζει με το αλατοπίπερο, δηλαδή μιλάμε για μια «παρατακτική σύνθετη λέξη».

Τα δύο συνθετικά της συμμετέχουν ισότιμα και ισοδύναμα. Δεν είναι όπως το γαλανομάτης (κτητικό σύνθετο) ή όπως το βιβλιοφάγος (αντικειμενικό σύνθετο). Ασφαλώς δεν είναι και όπως το κρυφοκοιτάζω (προσδιοριστικό σύνθετο).

Τα παρατακτικά σύνθετα όμως, αλλιώς και παρατακτικά ζευγαρωτά, διακρίνονται και αυτά σε δυο κατηγορίες, όπως τις συνθέσεις που αναφέραμε προηγουμένως. Για να γίνει κατανοητό, ας δώσουμε και πάλι ένα παράδειγμα.

Ο βορειοδυτικός άνεμος (μαΐστρος για τους θαλασσινούς) είναι ένας άνεμος που φυσά από μια κατεύθυνση ανάμεσα στον βορρά και τη δύση. Αν γυρίσει λίγο έτσι, μπορεί να γίνει βόρειος ή δυτικός.

Η καμηλοπάρδαλη όμως, είναι ένα ζώο τελείως διαφορετικό και από την καμήλα και από τη λεοπάρδαλη. Τα χαρακτηριστικά της, εμφάνιση, τόπος που ζει, συνήθειες κ.λπ. δεν έχουν σχέση με τα άλλα δύο ζώα.

Δεν ξέρω πόσο πετυχημένα είναι τα παραδείγματα που προσπαθώ να δώσω, όμως ας έρθουμε στην κεντροαριστερά για να δούμε ακριβώς τι θέλω να πω. Η κεντροαριστερά είναι περισσότερο… καμηλοπάρδαλη.

Δηλαδή δεν πρόκειται για μια συνένωση ή συνεύρεση (πολιτική έτσι;) κάποιων αριστερών με κάποιους κεντρώους. Είτε μιλάμε για ανθρώπους είτε μιλάμε για ιδέες. Δεν παίρνω λίγο από εδώ και λίγο από εκεί να κάνω ένα… μπουκέτο.

Στο οποίο, αναλόγως την περίσταση και τα διαθέσιμα άνθη, μπορώ να προσθέτω ή να αφαιρώ (ανθρώπους και ιδέες) και να βλέπω πού με πάνε κάθε φορά οι… δημοσκοπήσεις. Αυτό δεν είναι κεντροαριστερά.

Δυστυχώς όμως, μια τέτοιου είδους κεντροαριστερά φαίνεται να επιδιώκει η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ. Είμαστε εμείς αριστεροί, να πάρουμε και κάποιους κεντρώους και να κάνουμε τον μεγάλο κεντροαριστερό πόλο.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Από τον οποίο θα κρατήσουμε το «μεγάλο».

Δηλαδή το καλύτερο δυνατό εκλογικό αποτέλεσμα. Διότι, αν θέλουμε να μιλήσουμε με πραγματικούς όρους, ακόμη και αυτού του είδους η σύνθεση, το μπουκέτο, δεν μπορεί να είναι εφικτή.

Θα έπρεπε να κάτσουμε και να δούμε πόσο αριστερή είναι η κυβέρνηση (και ο ΣΥΡΙΖΑ), όχι σε θέσεις και διακηρύξεις, ούτε σε προθέσεις και στόχους, αλλά σε εφαρμοσμένη πολιτική, αφού τώρα πια ξέρουμε.

Έχουμε δει όλα τα μέτρα που ψήφισε στη Βουλή, έχουμε δει όλους τους χειρισμούς της σε σχέση με τη στήριξη των θεσμών, τον σεβασμό στη διάκριση των εξουσιών, την ευαισθησία στα ανθρώπινα δικαιώματα…

Έχουμε δει πώς αντιμετωπίζει τη διαφορετική έκφραση, πώς αντιλαμβάνεται τις ίσες ευκαιρίες, πώς αξιολογεί το ηθικό πλεονέκτημα, πώς προβάλλει τη δική της αισθητική αντίληψη για τον τρόπο διαχείρισης της εξουσίας.

Μια κεντροαριστερά, λοιπόν, που είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τη συνεύρεση ή το αριθμητικό (εκλογικά) άθροισμα κάποιων κεντρώων με κάποιους αριστερούς, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί από ανθρώπους που δεν την αντιλαμβάνονται έτσι.

Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε μια κεντροαριστερά… αλατοπίπερο ή ρυζόγαλο. Διότι κάποιος πρέπει να είναι το κέντρο και κάποιος η αριστερά. Άντε να τους βρεις!

 Σαν να λέμε γατόσκυλο!