190522 ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν.

Έτσι, δεν έχει νόημα να προσπαθούμε κι εμείς να τα προσεγγίζουμε δήθεν διαφορετικά. Ποιον κοροϊδεύουμε; Καλύτερα, λοιπόν να τα δούμε όπως ακριβώς ήταν, πριν από πέντε χρόνια τέτοιες μέρες, παραμονές εκλογών:

Με το χέρι στην καρδιά… Είναι ο ένας από τους τρεις τρόπους με τους οποίους, κατά παράδοση, ψηφίζει ο Έλληνας. Πριν σας πω όμως γι’ αυτόν, ας δούμε τους άλλους δύο, τώρα που είμαστε μια ανάσα πριν από τις εκλογές της Κυριακής.

Πρώτα είναι το «δαγκωτό». Όλοι έχουμε ακούσει (ή και έχουμε πει) τη φράση «θα το ρίξω δαγκωτό στον…» Πολλοί δεν γνωρίζουν όμως τι ακριβώς σημαίνει ή από πού προήλθε και καλό θα ήταν να το θυμηθούμε.

Στα παλιά, αθώα, χρόνια, πριν από το 1920, η κάλπη δεν ήταν όπως οι σημερινές, ούτε οι ψηφοφόροι έριχναν μέσα χάρτινα ψηφοδέλτια. Άλλωστε, στη μεγάλη πλειονότητά τους δεν γνώριζαν να διαβάζουν και να γράφουν.

Υπήρχε μία κάλπη για κάθε υποψήφιο. Η κάλπη αυτή ήταν ένα τενεκεδένιο κουτί, χωρισμένο στη μέση και στη μια πλευρά αναγράφονταν η λέξη ΝΑΙ ενώ στην άλλη το ΟΧΙ. Σημειώστε ότι η πλευρά του ΝΑΙ ήταν βαμμένη άσπρη, ενώ εκείνη του ΟΧΙ ήταν μαύρη.

Ο εκλογέας έβαζε το χέρι του σε ένα σωλήνα, ο οποίος εσωτερικά ήταν πιο φαρδύς κι έτσι, μπορούσε, χωρίς να τον βλέπουν, να ρίξει το μολυβένιο σφαιρίδιο που κρατούσε είτε στην πλευρά του ΝΑΙ, είτε να «μαυρίσει» τον υποψήφιο, ρίχνοντάς το στο ΟΧΙ.

Κάποιοι, προκειμένου να αποδείξουν στην καταμέτρηση ότι όντως ψήφισαν τον υποψήφιο, δάγκωναν το μολυβένιο σφαιρίδιο και το έριχναν μέσα, στην πλευρά του ΝΑΙ. Έτσι κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την ψήφο τους.

Κι έτσι κάπως καθιερώθηκε η αποφασιστική ή φανατική (με φανατισμό) ψήφος του «δαγκωτού». Το λέμε και σήμερα, αλλά θα ήθελα να σημειώσω ότι πολλοί από εκείνους που ψηφίζουν «δαγκωτό» καταλήγουν… «κοψοχέρηδες».

Αυτό δεν είναι τρόπος ψηφοφορίας, δεν το αναφέρουμε ξεχωριστά, προέρχεται όμως από τη φράση «άμα τον ξαναψηφίσω, να μου κοπεί το χέρι», που δηλώνουν πολλοί ψηφοφόροι, απογοητευμένοι από τον εκλεκτό τους.

Δεν είναι τυχαίο. Το «δαγκωτό» σημαίνει πιθανότατα ότι τρέφεις υπέρμετρες προσδοκίες ή ότι περιμένεις κάποια ανταλλάγματα. Και στις δύο περιπτώσεις είναι πολύ πιο εύκολο να απογοητευτείς και να… αγανακτήσεις. Αν με εννοείτε.

Το άλλο πουλάκι:

Με χειροφίλημα!

Αυτή είναι κάπως πιο σπάνια μέθοδος ψηφοφορίας, εξακολουθεί όμως να υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές ή να αναφέρεται ως ένδειξη μεγάλης εμπιστοσύνης ή έντονου σεβασμού προς κάποιον που παίζει την πολιτική στα δάχτυλα.

Τι ακριβώς σημαίνει; Σημαίνει ότι πηγαίνεις στον δικό σου άνθρωπο, του… φιλάς το χέρι, παίρνεις το ψηφοδέλτιο σταυρωμένο και διπλωμένο, και πηγαίνεις να το ρίξεις στην κάλπη, χωρίς καν να το κοιτάξεις.

Είπαμε για ποιο λόγο γίνεται αυτό. Κυρίως από μεγάλη υποχρέωση προς τον «καθοδηγητή», τον οποίο δεν χρειάζεται ρωτήσεις ποιος και γιατί. Αυτός ξέρει, δεν χρειάζεται να ξέρεις κι εσύ.

Η συνήθεια σώζεται στις μέρες μας με πιο… δημοκρατικές μορφές. Γνωρίζω ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να ψηφίσουν όποιον τους υποδείξει ο πατέρας τους, το αφεντικό τους, η σύζυγός τους, ο πνευματικός τους, ο φίλος τους, ο κομματάρχης τους, κάποιος τελοσπάντων στον οποίο έχουν τυφλή εμπιστοσύνη.

Ξέρω κι άλλους που θα μαζευτούν, θα βάλουν κάτω τις μπύρες και θα πάρουν μια κοινή θέση –δεν λέω «γραμμή», έχει άλλη έννοια- η οποία όμως, πολύ συχνά, είναι η άποψη του πιο σεβαστού προσώπου της παρέας.

Αφήνω επίτηδες εκτός συζήτησης την «κομματική γραμμή», γιατί δεν την βλέπουμε τόσο σε τέτοιου είδους εκλογές, όσο σε συνδικαλιστικές ή άλλες, όπου τα ψηφοδέλτια είναι πιο… μπερδεμένα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Με το χέρι στην καρδιά, λοιπόν.

Αυτή είναι η τρίτη περίπτωση για την οποία θα μιλήσουμε και είναι -πράγμα παράδοξο- πολύ σπάνια. Ψηφίζεις με το χέρι στην καρδιά, δηλαδή χωρίς να επηρεάζεσαι από άλλους παράγοντες, πέρα από το συμφέρον του τόπου.

Δεν το ισχυρίζομαι εγώ, οι έρευνες δείχνουν ότι συνήθως ψηφίζουμε έχοντας άλλα πράγματα στο νου μας. Πώς θα τιμωρήσουμε κάποιον, πώς θα δείξουμε την αντίθεσή μας σε ένα κόμμα ή μια κυβέρνηση, πώς θα κρατήσουμε κάποιες ισορροπίες, πώς θα ξεπληρώσουμε κάποιες υποχρεώσεις, πώς θα υποχρεώσουμε κάποιον υποψήφιο...

Κάπως έτσι φτάνουμε στο σημείο να το μετανιώνουμε την ίδια κιόλας στιγμή, μόλις βγαίνουμε από το παραβάν, πριν καν μάθουμε τα αποτελέσματα. Ο μόνος τρόπος για να γλιτώσουμε από αυτό, αλλά και να φανούμε χρήσιμοι στον τόπο, είναι το να ψηφίσουμε «με το χέρι στην καρδιά».

Αυτά σας λέγαμε πριν από πέντε χρόνια και ισχύουν απολύτως μέχρι σήμερα. Όταν ψηφίζεις «με το χέρι στην καρδιά», υπάρχουν και ελάχιστες πιθανότητες να το μετανιώσεις. (Πάντα αφήνουμε ένα περιθώριο!)

Μπορεί να μην εκλεγούν εκείνοι που ψήφισες. Εξάλλου αυτό είναι το χαρακτηριστικό της δημοκρατίας, δεν γίνεται εκείνο που θέλουμε, εκτός και αν συντασσόμαστε με τους πολλούς (που δεν ξέρουμε πάντα ποιοι είναι).

Έχεις όμως ήσυχη τη συνείδησή σου. Ξέρεις ότι έκανες τα καθήκον σου ως πολίτης απέναντι σε εκείνους που θεωρούσες πιο άξιους. Κυρίως έκανες το καθήκον σου απέναντι στον τόπο και απέναντι στα παιδιά σου.

Διότι, στη δημοκρατία, δεν πρέπει λειτουργούμε έτσι που επιτάσσει η μόδα ή μας πάει το ρεύμα, αλλά έτσι που, κατά την κρίση μας, αν και άλλοι πολλοί κάνουν το ίδιο, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.

Θα συνεχίσουμε όμως…

 Μπροστά στις κάλπες (ξανά)!