130114 ΠΑΡΑΠΟΝΕΜΕΝΟ

Το ένα πουλάκι:

«Όταν τα παίρναμε ήταν καλά;»

Δεν κρύβει κάτι το τραγικό αυτή η φράση-ομολογία;

Ας μην εξετάσουμε την περίπτωση για την οποία ειπώθηκε, θα μπορούσε να ισχύει για χιλιάδες ανάλογες, έτσι που καθημερινά αποκαλύπτονται, τα τελευταία χρόνια, διάφορες υποθέσεις ρεμούλας.

Όταν τα παίρναμε ήταν καλά;

Το πρώτο πράγμα που δείχνει είναι μια μεταστροφή, μια πτώση, αν μπορούμε να το πούμε έτσι.

Υπήρχε ο καιρός που παίρναμε και υπάρχει και το τώρα.

Τι συμβαίνει τώρα;

Τώρα αποκαλύφθηκε η υπόθεση και καλείται να την πληρώσει ένας, ενώ οι άλλοι της παρέας βγάζουν τις ουρές τους απ’ έξω.

Εξ ου και ο πληθυντικός «τα παίρναμε».

Το δεύτερο πράγμα που φανερώνει η φράση αυτή είναι ένα ιδιότυπο παράπονο. Ο κατηγορούμενος, όπως δήλωσε ο ίδιος, «έχω αφεθεί στη μοίρα μου από όλους τους συγκατηγορούμενούς μου».

Γι’ αυτό και αναρωτιέται τι να έγιναν τώρα, στη δύσκολη κατάσταση, τώρα που δεν είναι όλα καλά, όπως όταν τα παίρνανε. «Η δική μου ευθύνη είναι μεγάλη, αλλά πρέπει να αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους».

Είπαμε όμως πως δεν θα αναφερθούμε σε συγκεκριμένη περίπτωση, αυτή εξάλλου έχει πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης, αλλά γενικότερα, στο βαθμό που η φράση αυτή καταδεικνύει τη συμπεριφορά ενός μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας.

Προσοχή, χωρίς να μιλάμε υποχρεωτικά για παράνομες δραστηριότητες.

Απλώς να σκεφτούμε πως υπήρχε ένας καιρός που τα παίρναμε και τότε ήταν για όλους καλά.

Τα παίρναμε χωρίς να τα δικαιούμαστε, χωρίς να τα έχουμε παράξει, χωρίς να αντιστοιχούν πραγματικά στη δουλειά που έκανε ο καθένας μας.

Τα παίρναμε είτε ως διαφόρων ειδών επιδοτήσεις, είτε ως αξιοθαύμαστα ως προς την πρωτοτυπία αλλά και το ύψος επιδόματα, είτε ως δάνεια τα οποία νομίζαμε ότι πάντοτε θα μας χαρίζονται.

Το άλλο πουλάκι:

Δηλαδή, μαζί τα φάγαμε;

Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να μην απαντήσω εγώ, αλλά να δώσω τον λόγο στον Στέλιο Ράμφο, τον γνωστό διανοητή και συγγραφέα, ο οποίος προσπαθεί μέσα από το έργο του να μας δώσει μια πειστική εξήγηση για το πώς και γιατί φτάσαμε εδώ που είμαστε.

«Είκοσι χρόνια τώρα λέω ότι ο Έλληνας προσπαθεί να βρει τον εαυτό του μέσα σε στερεότυπα. Αυτό δεν το έχει ξεπεράσει. Απλώς σήμερα τα προβλήματα τίθενται με τέτοιους όρους που ο καθένας υποχρεούται να αναζητήσει σε αυτά και το δικό του μέρος της ευθύνης».

Ας σημειώσουμε το «υποχρεούται» και ας παρακολουθήσουμε τη συνέχεια του συλλογισμού.

«Όχι στη λογική τού “όλοι τα φάγαμε”, αλλά στη λογική ότι είμαστε μέσα σ’ ένα σύνολο στο οποίο άλλοι έχουν βαρύτερες κι άλλοι λιγότερες ευθύνες».

Για να γίνει πιο σαφής η απάντηση το ερώτημα τέθηκε στον κύριο Ράμφο ευθέως. Τελικά τα φάγαμε όλοι μαζί; Η απάντηση:

«Επ’ ουδενί. Για την ακρίβεια εάν πάρουμε την υπόθεση από την πλευρά των ατόμων, άλλοι φάγανε πολλά, άλλοι λίγα, άλλοι καθόλου, άλλοι τα έπαιρναν και τα μοίραζαν κατά βούληση.

Ως σύστημα, όμως, ευθυνόμαστε όλοι. Ως ατομικές συμπεριφορές όχι».

Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται το μυστικό. Στο «ως σύστημα», μέρος του οποίου είμαστε όλοι, άρα και (συν)υπεύθυνοι για το σημείο στο οποίο οδηγηθήκαμε.

Και, για να έρθω πάλι στο παράδειγμα που πιάσαμε στην αρχή της κουβέντας μας, διαβάζω ότι πέρα από τους κυρίως κατηγορούμενους, το θέμα το γνώριζαν και άλλοι, οι οποίοι όμως «αποχώρησαν, όταν αντιλήφθηκαν ότι υπάρχει κάτι ύποπτο».

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Αποχώρησαν!

Ούτε είπαν τίποτε, ούτε κατήγγειλαν κάτι, απλώς παραιτήθηκαν από τις θέσεις τους, μη τυχόν και βρεθούν μπλεγμένοι… χωρίς να φταίνε.

Δεν φταίνε όμως;

Πόσες φορές δεν συμβαίνει αυτό στην ελληνική κοινωνία, φίλοι μου; Πόσες φορές βλέπουμε, γνωρίζουμε, αλλά κάνουμε το κορόιδο, με το σκεπτικό «κοίτα τη δουλειά σου και άσε να βγάλει άλλος το φίδι από την τρύπα».

Πόσες φορές άξιοι άνθρωποι είτε αναγκάζονται να παραιτηθούν από τη θέση τους, είτε βάζουν φρένο, σταματούν να παράγουν ή να προσφέρουν όσο θα μπορούσαν, μόνο και μόνο για μη «χαλάσουν την πιάτσα»;

Αφήστε που, ακόμα κι όταν αποκαλύπτεται κάτι, και τότε μας ζητούν να δώσουμε στοιχεία για την υπόθεση, πάλι θέλουμε να αποποιηθούμε των ευθυνών μας και να αποφύγουμε τα «μπλεξίματα».

Να το πάω και παραπέρα; Καθημερινά διαμαρτυρόμαστε ότι «ούτε ένας δεν πιάνεται να τον βάλουν φυλακή».

Όταν όμως αυτός ο ένας αποκαλυφθεί, τότε το γυρνάμε το παραμύθι.

Ε, τόσοι φάγανε, αυτόν βρήκαν να πιάσουν; Δεν είναι κρίμα, λέμε, να την πληρώσει αυτός (που, σημειωτέον, έφταιξε) και θυμόμαστε ξαφνικά ότι είναι «καλό παιδί», ότι έχει οικογένεια…

Μπα, πού να βρεθεί άκρη;

Τότε και τώρα.