130117 ΑΠΛΗΡΩΤΟ

Το ένα πουλάκι:

Ποιος πληρώνει τη νύφη;

Εάν, δηλαδή, συμφωνήσουμε ότι υπάρχει μια νύφη που πρέπει να πληρωθεί. Διαφορετικά κάνουμε το κορόιδο και αλλάζουμε συζήτηση.

Ποιος είναι όμως αυτός που πρέπει την πληρώσει;

Θα με ρωτήσετε γιατί ρωτάω.

Ρωτάω γιατί το πράγμα έχει παρεξηγηθεί από πολλούς, οι οποίοι «δεν πληρώνουν», χωρίς όμως τα αναρωτιούνται ποιος, τελικά, πληρώνει.

Ας πάρουμε δυο παραδείγματα. Αυτά των αστικών συγκοινωνιών και των διοδίων. Κι ας ξεκινήσουμε με την παραδοχή ότι όλοι θα επιθυμούσαμε μια κοινωνία, όπου ο πολίτης κυκλοφορεί ελεύθερα και ανέξοδα, είτε χρησιμοποιεί τις συγκοινωνίες, είτε μετακινείται με το αυτοκίνητό του.

Όμως όλοι, επίσης, θα θέλαμε να υπάρχουν και συγκοινωνίες και αυτοκινητόδρομοι και μάλιστα όσο το δυνατόν καλύτερης ποιότητας. Από εδώ αρχίζει το θέμα της πληρωμής της… νύφης που λέγαμε.

Διότι η δημιουργία υποδομών και η συντήρησή τους απαιτεί τεράστια έξοδα που κάπως πρέπει να πληρώνονται. Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί δυο τρόποι και ο συνδυασμός αυτών.

Δηλαδή, είτε να πληρώνονται απ’ ευθείας από το κράτος (να τα πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι), είτε από όσους τα χρησιμοποιούν (μέσω εισιτηρίων, διοδίων, τελών κυκλοφορίας κ.λπ.), είτε με τον συνδυασμό των δύο αυτών πηγών χρηματοδότησης.

Στον συλλογισμό μας θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε την εξής, αυτονόητη μεν αλλά όχι κοινώς αποδεκτή, παρατήρηση. Όσο περισσότερα πληρώνει η μία πηγή, τόσο λιγότερα δίνει η άλλη.

Φτάσαμε, λοιπόν, στο ερώτημα: Τι είναι πιο δίκαιο; Να πληρώσουν για τα μέσα συγκοινωνιών και τους δρόμους εκείνοι που τα χρησιμοποιούν ή όλοι οι φορολογούμενοι;

Δηλαδή, για να το κάνω πιο πρακτικό, το Μετρό της Αθήνας και την Εγνατία οδό είναι σωστό να τα πληρώνει ο κάτοικος της Δράμας, ο οποίος μάλιστα δεν διαθέτει και αυτοκίνητο;

Το άλλο πουλάκι:

Δεν είναι τόσο απλό το θέμα.

Διότι μπορεί και ο κάτοικος της Αθήνας, ο οποίος μάλιστα δεν έχει παιδιά να σε ρωτήσει «γιατί να πληρώνω εγώ το Μουσικό Σχολείο της Δράμας;»

Άρα, σου λέει, ας πληρώνουμε όλοι τους φόρους μας και το κράτος ας κατανέμει τις δαπάνες όπου χρειάζονται.

Ωραίο κι αυτό και δεν θα υπήρχε ίσως κανένα πρόβλημα, αν πράγματι όλοι πληρώναμε τους φόρους μας.

Και μάλιστα αν το φορολογικό σύστημα ήταν τόσο δίκαιο, που ο καθένας πλήρωνε ανάλογα με τα εισοδήματά του.

Τότε θα μπορούσαμε να λέμε όλοι «δεν πληρώνω», εννοώντας πως οι φόροι θα μπορούν να αυξάνονται τόσο, ώστε να κυκλοφορούμε ή να εξυπηρετούμαστε παντού εντελώς «δωρεάν».

Γιατί, με το «δεν πληρώνω» προκύπτουν και άλλα θέματα.

Εσύ δεν πληρώνεις στο αστικό. Ο άλλος δεν πληρώνει στα διόδια. Εγώ δεν θέλω να πληρώνω… –κάτι θα σκεφτώ. Ο κάτοικος της Θάσου δεν θέλει να πληρώνει το καράβι. Οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών δεν θέλουν να πληρώνουν τα ξύλα. Οι κάτοικοι των λιγνιτοπαραγωγών περιοχών δεν θέλουν να πληρώνουν το ρεύμα. Και πάει λέγοντας.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, έχουμε ως κοινωνία επιλέξει ένα μεικτό σύστημα πληρωμής της… νύφης. Δηλαδή δίνουμε όλοι δημοτικά τέλη, αλλά πληρώνουμε και το νερό, ανάλογα με την κατανάλωση που κάνουμε. Αυτό θεωρείται πιο δίκαιο και πιο… οικονομικό.

Διότι, αν τα πάντα πληρώνονταν μόνο από τους φόρους ή τα δημοτικά τέλη, ποιος θα με εμπόδιζε να αφήνω όλα τα φώτα αναμμένα μέρα νύχτα, ή να πλένω το αυτοκίνητό μου με το λάστιχο πρωί βράδυ;

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Όποιος χρησιμοποιεί, πληρώνει!

Αυτή είναι μια δίκαιη αντιμετώπιση κι έτσι θα έπρεπε να το δούμε. Αυτός που χρησιμοποιεί τις συγκοινωνίες να πληρώνει το εισιτήριό του, ο άλλος του χρησιμοποιεί τους δρόμους να πληρώνει τέλη και διόδια, όπως ακριβώς πληρώνουμε για το νερό, το ρεύμα και τη θέρμανση του σπιτιού μας.

Προσοχή!

Αυτό δεν σημαίνει πως οι χρήστες θα αποδέχονται, αδιαμαρτύρητα κάθε νέα αύξηση. Υπάρχουν θεσμοθετημένοι τρόποι αντίδρασης, μέσα στο πλαίσιο του πολιτικού και του νομικού πολιτισμού που έχουμε κατακτήσει ως κοινωνία.

Το «δεν πληρώνω» δεν είναι λύση, διότι δεν βλέπει το πρόβλημα συνολικά.

Θέλετε να πούμε «δεν χρησιμοποιώ»; Ας αποφασίσουμε να πηγαίνουμε από τη Δράμα στον Έβρο ή στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να χρησιμοποιούμε την Εγνατία.

Ας το κάνουμε για κάποιο διάστημα, έτσι για να δείξουμε την αντίθεσή μας στα αυξημένα διόδια.

Διότι το «δεν πληρώνω» εκτός τού ότι μεταφέρει τα βάρη στους άλλους, καλλιεργεί και ένα νέο ήθος, έναν νέο τρόπο συμπεριφοράς που πιθανότατα να οδηγήσει σε μελλοντικές περιπέτειες.

Πότε; Όταν ο καθένας θα αποφασίζει μόνος του ποια από τις δημόσιες υπηρεσίες και παροχές θα πληρώνει και ποια όχι.

Και τότε θα τρέχουμε όλοι!

«Δεν κυκλοφορώ, δεν χρησιμοποιώ»!