161005 ΟΔΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Η πόλη μας είναι σχετικά μικρή.

Αν εξαιρέσουμε τις κάπως απομακρυσμένες γειτονιές, μπορείς να την περιδιαβείς μέσα σε λίγες ώρες, να περπατήσεις όχι μόνο στους κεντρικούς της δρόμους, αλλά και στους μικρότερους, ακόμη και στα σοκάκια.

Αν, πάλι, έχεις ένα ποδήλατο, μπορείς, σε μια μόνο βόλτα, να τη γυρίσεις από άκρη σε άκρη. Να τη δεις από την καλή και από την ανάποδη, με τα μάτια ενός ντόπιου, αλλά και με την περιέργεια ενός ξένου…

Υπάρχει μια διαφορά στον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τις πόλεις οι παλιοί τους κάτοικοι, σε σχέση με τους νεοφερμένους ή τους ξένους. Η διαφορά αυτή έχει να κάνει κυρίως με τις μνήμες και, εξαιτίας αυτών, με τον τρόπο που «προσανατολίζεται», που κατατοπίζεται είναι η πιο σωστή έκφραση, που τοποθετείται νοερά στον χώρο κάποιος.

Οι νεοφερμένοι χρησιμοποιούν τον ασφαλή κανόνα των οδών. Μαθαίνουν τα ονόματα των δρόμων σχετικά γρήγορα και, όταν θέλουν να μιλήσουν για ένα σημείο της πόλης το προσδιορίζουν με βάση αυτά.

Οι παλαιότεροι δεν μιλούν με ονόματα οδών. Γι’ αυτούς υπάρχουν άλλα σημεία αναφοράς, κάποιο δημόσιο κτήριο, κάποιο ιστορικό κατάστημα, μια εκκλησιά, ακόμα και το σπίτι γνωστής οικογένειας.

Αυτοί ξέρουν τον φούρνο του Παπαδόπουλου, την κλινική του Κελέκη, την Κρύα Βρύση, το Τρίγωνο, την παλιά Νομαρχία, το Εβραίικο Σχολείο, τα γραφεία της εφημερίδας Θάρρος, τα Μπακιρτζήδικα, τα παλιά Σφαγεία, την Ασφάλεια…

Ακόμα και το Τσάι, που πολλοί δεν το γνωρίζουν καν με τις μετέπειτα ονομασίες του, το πολύ πολύ να το πούνε το Παζάρι! Η οδός Κέννεντυ δεν τους λέει τίποτα, πολύ περισσότερο η οδός 19^ης Μαΐου, η πιο πρόσφατη ονομασία του δρόμου.

Αν τους πεις για την οδό Πτολεμαίων, τους σκότωσες. Πες στους «στην παλιά Αστυνομία» και θα καταλάβουν αμέσως τον δρόμο. Δεν ξέρουν την οδό Ραιδεστού, αν τους πεις όμως απέναντι από το 519, μπορούν να κατατοπιστούν άνετα.

Το πρόβλημα είναι ότι κάποιες από τις φορές που θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν ονόματα οδών, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να κάνουν λάθος. Όχι στον προσδιορισμό του χώρου, στην ονομασία της οδού!

Το άλλο πουλάκι:

ΟΔΟΣ ΣΙΝΑ.

Ήθελε ο άνθρωπος να πει «κοντά στον φούρνο του Μασάνη», αλλά ο συνομιλητής του, πολύ νεότερος, δεν μπορούσε να καταλάβει πού ακριβώς του έλεγε. Ε, αναγκάστηκε κι εκείνος να χρησιμοποιήσει το όνομα της οδού.

«Όπως κατεβαίνουμε την οδό Σινά…»

Ο άλλος χαμογέλασε με συγκατάβαση. «Την οδό Σίνα», τον διόρθωσε. Ο παππούς όμως ήταν και διαβασμένος. «Σινά, όχι Σίνα! Δεν έχεις ακούσει το όρος Σινά, εκεί που ο Μωυσής πήρε τις δέκα εντολές από τον Θεό;»

«Ρε, λες….» μπήκε σε συλλογισμούς ο δικός μας. Δεν έδωσε συνέχεια στην κουβέντα, μετέφερε όμως το περιστατικό στο καφενείο και το συζητήσαμε. Διαπιστώσαμε ότι είναι λογικό, από τη στιγμή που τα ονόματα των οδών αναγράφονται με κεφαλαία, να υπάρχουν και τέτοιες παρεξηγήσεις.

«Το πρόβλημα δεν είναι αυτό», πετάχτηκε ένας της παρέας. «Ας πούμε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο άνθρωπος δεν γνώριζε τον σπουδαίο τραπεζίτη και μεγάλο εθνικό ευεργέτη Γεώργιο Σίνα και φυσικό ήταν να το μπερδέψει με το πιο γνωστό όνομα του όρους Σινά.

Εδώ, και στους χάρτες του διαδικτύου να ψάξεις τις οδούς, θα δεις ένα σωρό ευτράπελα. Εσείς ξέρετε να υπάρχει στην πόλη μας οδός… Πέρδικα; Γνωρίζετε κανένα ιστορικό πρόσωπο που να ονομαζόταν Λέων Σαύρος; Ή μήπως μπορείτε να μου πείτε από πού πήρε το όνομά της η οδός… Κιουταχίου;»

Μας ανέφερε κι ένα σωρό άλλα παραδείγματα για να τεκμηριώσει το επιχείρημά του ότι χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή στην αναγραφή των οδών και πως καλό θα ήταν να χρησιμοποιείται μικρογράμματη γραφή.

Τότε ο «κοσμογυρισμένος» της παρέας μάς μετέφερε την εμπειρία του από άλλες πόλεις, όπου είδε κάτι πολύ έξυπνο και λειτουργικό. Μας άρεσε και σας το μεταφέρω κι εγώ, διότι έχει προεκτάσεις μεγαλύτερες από την απλή αποφυγή συγχύσεων ή λαθών.

Σε κάποιες από τις επιγραφές των οδών, εκτός από το όνομα, αναφέρεται και η ιδιότητα του προσώπου που προς τιμή του οποίου η οδός λέγεται… όπως λέγεται.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Σε κάποιες, όχι σε όλες!

Ας πούμε στις διασταυρώσεις με άλλες κεντρικές οδούς. Εκεί που η οδός Σίνα συναντά την οδό Αγίου Χρυσοστόμου, να υπάρχει στην πινακίδα η αναφορά πως ο Γεώργιος Σίνας (1873-1965) υπήρξε μέγας εθνικός ευεργέτης.

Έτσι οι οδοί θα αποκτούσαν οντότητα και θα μάθαιναν περισσότερα πράγματα για την ιστορία μας τα μικρά παιδιά. Μάλιστα αυτό το πρότζεκτ, για να το πω ελληνικά, θα μπορούσε να γίνει σε συνεργασία του Δήμου με τους μαθητές των Σχολείων.

Αυτοί, σε συνεργασία με τους δασκάλους τους, θα μπορούσαν να αναλάβουν να βρουν στοιχεία και να ετοιμάσουν σύντομες πληροφορίες για πρόσωπα ή τόπους που έδωσαν το όνομά τους στις οδούς της περιοχής τους.

Ο Δήμος, με τη σειρά του, θα αναλάβει να αντικαταστήσει κάποιες από τις υπάρχουσες πινακίδες, έτσι ώστε ντόπιοι και ξένοι να μαθαίνουμε, ας πούμε, ότι η οδός Ραιδεστού δεν πήρε το όνομά της από κάποιον πρόγονό μας… Ραιδεστό, αλλά από την ομώνυμη πόλη της Ανατολικής Θράκης.

Τι λέτε; Σας φαίνεται άσχημη ιδέα; 

Ή μήπως είναι δύσκολο να υλοποιηθεί;

Οδός γνώσεως!