161028 ΘΕΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

«Καλά είναι “τα μεγάλα ΟΧΙ”!

Το πρόβλημα όμως είναι ότι θα πρέπει να συνοδεύονται και από κάποια “ναι”, έστω και αν αυτά είναι μικρά. Δηλαδή να κάτσουμε και να σκεφτούμε τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε. Και να μαλώσουμε όσο θέλετε γι’ αυτό».

Αυτά λέγαμε στη χθεσινή μας κουβέντα και αναρωτιόμασταν αν, πέρα από τα «κούφια λόγια», μπορούμε να βρούμε κάτι από το οποίο να κρατηθούμε στα δύσκολα χρόνια που διανύουμε.

Κάτι που θα μας βοηθήσει να μην πάρουμε την κάτω βόλτα, όσο δύσκολα κι αν εξελιχθούν τα οικονομικά μας, όσο κι αν έχει υποβαθμιστεί ο τρόπος ζωής στον οποίο είχαμε συνηθίσει.

Κυρίως όμως κάτι για το οποίο θα μπορούμε να μιλάμε αργότερα στα παιδιά μας, όταν πιθανότατα θα μας ρωτήσουν, χωρίς ίσως να το εκφράσουν ποτέ με λόγια, «εσύ τι έκανες στα χρόνια της κρίσης, μπαμπά;»

Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο καταλήγω πως, για να μιλήσει κανείς στους ανθρώπους του μέλλοντος για την κρίση, θα πρέπει πρώτα να κάνει μια τεράστια εισαγωγή, αναφέροντας τις αιτίες που μας οδήγησαν σ’ αυτήν.

Παρατηρώντας, επίσης, τη συμπεριφορά των ανθρώπων στα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, θα συμπεράνει πως αυτή έχει άμεση σχέση με τον βίο και την πολιτεία τους στα χρόνια που προηγήθηκαν, τότε που… δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα.

Δηλαδή, θα πρέπει να ψάξουμε πολύ για να βρούμε ανθρώπους που αναθεώρησαν τη στάση τους, που επανεξέτασαν τις αξίες τους και άλλαξαν τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς –και δεν εννοώ για εκείνα που έχουν υποχρεωθεί να κάνουν, εξαιτίας της οικονομικής καταστροφής που υποστήκαμε.

Με άλλα λόγια, μιλάμε για έναν φαύλο κύκλο. Επειδή δεν καθίσαμε ποτέ να συζητήσουμε για τις αιτίες, να συμφωνήσουμε σε πέντε βασικά πράγματα γύρω από αυτές, δεν είμαστε και σε θέση να αλλάξουμε τη νοοτροπία και τον τρόπο συμπεριφοράς μας.

Όταν όμως δεν αλλάζεις… βουλιάζεις, για να θυμηθούμε και ένα συνθηματάκι από τον πρώτον καιρό της κρίσης. Αποκτάς τη χαρακτηριστική νοοτροπία του βλάκα, που προσπαθεί, επαναλαμβάνοντας συνεχώς την ίδια, αποτυχημένη πρακτική, να πετύχει διαφορετικό αποτέλεσμα.

Το άλλο πουλάκι:

Τι θα απαντήσουμε, λοιπόν, στα παιδιά μας;

Θα τους μιλήσουμε για τον κυρίαρχο τύπο ανθρώπου, στα ξένοιαστα χρόνια της αστακομακαρονάδας; Για τις αξίες που αυτός καλλιέργησε; Τον ατομισμό; Την -πάση θυσία- ευδαιμονία; Τη θεοποίηση του μεγέθους; Την ταύτιση της προόδου με την αύξηση της κατανάλωσης;

Θα τους πούμε πως δυο και πλέον γενιές… πολιτών ανατράφηκαν έχοντας ως ευαγγέλιο κάποιον –πολλές φορές αυτοσχέδιο- «χάρτη δικαιωμάτων», τα οποία συνεχώς πολλαπλασιάζονταν και διευρύνονταν, «χάρτη» που ποτέ δεν συμπεριέλαβε αντίστοιχες υποχρεώσεις;    

Αν καταφέρουμε να τους μιλήσουμε γι’ αυτό το «φαινόμενο», αν μπορέσουμε τους εξηγήσουμε πώς κατόρθωσε να επικρατήσει σε μια χώρα που, λίγα χρόνια πριν, εντυπωσίασε τον κόσμο ολόκληρο με την αντίστασή της στον φασισμό και τον ναζισμό…

Τότε θα είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε και τη συμπεριφορά αυτού του ανθρωπότυπου, στα χρόνια της κρίσης. Να δούμε για ποιους λόγους αγανάκτησε, να καταλάβουμε γιατί έγινε τόσο ευκολόπιστος, να εξηγήσουμε την άρνησή του να δει την πραγματικότητα και τη στροφή του σε ακραίες και περιθωριακές «προτάσεις»…

Με άλλα λόγια, θα μπορέσουμε να αντιληφθούμε γιατί οδηγήθηκε σε κατευθύνσεις που έχουν… κατηφορική κλίση, σε πρακτικές με αρνητικό πρόσημο, που χαρακτηρίζονται από τα «όχι» ή «τα μεγάλα ΟΧΙ», αν θέλουμε να τους δώσουμε πιο πομπώδη χαρακτήρα.

Βλέπετε; Ξεκίνησα να λέω με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για όλα αυτά και, χωρίς να το καταλάβω, έφτασα να μιλώ για το πώς εμείς οι ίδιοι θα ερμηνεύσουμε τις πράξεις μας, για το τι θα δούμε αν κοιταχτούμε στον καθρέφτη. 

Αν όμως θέλαμε να τους δώσουμε και κάτι θετικό που έμεινε από όλη αυτή την περιπέτεια της μεταπολίτευσης και της συνακόλουθης κρίσης, τι θα μπορούσαμε να τους πούμε;

Νομίζω ότι θα πρέπει και πάλι να τους μιλήσουμε για τη στάση που κράτησαν κάποιοι άνθρωποι γύρω μας, γνωστοί, φίλοι ή εντελώς άγνωστοι, κάποιοι λίγοι, τους οποίους όμως θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε ως παραδείγματα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Άνθρωποι που είπαν «όχι» στους… πειρασμούς!

Που προσπάθησαν να πετύχουν στην κοινωνία με την αξία τους κι όχι με την εξαργύρωση της ένταξής τους σε κάποιο κόμμα ή παράταξη. Άνθρωποι που δεν έτρεξαν να «επενδύσουν» τους κόπους τους στο χρηματιστήριο για εύκολο κέρδος.

Που έκλεισαν τα αφτιά τους στις σειρήνες του εύκολου δανεισμού και… «άπλωσαν τα πόδια τους όσο τους έπαιρνε το πάπλωμα». Που ποτέ δεν μπέρδεψαν την αξία με το κόστος, που ενδιαφέρθηκαν για τα κοινά, χωρίς υστεροβουλία…

Όταν ήρθε η κρίση, αυτοί οι άνθρωποι δεν «αγανάκτησαν» με τους πολιτικούς, δεν πίστεψαν σε μαγικές λύσεις, δεν έτρεξαν να σώσουν τα δικά τους χρήματα, δεν αρνήθηκαν να αναλάβουν ακόμη και ευθύνες που δεν είχαν οι ίδιοι.

Σκέφτηκαν πολύ και αναθεώρησαν τις απόψεις τους γύρω από το ιδιωτικό και το δημόσιο. Είδαν με άλλο μάτι πώς αυτά τα δυο τέμνονται και με ποιο τρόπο το πρώτο διαμορφώνει το δεύτερο και διαμορφώνεται από αυτό.

Τι σημαίνει να διεκδικεί το ιδιωτικό από το δημόσιο και γιατί θα πρέπει να ανταποδίδει κανείς στο κοινωνικό σύνολο τα οφέλη που αποκομίζει από την λειτουργία του μέσα σ’ αυτό.

Γιατί, τελικά, η πιο «επαναστατική» δράση που μπορεί να αναπτύξει κανείς είναι το να παίζει όσο καλύτερα μπορεί τους μικρούς ή μεγάλους ρόλους που του έχουν ανατεθεί, ή έχει αναλάβει μόνος του.

Είναι έξυπνο να μαθαίνεις από εκείνους που… μαθαίνουν!

Ναι στα μικρά «ναι»!