170210 ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

«Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;»

Νομίζω ότι είναι μια από τις φράσεις που αποδίδουν πολύ καλά την ψυχοσύνθεση του Νεοέλληνα. Για πολλούς λόγους τους οποίους αξίζει να συζητήσουμε. Γιατί τώρα; Διότι, αυτές τις μέρες ήρθε πάλι στην επικαιρότητα με κάποιον πλάγιο τρόπο.

«Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;»

Όχι, αλλά γιατί θα έπρεπε; Προφανώς θέλεις να μας πεις ότι είσαι κάτι άλλο από αυτό που φαίνεσαι, εξ ου και η αδυναμία μας να αναγνωρίσουμε την πραγματική σου… υπόσταση.

Δεν θα ήταν όμως προτιμότερο να μπορούμε να το κάνουμε από αυτό που δείχνεις; Από ό,τι αφήνεις να φανεί με τις πράξεις και τα λόγια σου; Από ό,τι συμπεραίνουμε βλέποντας την καθημερινότητά σου;

Δεν νομίζεις ότι το να παρουσιάζεις πίσω από όλα αυτά κάποιες «σπουδές», έναν τίτλο, ένα όνομα ή μια ιστορία, αλλοιώνεις την πραγματικότητα, αφού όλα αυτά λειτουργούν σαν ένας παραμορφωτικός καθρέφτης που δεν μας αφήνουν να την δούμε όπως ακριβώς είναι;

Αν δηλαδή, για να σε εκτιμήσουμε, πρέπει να ξέρουμε ποιος είσαι εσύ (ρε), τότε μήπως κάτι δεν πάει καλά μ’ αυτό που πραγματικά είσαι. Μήπως η εικόνα που έχουμε για σένα σε αδικεί, χωρίς όμως σ’ αυτό να είμαστε υπεύθυνοι εμείς, αλλά εσύ ο ίδιος;

Ένας φίλος σχολικός σύμβουλος συνήθιζε να παρουσιάζει τους εισηγητές που καλούσε στα σεμινάρια που διοργάνωνε για τους δασκάλους της περιφέρειάς του μόνο με το όνομά τους. Στο τέλος της επιμορφωτικής συνάντησης κοινοποιούσε και τους τίτλους που εκείνοι είχαν ή τις ειδικές σπουδές που είχαν πραγματοποιήσει.

«Αφήνω τους συναδέλφους να κρίνουν από όσα έχει να τους πει ο εισηγητής και από τον τρόπο που θα τα παρουσιάσει», έλεγε. «Αν τους πω από την αρχή το βιογραφικό του, αυτοί προκαταλαμβάνονται θετικά ή αρνητικά και αυτό δεν είναι καθόλου καλό».

Το άλλο πουλάκι:

 «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;»

Προσέξτε! Δεν έχω τίποτε με την ιστορία που κουβαλάει ο καθένας, ή με την καταγωγή του. Είναι πράγματα δικά του και καλά κάνει να υπερηφανεύεται γι’ αυτά.

Το πρόβλημα ξεκινάει από τη στιγμή που τα επικαλείται για να ισχυροποιήσει τα επιχειρήματά του σε μια συζήτηση, ή για να μας «αποδείξει» ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που βλέπουμε, μόνο και μόνο επειδή τα… φέρει ως τιμητικά παράσημα, αποκτημένα όμως κάπου αλλού ή από κάποιους άλλους.

Δείτε λίγο αυτό με τον «περιούσιο λαό». Δηλαδή όλους εμάς τους σημερινούς Έλληνες. Απαιτούμε να μας σέβονται και να μας φέρονται κατ’ εξαίρεση, μόνο και μόνο επειδή είμαστε απόγονοι σημαντικών προγόνων. Επειδή «δώσαμε τα φώτα…»

Όχι εμείς ακριβώς! Κάποιοι άλλοι, πολύ πριν από εμάς, όχι όμως και για μας. Το έκαναν για τον εαυτό τους και όχι για να το κληροδοτήσουν σε μακρινούς απογόνους, ώστε αυτοί να το επικαλούνται, όποτε δεν έχουν κάτι άλλο να επιδείξουν.

Βεβαίως και η καταγωγή είναι κάτι σημαντικό. Σημαντικό όχι επειδή σου εξασφαλίζει προνόμια, αλλά επειδή σου δίνει μια βάση για να ξεκινήσεις και σου δημιουργεί πολλές υποχρεώσεις.

Ως κληρονόμος δηλαδή, οφείλεις να αποδείξεις κάτι -να το αποδεικνύεις συνεχώς-, πράγμα που δεν ισχύει για όσους δεν έχουν τη δική σου βαριά κληρονομιά. Αντί, λοιπόν, για την ερώτηση «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;», οφείλεις μια κατάφαση.

«Να, αυτός είμαι εγώ».

Όχι με τα λόγια, αλλά με τις πράξεις. «Αυτός είμαι εγώ. Έτσι αξιοποίησα κι έτσι έκανα να αυγατίσουν όλα όσα κληρονόμησα από άξιους προγόνους».

Κάτι όμως αντίστοιχο με την κληρονομιά είναι και η επίκληση της «ένδοξης» προσωπικής ιστορίας. Γνώρισμα κυρίως απόμαχων της ζωής που δεν έχουν άλλο από το να επικαλούνται τι έκαναν στα νιάτα τους.

«Πότε θα γεράσω να παινεύομαι», λέει μια παροιμία και δείχνει ακριβώς αυτό. Όσο είσαι «εν ενεργεία», οφείλεις να πράττεις και μέσω των έργων σου να αξιολογείσαι από τους άλλους. Όταν αποστρατευτείς, μπορείς να καυχιέσαι για τα περασμένα σου μεγαλεία.

Γιατί όμως τα θυμηθήκαμε όλα αυτά, σήμερα Παρασκευή που ετοιμαζόμαστε να χαλαρώσουμε από την κούραση της εβδομάδας; Τα θυμηθήκαμε επειδή μια ενδιαφέρουσα εκδοχή αυτού του φαινόμενου απασχόλησε την κοινή γνώμη την εβδομάδα που μας πέρασε.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

«Ξέρετε ποιοι είμαστε εμείς, ρε;»

Μη κοιτάτε πώς μας κατάντησε η άτιμη η ανάγκη και η… «κακούργα η κοινωνία που άλλους τους κατεβάζει και άλλους τους ανεβάζει στα Τάρταρα». Εμείς κάποτε ήμασταν μεγάλοι και τρανοί, ξεχωριστοί και σπουδαίοι.

Είναι γνωστή σε όλους, φαντάζομαι, φράση που λέει «όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες οι άλλοι έτρωγαν βαλανίδια». Ε, λοιπόν, μια εκδοχή της, και ας μη φαίνεται αμέσως, είναι και αυτό που ακούσαμε πριν από λίγες μέρες:

«Όταν εμείς διαβάζαμε φιλοσοφία, οι άλλοι διάβαζαν 4τροχούς»!

Μην κοιτάτε ποιοι (καταντήσαμε να) είμαστε και τι (έχουμε φτάσει να) κάνουμε σήμερα. Ας όψονται οι ψηφοφόροι που μας οδήγησαν εδώ.

Εμείς, μια φορά κι έναν καιρό, διαβάζαμε Ρώσους κλασικούς και πηγαίναμε να δούμε ιταλικό νεορεαλισμό. Συζητούσαμε για φιλοσοφικά και καλλιτεχνικά ρεύματα και αγαπούσαμε τα κορίτσια διαφορετικά από τους φαλλοκράτες.

Τώρα -τι κάνει η ανάγκη!- είμαστε υποχρεωμένοι να υπηρετούμε τον στρατηγικό σχεδιασμό της χώρας, για τρεις κι εξήντα, και να έχουμε τον κάθε ένα άσχετο, που δεν έχει δει στη ζωή του άλλο από χουλιγουντιανές ταινίες, να μας κάνει και κριτική.

Ευτυχώς όμως, ο λαός δεν ξεχνά ποιος είναι ποιος!

Φαντάζομαι πως μέσα στον Βάρναλη κάπου θα διάβασαν και το…

«αχ πού ‘σαι νιότη που ‘δειχνες πως θα γινόμουν άλλος».