180206 ΕΠΙΦΟΒΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Γιατί τόσος φόβος;

Εκείνο που με εντυπωσιάζει κάθε φορά στις διάφορες κινητοποιήσεις, εννοώ εκείνες κατά τις οποίες οι πλατείες γεμίζουν με ελληνικές σημαίες, είναι ο διάχυτος φόβος που αποπνέει η όλη ατμόσφαιρα.

Και μη μου πείτε πως συμβαίνει το αντίθετο, πως οι συγκεντρωμένοι βρίσκονται εκεί για να διαδηλώσουν την αποφασιστικότητα και τη διάθεσή τους να αντισταθούν και να αντιπαλέψουν τον «εχθρό», γιατί θα διαφωνήσω.

Γνωρίζουμε όλοι καλά ότι, όσο περισσότερο φοβάσαι, τόσο περισσότερο φωνάζεις, τόσο περισσότερο προσπαθείς να συναντηθείς, να ενωθείς με τους ομοίους σου, όσους αντιμετωπίζουν τον ίδιο φόβο.

Συμπωματικά διάβαζα προχθές κάτι για τον πόλεμο του ’40, όπου συνειδητοποιείς ότι, παρά τον υπαρκτό και πραγματικά μεγάλο κίνδυνο, οι Έλληνες αντιμετώπισαν την κατάσταση «με το χαμόγελο στα χείλη».

Δέχτηκαν εισβολή από μια πολύ πιο ισχυρή χώρα, ήταν ορατός ο κίνδυνος να ηττηθούν και να υποταχθούν στον εχθρό, όπως και τελικά έγινε, και ούτε που περνούσε από το μυαλό κανενός πως ο Ελληνισμός μπορεί να χαθεί.

Σ’ αυτές όμως τι συγκεντρώσεις, βλέπεις ανθρώπους να φοβούνται πως κάποιος θα τους κλέψει (θα μας κλέψει) τη Γλώσσα, την Πίστη, την Ταυτότητα, την Ιστορία… Ακριβώς δηλαδή εκείνα που δεν μπορεί κανείς να σου πάρει, αν δεν το θελήσεις ο ίδιος.

Και με (δια)δηλωμένη την αντίθεσή σου να τα παραδώσεις σε οποιονδήποτε εχθρό, ποιος ο λόγος να φοβάσαι; Γιατί τόση ανασφάλεια; Γιατί τόση έλλειψη εμπιστοσύνης στον ίδιο μας τον εαυτό, στην ίδια μας τη Γλώσσα, την Πίστη, την Ταυτότητα, την Ιστορία…

Και δεν το βλέπεις μόνο στις διαδηλώσεις, αν και εκεί το πράγμα παίρνει τη μαζική του έκφραση. Το βλέπεις σε ένα σωρό καθημερινές αντιδράσεις. Άλλοι φοβούνται πως από μια ατυχή έκφραση τα παιδιά μας θα… μάθουν λάθος την Ιστορία μας.

Άλλοι (δεν σημαίνει ότι τα δύο σύνολα είναι ξένα) πως από ένα βιβλίο Θρησκευτικών θα χαθεί η Πίστη του λαού μας. Άλλοι πως, εξαιτίας της χρήσης πληκτρολογίων, θα ξεχάσουμε εντελώς τη Γλώσσα μας. Άλλοι φοβούνται ένα θεατρικό έργο, άλλοι μια κινηματογραφική ταινία, άλλοι έναν άνθρωπο….

Το άλλο πουλάκι:

Τι είναι ο Φόβος;

Στη μυθολογία μας ήταν, μαζί με τον Δείμο,  τον τρόμο, δυο παιδιά του… πολέμου (αλλά και του έρωτα;) του Άρη και της Αφροδίτης. Γι’ αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες του πρόσφεραν θυσίες στα πεδία των μαχών. Μην ξεχνάμε ότι έχουμε και τον Φόβο, τον δορυφόρο του πλανήτη Άρη.

Στην ψυχολογία, ο φόβος είναι ένα έντονο συναίσθημα που προκαλείται από την ύπαρξη ή την παρουσία ενός μεγάλου κινδύνου. Δεν θεωρείται αρνητικό, στο μέτρο που λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας και προστασίας.

Τι γίνεται όμως όταν ο κίνδυνος υπάρχει μόνο στην φαντασία μας, ή μεγαλοποιείται χωρίς λόγο από αυτήν; Τότε μιλάμε για φοβία, μια δυσάρεστη και άκρως δυσλειτουργική κατάσταση, που μόνο προβλήματα δημιουργεί.

Η διάκριση, λοιπόν, του φόβου από τη φοβία είναι πως, στη δεύτερη, δεν υφίσταται πραγματικός ή αντικειμενικός κίνδυνος, πως ο άνθρωπος αντιδρά υπερβολικά και δυσανάλογα της επικείμενης απειλής˙ αν υπάρχει κάποια τέτοια.

Φοβίες γνωρίζουμε πολλών ειδών. Από εκείνες απέναντι στα έντομα, μέχρι τις άλλες απέναντι στα αεροπλάνα. Μερικές έχουν και ωραία ονόματα. Αγοραφοβία, κλειστοφοβία, υψοφοβία, υδροφοβία…

Όσοι παρακολουθούν την πολυβραβευμένη σειρά Ντεντέκτιβ Μονκ θα ξέρουν ότι ο χαρισματικός ήρωάς της διακατέχεται από περισσότερες από εκατό φοβίες, μεταξύ των οποίων και ο φόβος του… φόβου.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στις πλατείες και στους συγκεντρωμένους εκεί, οι οποίοι διαδηλώνουν το φόβο τους πως κάτι πολύτιμο για τον Ελληνισμό θα χαθεί, αν δεν αντιδράσουμε όπως πρέπει.

Ακόμη όμως κι αν δεν μιλάμε για φοβία, αλλά για φόβο που εκφράζεται μπροστά σε υπαρκτούς κινδύνους, δύσκολα μπορείς να διακρίνεις ποιος ακριβώς είναι ο σωστός τρόπος με τον οποίο προτείνουν να αντιδράσουμε.

Απεναντίας, εντοπίζοντας ένα περίεργο παιχνίδι αυτοαναφορικότητας, θα έλεγε κανείς ότι η αντίδραση που προτείνουν αυτά τα συλλαλητήρια στους κινδύνους είναι να κάνουμε… μεγαλύτερα συλλαλητήρια!

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Λύνεται έτσι κάποιο πρόβλημα;

Η απάντηση είναι μπροστά μας. Αν λυνόταν, δεν θα φτάναμε να διαδηλώνουμε ξανά και ξανά για το ίδιο θέμα. Σκεφθείτε ένα συλλαλητήρια με απόλυτη επιτυχία˙ στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι Έλληνες.

Ε, και; Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι κάτι τέτοιο θα καθησύχαζε τους φόβους όλων εκείνων που ανησυχούν για την Πίστη, τη Γλώσσα ή την Ταυτότητά μας και έχουν χρήσει τους εαυτούς τους θεματοφύλακες;

Στο κάτω κάτω, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι έχουν δίκιο, θα πρέπει συγχρόνως να δεχτούμε και τη ρήση του Σταντάλ πως, από όλους τους φόβους μας, εκείνοι που συνήθως επαληθεύονται είναι οι χειρότεροι. Φαύλος κύκλος δηλαδή.

Ποιο είναι όμως το αντίθετο του φόβου; Φοβάμαι πως θα στενοχωρήσω πολλούς από τους φοβισμένους συμπατριώτες μας, αλλά θα το πω: είναι η πίστη, με την έννοια της εμπιστοσύνης.

Όποιος φοβάται για την Ταυτότητά του είναι επειδή έχει χάσει την εμπιστοσύνη του σ’ αυτήν. Και όποιος φοβάται για τη Γλώσσα ή την Ιστορία του είναι επειδή δεν εμπιστεύεται (επειδή δεν γνωρίζει;) το βάθος και τις ρίζες που αυτές διαθέτουν.

Ας κρατήσουμε λοιπόν τον φόβο μακριά μας. Κι ας ακολουθήσουμε τη συμβουλή που λέει «πάψε να κοιτάζεις πίσω σου με θυμό ή μπροστά σου με φόβο˙ κοίτα γύρω σου με επίγνωση».

 Φοβοφοβία!