150316 ΠΛΕΚΤΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Μια φράση… σύμβολο.

Αν θέλαμε να αναζητήσουμε μια φράση, η οποία να δείχνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο ό,τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες, αυτή θα ήταν η εξής:

«Έλα, μωρέ, και τι έγινε;»

Η φράση αυτή συγκεφαλαιώνει όλο τον οχαδελφισμό, όλη την αδιαφορία μας για θεσμούς, για αξίες, για διαδικασίες, για οτιδήποτε μπορεί να στηρίξει αυτό το οικοδόμημα που προσπαθούμε (υποτίθεται) να φτιάξουμε όλοι μαζί και να ζήσουμε μέσα του.

Ποια είναι η εικόνα; Κανείς δεν ενδιαφέρεται για τίποτε, εκτός αν θίγονται προσωπικά ή οικογενειακά του συμφέροντα. Αν δεν συμβαίνει αυτό, αν το ζήτημα αφορά τρίτους ή γενικότερα την κοινωνία, δεν δίνουμε δεκάρα. (Ας πούμε, λεπτό, για να μη το γρουσουζεύουμε. Βρισκόμαστε και σε κρίσιμη φάση!)

Χαρακτηριστικό αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς είναι το γεγονός ότι «πέφτουμε από τα σύννεφα», μόλις πληροφορούμαστε κάτι που συνέβαινε δίπλα μας και που, κανονικά, θα έπρεπε όλοι οι άλλοι να πέφτουν από τα σύννεφα, που δεν το είχαμε αντιληφθεί και δεν κάναμε τίποτε γι’ αυτό τόσον καιρό.

Αν το ψάξουμε θα δούμε ότι λειτούργησε αυτό το «έλα, μωρέ, και τι έγινε;» αφού ούτε τυφλοί, ούτε κουφοί είμαστε. Απλώς έχουμε διαπαιδαγωγηθεί στην αδιαφορία, στο «κοίτα τη δουλειά σου», στο «δε βαριέσαι»… Βέβαια, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, είναι πλέον πολύ δύσκολο να βάζεις «κόκκινες γραμμές», να έχεις δηλαδή όρια τα οποία θεωρείς απαραβίαστα.

Ο λόγος είναι πως τα «στραβά κι ανάποδα» πολλαπλασιάζονται με τέτοια ταχύτητα που, αν πεις να ενοχλείσαι και να αντιδράς σε όλα, τότε σίγουρα θα οδηγηθείς στην τρέλα. Άσε που μόλις δείξεις ότι ενοχλείσαι, ακόμα και μ’ εκείνα που θεωρείς σοβαρά, γίνεσαι ο περίεργος, το ψώνιο, ο μίζερος…

Θέλετε ένα απλό παράδειγμα; Είναι πολλοί εκείνοι που ενοχλήθηκαν με τον βανδαλισμό, τον πιο πρόσφατο εννοώ, με τα γκράφιτι στο Πολυτεχνείο. Αυτό όμως από κάπου ξεκινά; Πού και πότε πρέπει να αντιδράσεις, να πάψεις να κάνεις ότι δεν το βλέπεις, να μην πεις «και τι έγινε»;

Στην απλή επέμβαση με σπρέι στον φρεσκοβαμμένο τοίχο του γείτονα από τον ανόητο οπαδό; (Είπαμε για τον δικό σου γίνεσαι «Τούρκος».) Στο μπογιάντισμα ενός αγάλματος από τον δήθεν αναρχικό; Ή μήπως πιο πριν, στο μουτζούρωμα του θρανίου ή του σχολικού βιβλίου από τον βαριεστημένο μαθητή;

Το άλλο πουλάκι:

Θα σας πω μια ιστορία.

Έμαθα ότι πριν από λίγες μέρες, σε κάποιο σεμινάριο για εκπαιδευτικούς, μία από τις επιμορφούμενες είχε το πλεκτό της στην αίθουσα και έπλεκε σε όλη τη διάρκεια της εισήγησης και της συζήτησης που ακολούθησε.

Σημαντική λεπτομέρεια: το σεμινάριο δεν ήταν υποχρεωτικό, αλλά σε εθελοντική βάση, μάλιστα νομίζω πως είχε γίνει και επιλογή των υποψηφίων να το παρακολουθήσουν.

Το λέω, διότι όταν σε πάνε κάπου με το ζόρι, όταν σε βάζουν να παρακολουθήσεις ένα εισηγητή που σε κουράζει κι ένα θέμα που δεν σ’ ενδιαφέρει καθόλου, μια τέτοια συμπεριφορά (πλέξιμο, λύσιμο σταυρόλεξου, παιχνίδι στο τάμπλετ…) θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί και αντίδραση στην… καταπίεση. Ίσως. Και τότε ίσως να δικαιολογηθεί. Πάλι ίσως.

Όταν όμως πας κάπου με τη θέλησή σου, και δεν σε κρατά κανείς εκεί με το ζόρι, τότε πώς μπορεί να χαρακτηριστεί μια τέτοια συμπεριφορά;

Έθεσα το παραπάνω ερώτημα σε εκπαιδευτικούς και (χωρίς καθόλου να εκπλαγώ) έλαβα από αρκετούς την απάντηση «έλα, μωρέ, και τι έγινε;»

Δεν εξεπλάγην διότι κι άλλη φορά, σε παρόμοια συζήτηση, πήρα την απάντηση «προκειμένου να τον έχω και να κάνει φασαρία, μέσα στην τάξη, καλύτερα να κοιμάται στο θρανίο».

Όπως καταλαβαίνετε το θέμα δεν είναι καθόλου απλό και άπτεται αυτού των ορίων, των κόκκινων γραμμών για τις οποίες μιλήσαμε πριν. Τι είναι αυτό που αρχίζει «να ενοχλεί»; Αν δεν θέσουμε από την αρχή κάποιο όριο (π.χ. στην τάξη δεν κάνουμε τίποτε άλλο εκτός από μάθημα), τότε το πράγμα θα πηγαίνει όλο και λίγο παραπέρα, ώσπου μια μέρα θα… πέσουμε από τα σύννεφα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Τι είναι η τάξη και το μάθημα;

Να ένα ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουν πρωτίστως όσοι λαμβάνουν μέρος στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Για να σας βοηθήσω στην απάντηση, θα θέσω ένα άλλο ερώτημα: Οι γιαγιάδες γιατί δεν παίρνουν και το πλεκτό τους στην εκκλησία; Θα μπορούσαν κάλλιστα, με βάση τη λογική τού ότι «δεν ενοχλούν κανέναν» και το γεγονός ότι έτσι κι αλλιώς δεν καταλαβαίνουν και πολλά από όσα λέγονται εκεί.

Μπορεί να μην καταλαβαίνουν, ξέρουν πολύ καλά όμως ότι ο χώρος είναι ιερός και πως μέσα εκεί συντελείται ένα Μυστήριο ή κάτι καθαγιασμένο. Δεν πάνε για να περάσουν την ώρα τους, ούτε για να παρασιτούν σε μια κοινωνική εκδήλωση. Αν θέλουν να πλέξουν, κάθονται στο σπίτι ή πηγαίνουν για καφέ στη γειτόνισσα.

Ας επανέλθουμε στο ερώτημά μας. Τι είναι, για τους εκπαιδευτικούς, η τάξη και το μάθημα; Το ερώτημα ισχύει ακόμη κι όταν μιλάμε για σεμινάρια, για οποιαδήποτε εκπαιδευτική διαδικασία, σε οποιοδήποτε χώρο.

Αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντήσουν και θα καταλάβουν αν «ενοχλεί κανέναν» το πλέξιμο ή το λύσιμο σταυρόλεξου ή η αποστολή μηνυμάτων από το κινητό…

Αν η αίθουσα διδασκαλίας δεν είναι ένας τόπος μαγείας, αλλά απλώς χώρος εργασίας, αν η διδασκαλία δεν είναι μια μυστηριακή πράξη, αλλά μια διεκπεραίωση, αν -για να παραφράσω τον Ντοστογιέφσκι- δεν υπάρχει ιερό και όσιο, ε, τότε όλα επιτρέπονται!

Στο κάτω κάτω… «και τι έγινε;»

Κάτι έγινε!