150323 ΑΣΥΜΦΩΝΟ

Το ένα πουλάκι:

Εμπιστοσύνη ή προκατάληψη;

Είναι παρατηρημένο (διά γυμνού οφθαλμού, που λένε) ότι συχνά δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στο ποιος είναι αυτός που μιλάει, παρά στο τι ακριβώς λέει. Όλοι έχουμε τις προτιμήσεις μας κι αυτό δεν είναι ντροπή.

Το ίδιο πράγμα, την ίδια είδηση, αν την ακούσεις από μια πηγή, σου κάνει διαφορετική εντύπωση και, αν την ακούσεις από κάποια άλλη, εντελώς… διαφορετική.

(Λάβετε παρακαλώ υπόψη σας ότι η μια διαφορετική είναι εντελώς διαφορετική από την άλλη, επίσης διαφορετική, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να διαφέρουν τόσο πολύ ώστε να μη μοιάζουν καθόλου.)

Δείτε λίγο τις καθημερινές μας κουβέντες. Υπάρχουν φίλοι και γνωστοί τους οποίους εμπιστευόμαστε και από τους οποίους μαθαίνουμε ένα σωρό πράγματα, χωρίς να τα πολυεξετάζουμε.

Αντιθέτως, αν μάθουμε κάτι από κάποιους άλλους, θα το περάσουμε από σαράντα κόσκινα, θα το διασταυρώσουμε δέκα φορές και μετά θα πεισθούμε ότι είναι αληθινό. Με αμφιβολία!

Μήπως το ίδιο δεν συμβαίνει και με τις επίσημες πηγές ενημέρωσης; Λίγο πολύ ο καθένας έχει τις προτιμήσεις του, έχει τα Μέσα ή και τους δημοσιογράφους από τους οποίους προτιμά να ενημερώνεται. Αυτό δεν είναι τυχαίο, ούτε, φυσικά, κακό. Η ενημέρωση είναι μια σχέση εμπιστοσύνης, η οποία οικοδομείται αργά (αλλά γκρεμίζεται πολύ εύκολα), πράγμα που το γνωρίζουν πολύ καλά όσοι έχουν κάποιου είδους σχέση με τα ΜΜΕ.

Αν αυτό ισχύει για τις ειδήσεις, το βλέπουμε σε πολύ πιο έντονο βαθμό στα σχόλια. Εκεί μάλιστα, ιδιαίτερα στα σχόλια που μπορούμε να βρούμε στο διαδίκτυο, συναντάμε και μια ιδιότυπη σχέση. Βλέπουμε τον άλλο να διαβάζει καθημερινά κάποιον σχολιαστή και να γράφει από κάτω την αρνητική κριτική του. Δεν είναι αυτό μια ιδιότυπη σχέση; Διαφωνώ μονίμως με όσα λες, όμως εξακολουθώ να σε παρακολουθώ σε καθημερινή βάση.

Όλο αυτό το φαινόμενο έρχεται να επισημοποιηθεί με τα αποτελέσματα μιας έρευνας που είδαμε τις τελευταίες μέρες. Σε σάιτ που εμπιστευόμαστε, εννοείται.

Ρώτησαν διάφορους πολίτες να πουν κατά πόσο συμφωνούν ή διαφωνούν με μια γνώμη, χωρίς να τους πουν ποιος την είχε διατυπώσει. Μετά ρώτησαν άλλους, στους οποίους όμως είχαν δώσει προηγουμένως αυτή την πληροφορία.

Το άλλο πουλάκι:

Κοιτάξτε πώς αντέδρασαν.

Ή μάλλον, ας το κάνουμε διαφορετικά, ώστε να μπορέσετε κι εσείς να «μετρήσετε» ίσως τον εαυτό σας. Ακούστε και πείτε αν συμφωνείτε ή διαφωνείτε:

«Η Ελλάδα έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω από τις δυνάμεις της».

Τι λέτε; Αν συμφωνείτε μ’ αυτό τότε ανήκετε στο 81,5% όσων ρωτήθηκαν. Αν διαφωνείτε, τότε είστε με τη μειοψηφία, το 14,5% που επίσης διαφωνεί.

Πώς είπατε; Θέλετε και τη δική μου γνώμη; Ε, λοιπόν, εγώ συμφωνώ πως πράγματι έτσι κάναμε, ζήσαμε (και πολλοί εξακολουθούν να ζουν ακόμη) με χρήματα που δεν ανταποκρίνονται στην οικονομική πραγματικότητα της χώρας.

Ελάτε τώρα να δούμε την τοποθέτηση αυτή με διαφορετική ματιά. Παρακαλώ τοποθετηθείτε -συμφωνώ, διαφωνώ- πάνω στο εξής: «Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διατύπωσε την άποψη πως η Ελλάδα έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω από τις δυνάμεις της».

Είδατε πώς αλλάζει το πράγμα. Πρώτα πρώτα να πούμε πως πρέπει να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε και πάλι με τη συγκεκριμένη άποψη, όχι με το αν το είπε ο Σόιμπλε.

Ε, λοιπόν, σας πληροφορώ ότι αυτή τη φορά το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν ότι συμφωνούν έπεσε δώδεκα ολόκληρες μονάδες (59,5%) ενώ αντίστοιχα ανέβηκε το ποσοστό όσων διαφωνούν. Επειδή δεν υπάρχει κάποια άλλη παράμετρος, είναι φανερό ότι… ο Σόιμπλε έκανε τη διαφορά!

Υπάρχει και δεύτερο παράδειγμα το οποίο απλώς επιβεβαιώνει όσα μας έδειξε το πρώτο. Με τη δήλωση «σε περίπτωση μη αποδοχής των προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης από τους ευρωπαίους, η χώρα κινδυνεύει με πολιτική αποσταθεροποίησης» συμφώνησε το 48,5% των ερωτηθέντων.

Όταν όμως τους έλεγαν πως αυτή είναι μια δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, τότε συμφωνούσε το 66%, διαφορά, πιστεύω  συμφωνείτε, τεράστια.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Εμπιστοσύνη ή προκατάληψη;

Νομίζω ότι η απάντηση βρίσκεται αν ψάξουμε λίγο βαθύτερα. Συζητούσα προχθές μ’ έναν φίλο για τα αθλητικά, δηλαδή τα ποδοσφαιρικά, και μου έλεγε πως υπάρχει μια μεγάλη μερίδα φιλάθλων, δηλαδή ποδοσφαιρόφιλων, οι οποίοι, όποιο αποτέλεσμα και να έρθει, θα δουν από πίσω μια «στημένη» κατάσταση. Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη.

Έτσι και με τις ειδήσεις ή τα σχόλια. Θέλουμε πάντοτε να μαντεύουμε τι έχει στο νου του αυτός από τον οποίο τα ακούμε. Αφού προηγουμένως τον έχουμε χαρακτηρίσει και κατατάξει εμείς οι ίδιοι. Άρα εμπιστοσύνη και προκατάληψη πάνε χέρι χέρι, και τα δύο χτίζονται με βάση όσα προσλαμβάνουμε και όσα έχουμε στο μυαλό μας εμείς οι ίδιοι. Κάπως έτσι όμως ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος που είναι πολύ δύσκολο να σπάσει.

Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Ένας τρόπος είναι να μην μένουμε στην επιφάνεια, αλλά να ψάχνουμε πιο πολύ. Να βλέπουμε τι λένε και «οι άλλοι». Να συζητάμε με φίλους που έχουν αντίθετη άποψη και να τους ακούμε με προσοχή -από φίλο δέχεσαι πιο εύκολα το αντίθετο- να προσπαθούμε να δούμε το ζήτημα σφαιρικά και να ψάχνουμε πίσω από τους τίτλους ή τα προφανή δεδομένα.

Δύσκολο; Ποιος είπε ότι η ενημέρωση, η «ενεργητική ενημέρωση», είναι εύκολο πράγμα;

Διότι υπάρχει και η παθητική, που… την τρως και κάθεσαι.

Κοίτα (πρώτα) ποιος μιλάει!