151015 ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Κράτος δικαίου ή κράτος φιλανθρωπίας;

Το ερώτημα δεν είναι τυχαίο και μου θυμίζει το κόλπο που κάναμε όταν ήμασταν μικροί και επρόκειτο να μοιράσουμε κάτι. Ρωτούσαμε τότε τους άλλους: «Να μοιράσω σαν θεός ή σαν άνθρωπος;» Εκείνοι, έχοντας τη γνώση από τα θρησκευτικά πως ο Θεός είναι δίκαιος, έπεφταν στην παγίδα και απαντούσαν «σαν θεός»!

Τότε κι εμείς κάναμε άλλα κομμάτια μικρά και άλλα μεγαλύτερα, κρατώντας φυσικά για τον εαυτό μας το πιο μεγάλο. Στις ενστάσεις που προβάλλονταν απαντούσαμε «μα, ο Θεός δίνει αλλού πολύ κι αλλού λίγο»!

Τι είδους, λοιπόν, θέλουμε να είναι το κράτος μας;

Οι απόψεις διίστανται, με επικρατέστερη μάλλον εκείνη που θέλει ένα «κράτος δικαίου» περισσότερο από ένα φιλάνθρωπο κράτος. Οι υπερασπιστές της έχουν το επιχείρημα πως η φιλανθρωπία είναι (θα έπρεπε να είναι) έργο διάφορων μη κυβερνητικών οργανώσεων και όχι του κράτους. Αυτό θα πρέπει να διέπεται από τις αρχές τις ισονομίας και της ισοπολιτείας, δηλαδή της δικαιοσύνης απέναντι σε όλους τους πολίτες του.

Ακόμη κι αν συμφωνήσουμε μέχρι εδώ, υπάρχουν πολλά ερωτήματα ακόμη που πρέπει να απαντήσουμε. Πριν περάσουμε όμως σ’ αυτά, ας δούμε την αφορμή με την οποία ξεκινήσαμε αυτή την κουβέντα:

Με ποιο σκεπτικό πρέπει να γίνονται οι περικοπές στις συντάξεις;

Σας αιφνιδίασα; Δεν το έχετε σκεφτεί ποτέ μόνοι σας;

Το ξέρω, σπάνια μπαίνουμε στον κόπο να κάνουμε τέτοιου είδους δυσάρεστες σκέψεις. Συνήθως η απάντηση που δίνουμε σ’ αυτό το ερώτημα είναι πολύ απλή: Ας κόψουν από όλους τους άλλους, μόνο τη δική μου να μην πειράξουν. Οι περισσότερο… κοινωνικά ευαίσθητοι πιθανότατα να προσθέτουν παραμέτρους που δείχνουν μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία: Ας μην πειράξουν τους «μικρούς», ας κόψουν από εκείνες τις συντάξεις που είναι μεγαλύτερες από τη δική μου!

Εδώ, όπως καταλάβατε αρχίζει και υπεισέρχεται το δίλημμα που θέσαμε στην αρχή. Πρέπει το κράτος να φέρεται με κοινωνική ευαισθησία,  ή μας αρκεί να είναι δίκαιο απέναντι στους πολίτες του;

Το άλλο πουλάκι:

Τι θα συμβεί στην κάθε περίπτωση;

Όταν το κράτος φέρεται (πρωτίστως) με δίκαιο τρόπο, τότε οι συντάξεις θα πρέπει να είναι ανταποδοτικές. Ο καθένας να παίρνει αυτό που δικαιούται, ανάλογα με τις εισφορές που πλήρωνε και τα χρόνια που εργάστηκε.

Αν χρειαστεί να γίνουν περικοπές, αυτές να γίνονται αναλογικά. Από τον καθένα να κόβεται ένα σταθερό ποσοστό, ώστε οι μειώσεις να είναι… δίκαιες.

Καλό δεν ακούγεται; Αν όχι καλό, τουλάχιστον δίκαιο. Αντιθέτως, αυτό που προκρίνουν οι κυβερνήσεις και ζητάμε οι περισσότεροι (το προκρίνουν μάλλον επειδή το ζητάμε οι περισσότεροι) είναι οι περικοπές να γίνονται σε μεγάλα ποσοστά στις μεγαλύτερες συντάξεις, από τις μικρότερες να κόβονται λιγότερα και από τις πολύ χαμηλές καθόλου. Δηλαδή να πραγματοποιείται μια ανακατανομή εισοδημάτων, με τη διαμεσολάβησα του κράτους.

Κρατήστε το αυτό θα το θυμηθούμε παρακάτω.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, θα έχουν άδικο να διαμαρτύρονται ή, έστω, να είναι πολύ δυσαρεστημένοι, όσοι παίρνουν (ακόμη) υψηλές συντάξεις; Διότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με… «την κατσίκα του γείτονα». Ό,τι κόβεται από τον ένα το γλιτώνουν οι άλλοι, οπότε αυτός ο ένας μπορεί να σκεφτεί «ας κόψουν και από τους άλλους, αφού εγώ τη σύνταξή μου την έχω ακριβοπληρώσει και δικαιούμαι να την παίρνω ολόκληρη, ή έστω μειωμένη, όχι όμως να την δίνω σ’ εκείνους που πλήρωσαν πολύ λιγότερα για κρατήσεις».

«Στο κάτω κάτω», σκέφτεται πάντα αυτός ο ένας, «αν πρέπει να γίνω φιλάνθρωπος και να βοηθήσω κάποιους χαμηλοσυνταξιούχους, ας με αφήσει το κράτος να το κάνω μόνος μου, επιλέγοντας εγώ ποιους θα βοηθήσω, κι όχι να το κάνει εκείνο για μένα».

Είπαμε και στην αρχή. Για τον ρόλο της φιλανθρωπίας υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι θεσμοί ή φορείς, ας αναλάβει το κράτος τον δύσκολο και δυσεύρετο ρόλο της δίκαιης αντιμετώπισης των πολιτών.

Πράγματι, ωραία ακούγονται όλα αυτά, μόνο που κάνουμε κι εμείς ένα πολύ κοινό λάθος. Ξεκινάμε τη συζήτηση από λάθος βάση. Θυμόσαστε τι σας είπαμε να… θυμόσαστε πριν; Πως ο «φιλανθρωπικός» τρόπος περικοπών στις συντάξεις οδηγεί σε μια ανακατανομή των εισοδημάτων, με τη διαμεσολάβηση του κράτους. Πράγμα που από μόνο του είναι κακό, ιδιαίτερα σε μια «ελεύθερη οικονομία», όπως η δική μας. Μόνο που δεν είναι έτσι!

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Διότι το κράτος διαμεσολαβεί πάντα!

Αυτοί που ισχυρίζονται ότι πλήρωσαν μεγάλες κρατήσεις και τώρα δικαιούνται μεγάλες συντάξεις ξεχνούν ότι αυτό έγινε όχι στην ελεύθερη αγορά, αλλά ακριβώς με τη διαμεσολάβηση του κράτους που τους έδινε (συχνά προνομιακά ή κάτω από το τραπέζι) μεγάλους μισθούς, τους έκανε (με τους ίδιους τρόπους) και μεγάλες αυξήσεις, και πλήρωνε και τις κρατήσεις τους για σύνταξη και εφάπαξ.

Ναι, ακριβώς όπως το ακούτε είναι. Γιατί, ακόμα και σήμερα, αν ρωτήσεις έναν μισθωτό του δημοσίου πόσα παίρνει, αποκλείεται να σου πει το ποσό μαζί με τις κρατήσεις. Θα σου πει το καθαρό ποσό που πληρώνεται «στο χέρι». Όταν όμως έρθει η κουβέντα για συντάξεις, τότε θυμάται να πει «ξέρεις πόσα… πληρώνω εγώ για κρατήσεις;»

Επομένως, ο «άδικος» τρόπος με τον οποίο επιχειρούνται οι περικοπές στις συντάξεις, αυτός που οδηγεί σε ανακατανομή εισοδημάτων, ίσως δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια μορφή αποκατάστασης προηγούμενων αδικιών ή προνομιακών συμπεριφορών.

Που όμως κι αυτή πρέπει να γίνεται με δίκαιο τρόπο!

 

Φιλανθρωπία με δικαιοσύνη!