160303 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι.

Δεν το λέω εγώ, το Ευαγγέλιο το λέει και μάλιστα η πλήρης έκφραση είναι «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 5, 3), έκφραση που είδε πολλές και διαφορετικές ερμηνείες.

Ας αφήσουμε τη βασιλεία των ουρανών για αργότερα, ελπίζω μετά από χρόνια, και ας δούμε για λίγο τους πτωχούς τω πνεύματι. Σύμφωνα με μια άποψη πρόκειται για εκείνους που συναισθάνονται ότι υποφέρουν από έλλειψη Θείας Χάριτος (Πνεύματος) και αυτό τους κάνει να αναζητούν διαρκώς τον Θεό.

Κατ’ άλλους, η φράση πρέπει να συσχετιστεί με την ρήση του Αποστόλου Πάυλου πως «τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τους σοφούς καταισχύνη (Κορ. Α΄ Α 27) ή ότι «η γαρ σοφία του κόσμου τούτου μωρία παρά τω Θεώ εστι». (Γ 19)

Όπως και να το δούμε, οι πτωχοί τω πνεύματι είναι όσοι… πιστεύουν. Γενικώς. Εκείνοι που θεωρούν εαυτούς αρκετά έξυπνους και ορθολογιστές, που δεν τους «καλύπτει» η πίστη σε κάποια ανώτερη δύναμη, κάποιον Θεό, πόσω μάλλον Εσταυρωμένο, δεν είναι μακάριοι.

Δεν ξέρω αν συμφωνείτε με τα παραπάνω, το γεγονός είναι ότι συμφωνεί μια… ορθολογιστική άποψη που προέκυψε από επιστημονική έρευνα! Μια έρευνα που θέλησε να δει ακριβώς αυτό. Ποια είναι η σχέση των σκεπτικιστών και των εύπιστων ανθρώπων με την ευτυχία, θα λέγαμε την μακαριότητα.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το πανεπιστήμιο του Σικάγο και θεωρείται από τις σημαντικότερες που έγιναν πάνω σ’ αυτό το θέμα, τις νοητικές ικανότητες των ανθρώπων που πιστεύουν σε ανώτερες δυνάμεις και των σκεπτικιστών. Σε σχετικά τεστ που έγιναν αποδείχθηκε ότι οι σκεπτικιστές διέθεταν περισσότερο αναλυτική και λογική σκέψη καθώς και πλουσιότερο λεξιλόγιο.

Οι ερευνητές σημειώνουν πως η απουσία αναλυτικής σκέψης δεν οδηγεί απευθείας στην πίστη σε ψυχικές δυνάμεις, ωστόσο, όταν κανείς δεν τη διαθέτει είναι πιο επιρρεπής σε τέτοιου είδους πεποιθήσεις.

Το άλλο πουλάκι:

Μπέρδεψες τον κόσμο!

Η πίστη στην ύπαρξη παραφυσικών ψυχικών φαινόμενων και δυνάμεων δεν ταυτίζεται με την πίστη σε κάποιον Θεό. Καμιά φορά έρχονται και σε αντίθεση, παρόλο που πολλοί υποστηρίζουν με νόημα ότι «η πίστη είναι πίστη»!

Πάντως η πίστη σε διάφορες δυνάμεις που καθορίζουν τη μοίρα μας είναι σίγουρο ότι δεν έχει σχέση με την αναλυτική σκέψη, αλλά με την επιλεκτική μνήμη (θυμάσαι επιλεκτικά διάφορες συμπτώσεις ή «προβλέψεις»), καθώς και με τη διαίσθηση (την πίστη ότι τα πράγματα συμβαίνουν όπως τα λένε κάποιοι τους οποίους εμπιστεύεσαι, χωρίς να χρειάζονται αποδεικτικά στοιχεία). 

Και μόνο την αντίφαση που εμπεριέχουν τέτοιου είδους δοξασίες να σκεφτείς…

Διότι οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν πως το μέλλον μας είναι προδιαγεγραμμένο κάπου εκεί  έξω, στα άστρα ή στη μοίρα, και συγχρόνως πιστεύουν ότι με την καθοδήγηση «ειδικών», μπορούμε να το αποφύγουμε ή να το αλλάξουμε!

Σαν τον Ναστραντίν Χότζα, που ο άλλος τον θεώρησε προφήτη, επειδή προέβλεψε ότι θα πέσει, αφού έκοβε το κλαδί πάνω στο οποίο καθόταν. «Αφού ξέρεις να διαβάζεις τη μοίρα», του είπε, «θέλω να μάθω και πότε θα πεθάνω», υποχρεώνοντάς τον με τη βία να του ορίσει… ημερομηνία θανάτου!

Κάθε φορά που συζητάμε τέτοια θέματα δεν μπορώ να μην αναφέρω κάποιον φίλο ο οποίος, όποτε γινόταν συζήτηση για αστρολογία και ζώδια, χαμογελούσε με μυστήριο. Κάποτε τον ρώτησαν γιατί δεν πιστεύει σ’ αυτά τα πράγματα.

«Ποιος, εγώ; Αν υπάρχει ένας που πιστεύει στα ζώδια, αυτός είμαι εγώ. Δυο χρόνια στην Αθήνα, όταν ήμουν φοιτητής, έβγαζα το χαρτζιλίκι μου γράφοντας τα ζώδια στο περιοδικό ενός γνωστού»!

Και, όταν τον ρωτήσαμε τι έγραφε, μας απάντησε πως, προκειμένου να γίνεσαι πιστευτός, το ζήτημα είναι να αποκτήσεις το «επίπεδο ύφους», που λένε οι γλωσσολόγοι. Επειδή όμως εκείνος δεν το κατείχε, έπαιρνε τεύχη περασμένων ετών και άλλαζε τις «προβλέψεις» από ζώδιο σε ζώδιο, μη τυχόν και πέσει σε κάποιον με ισχυρή μνήμη.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Αυτοί, όμως είναι μακάριοι!

Διότι, στην ίδια έρευνα που σχολιάζουμε, όταν τα υποκείμενα ρωτήθηκαν πόσο ικανοποιημένοι είναι από τη ζωή τους, υπήρξαν αξιοσημείωτες διαφορές. Εκείνοι που πιστεύουν σε παραψυχικά φυσικά φαινόμενα και δυνάμεις ήταν πολύ πιο ικανοποιημένοι από ό,τι οι ορθολογιστές και οι σκεπτικιστές.

Βλέπετε, οι τελευταίοι, όχι απλώς βασίζονται περισσότερο στα δεδομένα και την ανάλυσή τους, αλλά το ψάχνουν γενικώς, με αποτέλεσμα να μην ικανοποιούνται εύκολα. Ενώ εκείνοι που πιστεύουν πως «κάτι υπάρχει εκεί πέρα» φαίνεται πως βρίσκουν και κάποιου είδους παρηγοριά.

Τώρα, αν αναρωτιέστε πώς γίνεται από τη μια να δηλώνουν ικανοποιημένοι και από την άλλη να τρέχουν στις χαρτορίχτρες, στα μέντιουμ, τους αστρολόγους και σε κάθε είδους… μεσάζοντες, δεν μπορώ να σας απαντήσω. Έρευνα είναι αυτή, επιστήμονες την πραγματοποίησαν, κάτι παραπάνω θα ξέρουν από εμάς.

Εμείς, ως ορθολογιστές που είμαστε, δεν την ψάχνουμε παραπέρα, πιστεύουμε ό,τι μας λέει η επιστήμη.

Εξάλλου, ποιος μπορεί να μετρήσει τι πραγματικά αισθανόμαστε για ένα ζήτημα ή για κάποιο πρόσωπο. Είναι υποχρεωμένος να βασιστεί σε ό,τι δηλώνουμε. Και έτσι δημιουργείται το ενδιαφέρον, δηλαδή.

Διότι, αν μπορούσαμε να είμαστε σίγουροι για τα αισθήματα των άλλων, αν αυτά αντικατοπτρίζονταν, ας πούμε, στο βλέμμα τους, τι ανάγκη θα είχαμε τις καφετζούδες;

Άσε που δεν θα ήμασταν καθόλου… μακάριοι!

Τω πνεύματι, όχι σκέτο πτωχοί, έτσι;