160315 ΣΑΡΑΚΟΣΤΙΑΝΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Αλληλοπεριχώρηση.

Δεν ξέρω πόσο οικεία σάς είναι η λέξη την οποία χρωστάμε στη θεολογία και τους πατέρες της εκκλησίας. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός λέει για τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος «κιρναμένων ώσπερ των φύσεων, ούτω δη και των κλήσεων και περιχωρουσών εις  αλλήλας τω λόγω της συμφυΐας».

Για δε τη θεία και ανθρώπινη φύση του Ιησού, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέει ότι «διά της σαρκώσεως ενούνται αι δύο φύσεις και περιχωρούσιν εν αλλήλαις, η δε περιχώρησις εκ της θεότητος γίνεται».

Τα κατανοούμε όλα αυτά; Προφανώς όχι. Εξάλλου, αν τα κατανοούσαμε, δεν θα μιλούσαμε για δόγμα και για πίστη, δηλαδή (τυφλή) εμπιστοσύνη, αλλά για επιστημονική αλήθεια που αντέχει στη βάσανο του πειραματισμού, της απόδειξης και της επαλήθευσης. Σημασία έχει να κατανοήσουμε την έννοια της αλληλοπεριχωρήσεως.

Αν ανοίξουμε, λοιπόν, ένα λεξικό στο λήμμα, θα διαβάσουμε:

(γενικότ.) η ύπαρξη τού ενός μέσα από τον άλλον ή μέσα στον άλλον (χωρίς να χάνει το πρόσωπο του, την ιδιαιτερότητα του, χωρίς να αφομοιώνεται ο ένας από τον άλλον)…

Ας κρατήσουμε αυτή την εικόνα, της ύπαρξης μέσα από τον άλλο, χωρίς όμως να χάνεται κανενός η ιδιαιτερότητα.

Μέσα από τον άλλο, όχι απλώς μαζί του. Η αλληλοπεριχώρηση, δηλαδή, δεν έχει να κάνει με τη γνωστή στάθμιση των δικαιωμάτων, όταν αυτά έρχονται σε σύγκρουση.

Θα μου πείτε τι θέλω και τα σκέφτομαι όλα αυτά χρονιάρες μέρες; Θα σας εξηγήσω. Μου ήρθαν καθώς απολάμβανα τον σαββατιάτικο καφέ με την παρέα στην αποκριάτικη λιακάδα.

Μου ήρθαν καθώς κοντέψαμε να μαλώσουμε για τη χρησιμότητα των «εθίμων» και τον τρόπο «αναβίωσης» κάποιων από αυτά.

Αφορμή για κουβέντα και σκέψη (αυτή είναι η συνήθης σειρά) μάς έδωσε η χορευτική παρέλαση ενός συλλόγου με παραδοσιακές στολές και γαϊτανάκια.

Το άλλο πουλάκι:

Είναι αλήθεια ότι μας έβαλε στο κλίμα της ημέρας.

Δεν ξέρω, βεβαίως, πόσο «παραδοσιακό» ή πόσο έθιμο είναι το γαϊτανάκι για την περιοχή μας, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Ήταν ένα αποκριάτικο δρώμενο που έδωσε ζωντάνια κι έβγαλε την πόλη από τη ρουτίνα του Σαββάτου.

Τότε, προς τι η γκρίνια;

Α, η γκρίνια είναι απαραίτητο συστατικό κάθε σχολιασμού. Πάντοτε θα βρεθεί ο γκρινιάρης που θα επισημάνει κάτι στραβό, κάτι που δεν είναι όπως ακριβώς θα το έκανε ο ίδιος, κάτι που του χαλάει τη συνολική εικόνα.

Να επισημάνω εδώ ένα στοιχείο πολύ χαρακτηριστικό της εύκολης και ανέξοδης κριτικής, αυτής δηλαδή που ευδοκιμεί στα καφενεία. Ενώ έχουμε μπροστά μας μια συνολική προσπάθεια, πιανόμαστε από τη λεπτομέρεια και σχολιάζουμε το πώς θα μπορούσε να ήταν λίγο διαφορετική.

Είναι όμως πολύ ανέντιμο το να μη συγχαίρεις τον άλλο για το συνολικό του έργο, αλλά να ψάχνεις να βρεις κάτι που σου φαίνεται λάθος για να γκρινιάξεις. Σαν να σου παραθέτουν ένα τέλειο δείπνο με καταπληκτικά πιάτα και εξαιρετικό κρασί κι εσύ να σχολιάζεις πως κάποιο από τα ορεκτικά δεν «έδενε» με τα υπόλοιπα.

Βρέθηκε, λοιπόν, ο γκρινιάρης το πρωί του Σαββάτου για να σχολιάσει την ταλαιπωρία που τραβούν οι οδηγοί που κινούνται εκείνη τη στιγμή στην πόλη, καθώς ένας από τους κεντρικότερους δρόμους είχε κλείσει εξαιτίας του δρώμενου.

Μάλιστα εκνευρίστηκε έντονα όταν η πορεία σταμάτησε για αρκετή ώρα στη διασταύρωση Εθνικής Αμύνης, Βεργίνας και Ζερβού και ο χορός που στήθηκε εκεί εμπόδιζε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων:

«Γιατί θα πρέπει αυτή τη στιγμή ο άλλος, στο Ωδείο ή στο Διοικητήριο, να ταλαιπωρείται, επειδή εσύ θέλεις να κάνεις το κέφι σου; Ανέβα στην πλατεία και χόρευε μέχρι το πρωί. Γιατί θα πρέπει να κλείνεις και τους δρόμους της πόλης;» ήταν το επιχείρημα του γκρινιάρη.

Δυστυχώς, δεν έχει απολύτως άδικο. Δεκαετίες τώρα έχει γίνει άγραφος νόμος. Όταν εγώ διασκεδάζω, όταν διαμαρτύρομαι, όταν γιορτάζω ή αγωνίζομαι, όταν πενθώ ή θυμάμαι, πρέπει να… συμπάσχουν μαζί μου και άλλοι. Αν είναι δυνατόν, ολόκληρη η πόλη.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Έντονο το στοιχείο της αυθαιρεσίας.

«Καπαρώνω» την κεντρική πλατεία, βάζω τα μεγάφωνα στη διαπασών, κλείνω τους δρόμους μπροστά από το σπίτι μου, κάνω πορείες μέσα από το κέντρο, καταλαμβάνω πεζοδρόμια και γεμίζω πανό και αφίσες τον τόπο…

Και, καλά τις καθιερωμένες γιορτές και επετείους. Τι γίνεται με τα αυθόρμητα, τα ξαφνικά και τα απρογραμμάτιστα; Τι φταίνε οι υπόλοιποι να συνεορτάζουν ή να συμπάσχουν μαζί μου, στα καλά καθούμενα;

Στο σημείο αυτό της κουβέντας μπήκε η ιδέα της αλληλοπεριχώρησης. Όχι απλώς να περιορίζω την άσκηση των δικαιωμάτων μου, χωρίς να την καταργώ, προκειμένου να μην καταργηθούν, αλλά απλώς να περιοριστούν κάπως και εκείνα του «άλλου». Αυτό είναι… στάθμιση.

Το δύσκολο είναι να… υπάρχω μέσα από τον άλλο -να νοηματοδοτείται η ύπαρξή μου από τη δική του-, σεβόμενος όμως πλήρως την ιδιοπροσωπία του. Πρωτίστως, δηλαδή, να τον σκέφτομαι, να προσπαθώ να τον καταλάβω, να αναγνωρίζω τις ανάγκες του ή μάλλον στις ανάγκες του τις δικές μου ανάγκες.

Να μην επιδιώκω να τον κάνω σαν εμένα, να μην τον υποχρεώνω να σκέφτεται, να ζει, να εορτάζει ή να πενθεί, να διασκεδάζει ή να διαμαρτύρεται όπως εγώ. Να του δίνω χώρο, τον δικό μου χώρο, κάνοντας ένα βήμα πίσω, δηλαδή να τον συγχωρώ. (Βλέπετε, οι ρίζες των λέξεων…)

Κάπως έτσι κύλησε η κουβέντα και τα ξανασκέφτηκα όλα αυτά τώρα, στο ξεκίνημα της Μεγάλης Σαρακοστής.

Καλή Σαρακοστή!