160629 ΚΕΡΔΟΦΟΡΟΝ

Το ένα πουλάκι:

«Πολλά βάζετε, πολλά παίρνετε»!

Τη φράση αυτή, που αποτελεί τον χρυσό κανόνα των στοιχημάτων, τη γνωρίζουμε από κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές του παλιού ελληνικού κινηματογράφου με παπατζήδες. Όσα βάζεις, τόσα παίρνεις, αν, φυσικά, βρεις τον παπά.

Για σκεφθείτε όμως κάτι παράτολμο, αλλά και παράλογο. Θα ποντάρατε ποτέ σε ένα στοίχημα με την πιθανότητα να χάσετε, αλλά όχι να κερδίσετε; Σας μπέρδεψα. Θα το θέσω αλλιώς. Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα να ποντάρετε ένα ποσό και έτσι και βρείτε τον παπά δεν θα πάρετε τίποτε, αν όμως δεν τον βρείτε θα χάσετε τα λεφτά σας;

Όπως το είπαμε. Παράτολμο μέχρι ανοησίας, καθότι και παράλογο. Εντάξει να ρισκάρω με την πιθανότητα να χάσω, όμως δεν πρέπει να υπάρχει στο στοίχημα και η πιθανότητα να κερδίσω; Διαφορετικά, γιατί να «παίξω»;

Είδατε; Αυτό το τόσο προφανέστατα λογικό επιχείρημα δεν μπορούν να το σκεφτούν άνθρωποι στους οποίους έχει ανατεθεί η μοίρα ολόκληρης χώρας. Όπως ο Κάμερον, ας πούμε, που έπαιξε και έχασε, χωρίς την παραμικρή προοπτική να κερδίσει κάτι.

Αφού, ακόμη κι αν νικούσε η άποψή του στο δημοψήφισμα που προκάλεσε, το πολύ πολύ να… έπαιρνε τα λεφτά του πίσω.

Διότι, η Βρετανία ήταν ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν στο δημοψήφισμα νικούσε το Remain, το αίτημα για παραμονή δηλαδή, τότε ο Κάμερον που το προκάλεσε δεν είχε να κερδίσει απολύτως τίποτε. Αν όμως συνέβαινε αυτό που συνέβη, δηλαδή νίκη του Brexit, τότε θα χάνονταν (και χάθηκαν) πολλά.

Είδατε; Μήπως όμως το βάλαμε σε λάθος βάση. Μπερδέψαμε το κέρδη και τις ζημιές του Κάμερον με εκείνα της Βρετανίας. Λέτε να έγινε κατά λάθος;

Αυτό συμβαίνει συχνά με τους πολιτικούς. Ταυτίζουν το προσωπικό τους συμφέρον με εκείνο της χώρας τους. Και εμείς, οι ανόητοι πολίτες τους ακολουθούμε.

Ο Κάμερον δεν προκάλεσε το δημοψήφισμα στα καλά καθούμενα. Το είχε υποσχεθεί στους πολίτες προεκλογικά, ελπίζοντας πως μ’ αυτό τον τρόπο θα ένωνε τους Συντηρητικούς και θα κέρδιζε την εξουσία.

Το άλλο πουλάκι:

Επομένως, κάτι θα κέρδιζε κι αυτός.

Πόνταρε το προσωπικό και το κομματικό του όφελος απέναντι στην πιθανότητα εξόδου της χώρας του από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι έχασε. Και μαζί του έχασε και η χώρα του (αλλά και η Ευρώπη;) έτσι τουλάχιστον λένε όσοι είναι υποστηρικτές μιας ενωμένης Βρετανίας, αλλά και της ευρωπαϊκής ιδέας.

Τι είναι, λοιπόν, τα δημοψηφίσματα; Η πιο ωραία παρομοίωση που άκουσα είναι αυτή που έκανε ένας φίλος που είπε ότι «μοιάζουν με τον θεσμό του οστρακισμού στην Αρχαία Αθήνα».

Ο οποίος, ενώ ξεκίνησε για να προστατέψει την πόλη από επίδοξους τυράννους ή πολίτες επικίνδυνους για τη δημοκρατία, κατέληξε όπλο στα χέρια των πραγματικά ισχυρών, άρα και επικίνδυνων, για την εξόντωση των πολιτικών τους αντιπάλων.

Έτσι και τα δημοψηφίσματα.

Υποτίθεται ότι δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να εκφράσουν την άποψή τους για σοβαρά θέματα, άποψη που είναι δεσμευτική για τους κυβερνώντες. Έλα όμως που δεν λειτουργούν πάντοτε μ’ αυτόν τον τρόπο!

Βλέπουμε συχνά ότι γίνονται μέρος πολιτικών παιχνιδιών, ακόμη και εσωκομματικών και τα «αξιοποιούν» πολιτικοί που δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να ρισκάρουν ακόμη και μεγάλα εθνικά ζητήματα, προκειμένου να βελτιώσουν τη θέση τους στην πολιτική σκακιέρα.

Οι πολίτες, από την άλλη, παίζουν μέσω των δημοψηφισμάτων τα δικά τους «παιχνίδια». Ενώ καλούνται να πάρουν θέση σε κάποιο συγκεκριμένο ερώτημα, συχνά απαντούν σε κάποιο άλλο. Στην πράξη επιδοκιμάζουν ή αποδοκιμάζουν εκείνον που τους έθεσε το ερώτημα.

(Υπάρχει, βλέπετε, και η χαρακτηριστική ελληνική ιδιαιτερότητα, όπου οι πολίτες κλήθηκαν να πάρουν θέση σε ένα ερώτημα το οποίο, στην πραγματικότητα, δεν υφίστατο. Οι πολίτες έδειξαν την εμπιστοσύνη τους σε εκείνον που τους ζητούσε απλώς να πουν όχι και… η συνέχεια είναι γνωστή.)

Σε άλλες περιπτώσεις, οι πολίτες θεωρούν το δημοψήφισμα μια καλή ευκαιρία να πάρουν θέση υπέρ ή κατά των πολιτικών που τάσσονται με τη μία ή την άλλη άποψη, να δώσουν δηλαδή ψήφο εμπιστοσύνης ή να αποδοκιμάσουν πολιτικούς (και πολιτικές).

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Δεν πρέπει, λοιπόν, να εκφράζονται οι πολίτες;

Η Ιστορία δείχνει πως, σε μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα, οι πολίτες δεν έχουν πάντοτε ούτε την απαιτούμενη ωριμότητα, ούτε το απαραίτητο καθαρό μυαλό. Δυστυχώς, όσο πιο κρίσιμο είναι το θέμα στο οποίο καλούνται να αποφασίσουν, τόσο περισσότερο λειτουργούν με το θυμικό.

Δεν σκέπτονται τις συνέπειες της ψήφου τους, δεν υπολογίζουν κινδύνους για τη χώρα τους, θεωρούν συχνά ότι δεν έχουν κάτι να χάσουν, ότι τα πράγματα δεν μπορούν να γίνουν χειρότερα…

Ξυπνούν μέσα τους παλιά μίση και καινούριοι φόβοι κι έτσι μπορούν πολύ εύκολα να «γίνουν πελατεία εκείνων που υπόσχονται εκδίκηση και ασφάλεια», πολύ ωραία το είπε ο Διόδωρος στο Βήμα!

Είμαστε, λοιπόν, κατά των δημοψηφισμάτων; Όχι, βέβαια. Χρειάζονται όμως κάποιες προϋποθέσεις, πριν πούμε ναι σε κάθε είδους δημοψήφισμα.

Πρώτα πρώτα είναι καλύτερα για μεγάλα εθνικά θέματα και για πολύπλοκα ή τεχνικά ζητήματα να αποφασίζουν οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια που έχουν (υποτίθεται) καλύτερη γνώση της πραγματικότητας και μεγαλύτερη ψυχραιμία. Άσε που μια άλλη κυβέρνηση μπορεί εύκολα να διορθώσει κάποια λάθος απόφαση.

Έπειτα χρειάζεται μια… παιδεία δημοψηφισμάτων. Να εκπαιδεύονται οι πολίτες παίρνοντας θέση σε πιο απλά ζητήματα και σιγά σιγά να τους δίνεται η δυνατότητα να εκφραστούν σε πιο περίπλοκα.

Τα υπόλοιπα, τα… «δημοψηφίσματα παντού», είναι επίφαση δημοκρατίας, εκ του πονηρού και για ψαράδες σε θολά νερά.

Πολλά βάζετε, πολλά χάνετε.

Μόνο!