160630 ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Άτιμη επικαιρότητα!

Μας κυνηγά, δεν μας αφήνει να πάρουμε ανάσα, κυρίως όμως δεν μας επιτρέπει να σχολιάσουμε ό,τι πραγματικά θέλουμε, τη στιγμή που το θέλουμε, καμιά φορά και όπως ακριβώς το θέλουμε.

Ο λόγος που το κάνει είναι που έχει έναν δικό της τρόπο να θέτει την ατζέντα και να επιβάλλεται. Όσο κι αν θέλει κανείς να την αγνοήσει, όσο κι αν προσπαθεί να κάνει υπέρβαση της ιεραρχίας που αυτή υποδεικνύει, δεν μπορεί παρά στο τέλος να υποκύψει στις επιταγές της.

Το περίεργο είναι ότι θύμα της επικαιρότητας πέφτει κυρίως… η ίδια η επικαιρότητα. Εννοώ ότι κάποιο τμήμα της θα ήταν περισσότερο προβεβλημένο, αν την ίδια στιγμή δεν συνέβαινε να κυριαρχεί ένα άλλο επίκαιρο θέμα.

Συμβαίνει δηλαδή να υπάρχει και να λειτουργεί ένας ιδιότυπος… (σταθείτε μισό λεπτό να εφεύρω έναν όρο) επικαιροτισμός –κατά το ρατσισμός, σεξισμός κ.λπ., ένας διαχωρισμός δηλαδή των θεμάτων σε περισσότερο και λιγότερο επίκαιρα, άρα σε εκείνα που τους πρέπει μεγαλύτερη και σε άλλα που τους πρέπει μικρότερη προσοχή.

Θα σας δώσω ένα πρόσφατο παράδειγμα για να καταλάβετε. Τις μέρες αυτές, μέρες που θα τις θυμόμαστε ως μέρες του Brexit, συνέβη να λαμβάνουν χώρα οι εκδηλώσεις για τα είκοσι χρόνια από τον θάνατο του «Αντρέα».

Εννοώ τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος για τους φίλους του (και τους εχθρούς του) ήταν γνωστός μόνο με το μικρό του όνομα και μάλιστα στην λαϊκή του εκδοχή, πράγμα που συμβαίνει με πολλά λαϊκά είδωλα, όπως ο Στελλάρας, ο Μίκης, η Μελίνα, ο Λάκης…

Με αφορμή, λοιπόν, αυτή την επέτειο, πραγματοποιήθηκαν τελετές, έγιναν αφιερώματα και παρουσιάστηκαν εκδόσεις, που θα είχαν οπωσδήποτε διαφορετική τύχη, αν δεν συνέπιπτε το Brexit που κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της επικαιρότητας, αφήνοντας στο περιθώριο ακόμη και… το ποδόσφαιρο!

Εμείς οι ίδιοι αφήσαμε να περάσουν οι μέρες χωρίς ούτε μια αναφορά, είτε στον ίδιο τον ιδρυτή και «ιστορικό ηγέτη» του ΠαΣοΚ, είτε σε κάποια από τα πολλά που γράφτηκαν και ειπώθηκαν αυτές τις μέρες.

Το άλλο πουλάκι:

Τι ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου;

Η απάντηση στο ερώτημα μπορεί να είναι τελείως υποκειμενική και διαφοροποιημένη, ανάλογα με το ποιος είναι αυτός που θα την δώσει και ποια ήταν η σχέση του με τον πολιτικό άντρα και το κόμμα που εκείνος ίδρυσε.

Εξάλλου, τους πολιτικούς τους κρίνει η Ιστορία και μάλιστα αφού περάσουν πολύ περισσότερα από είκοσι χρόνια από τον θάνατό τους. Επομένως, όλες οι… επετειακές αναφορές από απλούς ανθρώπους (ή πουλάκια) εμπεριέχουν τον κίνδυνο να αδικήσουν ή να αγιοποιήσουν τον άνδρα.

Υπάρχει κάτι αντικειμενικό; Ελάτε να το δούμε λίγο. Πρώτα πρώτα ξέρουμε ότι η μέτρηση οποιουδήποτε μεγέθους δεν είναι τίποτε άλλο από μια σύγκριση με μέγεθος ομοειδές που λαμβάνουμε ως «μέτρο».

Το μήκος το μετράμε με μήκος, το βάρος με βάρος, την ταχύτητα με ταχύτητα… Πώς μπορούμε να μετρήσουμε το πολιτικό μέγεθος κάποιου ανθρώπου; Τι θα λάβουμε ως στοιχειώδη μονάδα μέτρησης για να το συγκρίνουμε μαζί της;

Επειδή υπάρχει αυτή η αντικειμενική δυσκολία, καταφεύγουμε σε ένα τέχνασμα. Συνήθως κατατάσσουμε κάποιον πολιτικό με βάση το έργο του, θεωρώντας προφανώς ως αρχή το μηδενικό έργο, εκείνο που (δεν) άφησε κάποιος, ούτε θετικό ούτε αρνητικό.

Και πάλι όμως υπάρχουν προβλήματα. Διάβασα, για παράδειγμα, την (αρνητική) κριτική που άσκησε κάποιος στον Ανδρέα Παπανδρέου, με βάση όχι όσα έκανε, αλλά όσα μπορούσε να κάνει, αν αναλογιστούμε τις ικανότητές του και τις ευκαιρίες που του δόθηκαν, και δεν τα έκανε.

Εκείνο πάντως στο οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι είναι πως ο… Αντρέας «έβγαλε από την απομόνωση (πολιτική, οικονομική, κοινωνική) το άλλο μισό του ελληνικού λαού». Δεν θα διαφωνήσουμε. Το θέμα όμως είναι ο τρόπος με τον οποίο ήρθε στο προσκήνιο αυτό το παραγκωνισμένο (επιεικής ο όρος) «άλλο μισό».

Δυστυχώς, ήρθε με την υλοποίηση του συνθήματος «το ΠαΣοΚ στην κυβέρνηση, ο [άλλος μισός] Λαός στην εξουσία». Δόθηκε δηλαδή η δυνατότητα στους περιθωριοποιημένους και κατατρεγμένους μέχρι τότε Έλληνες να κυβερνήσουν κυριολεκτικά τη χώρα, μέσα όμως από ένα σύστημα βολέματος ημετέρων, αναξιοκρατίας, εκμαυλισμού, κρατικοδίαιτου συνδικαλισμού, αυριανισμού, ατιμωρησίας, χαϊδέματος της νεολαίας…

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Εγώ έχω ένα άλλο κριτήριο.

Όσο κι αν σας φανεί παράξενο, πιστεύω πως ένας μεγάλος ηγέτης οφείλει να λειτουργεί και… παιδαγωγικά προς την κοινωνία και τους πολίτες, ειδικά εκείνους που τον εμπιστεύονται και τον ακολουθούν. Και φυσικά δεν εννοώ να γίνεται ο ίδιος παράδειγμα ακεραιότητας και άμεμπτης συμπεριφοράς, με την ηθικιστική έννοια.

Εννοώ να καθοδηγεί τους πολίτες, ώστε να γίνονται καλύτεροι τέτοιοι, να ενδιαφέρονται περισσότερο για «την πόλιν» και τα κοινά, να ενισχύουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, να υποτάσσουν το ατομικό τους συμφέρον σ’ εκείνο του συνόλου…

Αν κρίνουμε, λοιπόν, εκ του αποτελέσματος, μπορούμε να αναρωτηθούμε τι από τα παραπάνω κατάφερε να εμφυσήσει ο Ανδρέας Παπανδρέου στους οπαδούς (τουλάχιστον) του κόμματός του.

Αρκεί να δούμε πού πήγαν και τι έγιναν όσοι (στελέχη και απλοί ψηφοφόροι) εγκατέλειψαν το ΠαΣοΚ, και δεν ήταν λίγοι, μόλις αυτό έπαψε να έχει τη δυνατότητα να τους εξασφαλίζει τα προνόμια και τις παροχές, κυρίως όμως την αίσθηση μιας παντοδυναμίας, που τους εξασφάλιζε στα χρόνια της κυριαρχίας του.

Ασφαλώς η… παιδαγωγική ικανότητα δεν είναι το μόνο κριτήριο για την αξιολόγηση ενός ηγέτη. Για βάλτε το όμως κι αυτό μαζί με τα άλλα, όποτε επιχειρείτε μια αποτίμηση του έργου ή της προσωπικότητάς του. Θα δείτε πώς θα αλλάξει το τελικό αποτέλεσμα.

Για μια Ελλάδα νέα!