170905 ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΟΝ-2

Το ένα πουλάκι:

Τι αλλάζει;

Θυμόσαστε τι είπαμε χθες; Η κλήρωση για τους σημαιοφόρους γινόταν «μεταξύ των μαθητών που συγκέντρωναν τον μεγαλύτερο μέσο όρο βαθμολογίας». Στο εξής θα γίνεται «ανάμεσα στο σύνολο των μαθητών της τάξης».

Η αλλαγή αυτή, προερχόμενη από μια κυβέρνηση της «ριζοσπαστικής Αριστεράς», (τι είπα τώρα!) πρέπει να ιδωθεί με όλο το ιδεολογικό (και ιδεοληπτικό) φορτίο που κουβαλάει. Διότι δεν έγινε καθόλου στην τύχη. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με κάποιος (πολλές –είναι αλήθεια) έρευνες της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, η επίδοση των μαθητών δεν είναι αποτέλεσμα της δικής τους προσπάθειας, αλλά κάποιων κοινωνικών διεργασιών.

Δηλαδή οι μαθητές επιτυγχάνουν ή αποτυγχάνουν στο Σχολείο επειδή προέρχονται από κοινωνικά περιβάλλοντα τα οποία τους προετοιμάζουν για κάτι τέτοιο. Παιδιά που κουβαλούν από το σπίτι τους μεγαλύτερο «μορφωτικό κεφάλαιο», έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν.

Το «μορφωτικό κεφάλαιο» όμως είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής (οικονομικής, μορφωτικής, πολιτισμική κ.λπ.) κατάστασης της οικογένειάς τους. Παιδιά από υψηλοτέρα κοινωνικά στρώματα γίνονται καλύτεροι μαθητές.

Το Σχολείο μάλιστα, αντί να προσπαθεί να αμβλύνει αυτές τις κοινωνικές (είπαμε οικονομικές, μορφωτικές, πολιτισμικές κ.λπ.) διαφορές, τις επιτείνει. Λειτουργεί έτσι ως «μηχανισμός αναπαραγωγής των ανισοτήτων». 

Τι μας λέει, δηλαδή, με απλά λόγια η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης; Αυτούς που εσείς βλέπετε ως αριστούχους δεν είναι τίποτε άλλο παρά… «τυχεροί», που προέρχονται από τις οικογένειες εκείνες που μπορούν και τους παρέχουν τα εφόδια για κάτι τέτοιο.

Βλέποντας αυτή την «αδικία» ένας υπουργός τής «ριζοσπαστικής Αριστεράς», νιώθει κάτι να συνταράζει την ευαίσθητη ψυχή του. Και τι κάνει προκειμένου να την άρει; Προφανώς έχει δυο επιλογές.

Η πρώτη είναι να αλλάξει όλη τη δομή της Εκπαίδευσης που διευθύνει, ώστε αυτή να πάψει να αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες. Σε αυτή την κατεύθυνση, υπάρχουν αρκετές προτάσεις και ενδιαφέροντα μοντέλα τής λεγόμενης «προοδευτικής εκπαίδευσης», από τις αρχές ακόμη του περασμένου αιώνα.

Η δεύτερη επιλογή είναι να δώσει και στους «άτυχους» μαθητές τη δυνατότητα να… διακριθούν, αφήνοντας στην τύχη το ζήτημα της επιλογής των σημαιοφόρων. Δηλαδή όχι να γίνουν καλύτεροι μαθητές, αλλά να φανούν τέτοιοι.

Το άλλο πουλάκι:

Πού βρίσκεται το λάθος;

Το πρώτο λάθος βρίσκεται στο ότι τα συμπεράσματα από τις έρευνες που έχουν διεξάγει οι Κοινωνιολόγοι της Εκπαίδευσης, κυρίως στις ΗΠΑ και εν μέρει στην Ευρώπη, δεν μπορούν να γενικευθούν σε κάθε χώρα του κόσμου και σε κάθε ιστορική της φάση.

Για παράδειγμα, στη χώρα μας, μετά τον πόλεμο, το Σχολείο κάθε άλλο παρά μηχανισμός αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων υπήρξε. Αντίθετα, έδωσε τη δυνατότητα και τις ευκαιρίες για μια μεγάλη κοινωνική κινητικότητα.

Αρκεί να δούμε ότι η μεγάλη «μεσαία τάξη» που δημιουργήθηκε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης προήλθε από παιδιά φτωχών αγροτικών και εργατικών οικογενειών, που «έμαθαν γράμματα» και έγιναν επιστήμονες ή στελέχωσαν τον κρατικό μηχανισμό ως δημόσιοι υπάλληλοι.

Το δεύτερο σημαντικό λάθος βρίσκεται στο γεγονός ότι η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης έχει (όποτε έχει) δίκιο, μόνο όταν εξετάζουμε μεγάλα κοινωνικά σύνολα και όχι περιπτώσεις ενός Σχολείου ή μιας τάξης.

Πράγματι, δηλαδή, μια έρευνα μπορεί να μας δείξει πως οι καλύτεροι μαθητές της χώρας προέρχονται από οικογένειες που μπορούν να τους εφοδιάσουνε με μεγάλο «μορφωτικό κεφάλαιο».

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι, σε κάθε σχολική τάξη, ο πρώτος μαθητής είναι το παιδί εκείνο που έρχεται από το σπίτι του με τα κατάλληλα εφόδια (από τη «γλώσσα» που μιλούν οι γονείς του, μέχρι τη δυνατότητα να έχει βιβλία ή να ταξιδεύει, αποκτώντας παραστάσεις).

Πολύ συχνά ο καλύτερος μαθητής ξεπηδά… από εκεί που δεν το περιμένεις! Μπορεί να είναι ένα παιδί χωρίς καμιά απολύτως βοήθεια από το σπίτι του και τότε αξίζει όχι μόνον τους επαίνους, αλλά και τη «δίκαιη» αναγνώριση όλων.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Αυτούς, κυρίως, αδικεί η κλήρωση!

Θα μου πείτε και γιατί να είναι η σημαία ο τρόπος αναγνώρισης των προσπαθειών και επιβράβευσης των καλών μαθητών; Ας βρεθεί κάτι άλλο, ώστε να μη δημιουργείται θέμα ούτε με τη βαθμολόγηση των μαθητών, ούτε με την κλήρωση.

Σωστόν! Μέχρι όμως να βρεθεί αυτό το άλλο, (και ποιος να το θεσμοθετήσει, αν όχι το υπουργείο της Παιδείας;) ελάχιστους τρόπους, πέραν της σημαίας, έχουν τα Σχολεία και οι Σύλλογοι Διδασκόντων στα χέρια τους.

Βεβαίως, αφού το θέμα για μια κυβέρνηση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν είναι ο τρόπος βράβευσης των αριστούχων, αλλά η ίδια η διάκριση και η κατηγοριοποίηση των μαθητών, τότε δεν έχει νόημα να μιλάμε καν για άλλους τρόπους.

Υπάρχει η άποψη που λέει πως το Σχολείο, και μάλιστα το Δημοτικό, (θα πρέπει να) είναι ένας χώρος συνεργασίας, ομαδικής εργασίας και δημιουργίας και όχι ανταγωνισμού και ατομικής διάκρισης.

Εδώ επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι ακόμη και στα πιο ομαδικά αθλήματα, πάντοτε βραβεύονται ξεχωριστά και ο καλύτερος παίκτης σε κάθε θέση, όπως και ο πολυτιμότερος από όλες τις κατηγορίες.

Ακούστηκε ακόμη, στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, ότι «έχουμε καταντήσει ο μαθητής να κυνηγάει τον βαθμό», λες και δουλειά του μαθητή είναι να κυνηγά την… ουρά του, και όχι την πρόοδό του (η οποία αποτυπώνεται στη βαθμολογία).

Δηλαδή ο προηγούμενος τρόπος ήταν ιδανικός; Όχι, φυσικά και το είπαμε ήδη από χθες. Επειδή όμως το θέμα, όπως αφήσαμε να εννοηθεί στο τέλος, δεν έχει να κάνει με τη σημαία, αλλά με τη γενικότερη στάση του Σχολείου απέναντι στην αξιολόγηση των μαθητών, θα συνεχίσουμε και αύριο.

 Σήμερα κληρώνει!