150508 ΣΥΖΗΤΗΣΙΜΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Δεν είναι ένα από τα πράγματα που σας χαροποιεί το να πάρετε μέρος σε μια κουβέντα που έχει ενδιαφέρον;

Και, ποια θεωρείτε ενδιαφέρουσα κουβέντα; Σκεφθείτε το λίγο. Τι είναι αυτό που μας κάνει να φύγουμε με μια αίσθηση ικανοποίησης από μια συζήτηση;

Θα σας πω τη δική μου γνώμη.

Μπορεί συνήθως να μας ικανοποιεί το γεγονός ότι συμφωνούμε με τους άλλους, για την ακρίβεια ότι οι άλλοι συμφωνούν μαζί μας, όμως αυτό το αίσθημα απευθύνεται σε κάποια από τα πιο ταπεινά στοιχεία του χαρακτήρα μας.

Δεν είναι τυχαίο ότι, όσο πιο σημαντικός είναι αυτός που συμφωνεί μαζί μας, τόσο πιο περήφανοι αισθανόμαστε, γι’ αυτό και τον χρησιμοποιούμε σαν… βιβλιογραφία. Στέλνουμε στους άλλους τις απόψεις του, λέγοντας ή αφήνοντας να εννοηθεί «κοιτάξτε, ρε, σας τα έλεγε εγώ και δεν μ’ ακούγατε, ακούστε τα τώρα από τον…»

Με βάση αυτό το δεδομένο, επιλέγουμε συχνά και τα Μέσα ή τους δημοσιογράφους από τους οποίους ενημερωνόμαστε. Μιλάω κυρίως για αρθρογράφους και σχολιαστές.

Τους επιλέγουμε γιατί μας αρέσει να ακούμε πράγματα με τα οποία συμφωνούμε ή θα θέλαμε να τα εκφράσουμε κι εμείς όμως δεν μπορούμε να το κάνουμε τόσο καλά.

Υπάρχει έτσι μια… ανατροφοδοτική διαδικασία ή πιο απλά φαύλος κύκλος. Όσο περισσότερο ενημερωνόμαστε από σχολιαστές ή αρθρογράφους με τους οποίους συμφωνούμε, τόσο περισσότερο ταυτίζονται οι απόψεις μας με τις δικές τους και τόσο περισσότερο αισθανόμαστε την ανάγκη να ακούμε αυτές τις απόψεις.

Μετά από λίγο διάστημα κινδυνεύουμε να καταντήσουμε «εξαρτημένοι» από κάποιο Μέσο ή από συγκεκριμένους δημοσιογράφους, σε τέτοιο βαθμό που, οτιδήποτε διαφορετικό κι αν διαβάσουμε, θα μας φανεί ξένο ή εχθρικό και θα το απορρίψουμε χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Αποτέλεσμα; Δυο άνθρωποι που «ενημερώνονται» από διαφορετικές πηγές να μοιάζουν ότι ζουν  σε διαφορετικά σύμπαντα.

Άλλη είναι η εικόνα του ενός για τον κόσμο και εντελώς διαφορετική εκείνη που έχει ο άλλος δεύτερος.

Το άλλο πουλάκι:

Υπάρχει λύση;

Είναι προφανές ότι, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε, είναι να ακολουθήσουμε τη συμβουλή του Μεγάλη Βασιλείου, ο οποίος μας καλεί να μιμηθούμε τις μέλισσες. Αυτές, είπε, πηγαίνουν σε πολλά και διαφορετικά λουλούδια, όμως από το καθένα παίρνουν ό,τι θεωρούν απαραίτητο για το μέλι τους.

Βλέπετε, τον απασχολούσε πολύ τον Μεγάλο Βασίλειο η «αντίθεση» που μαίνονταν στην εποχή του μεταξύ της «εθνικής» και της χριστιανικής παιδείας και ο αλληλοαποκλεισμός που υποτίθεται ότι υπήρχε μεταξύ των δύο.

Ας το αφήσουμε για άλλη φορά κι ας σκεφτούμε λίγο πως αυτή (το να «συνομιλούμε» μόνο με όσους συμφωνούμε) δεν είναι η μοναδική λύση.

Υπάρχει και πιο επώδυνη, να επιλέγουμε για την ενημέρωσή μας φωνές όχι με κριτήριο τον βαθμό συμφωνίας μαζί τους, αλλά την… προκλητικότητα της σκέψης. Το πόσο δηλαδή μας βάζουν να δούμε τα πράγματα από μια διαφορετική σκοπιά, να διαφωνήσουμε πιθανώς, όμως να σκεφτούμε πώς η άποψή μας δεν είναι μονόδρομος.

Να επιλέγουμε φωνές που τις χαρακτηρίζει το στοιχείο της ανατροπής, της αυτοαναίρεσης καμιά φορά, σίγουρα το ζιζάνιο της αμφιβολίας ότι τα πράγματα μπορεί να μην είναι έτσι ακριβώς, ότι μπορεί ακόμα κι αυτό που ισχυρίζονται οι ίδιες να τεθεί σε συζήτηση και να βρεθεί λάθος.

Φωνές, δηλαδή, που δεν μας προσφέρουν βεβαιότητες, αλλά μας βάζουν να σκεφτούμε, ακόμη κι αν γίνονται δυσάρεστες. Μας προκαλούν να βρούμε τα δικά μας επιχειρήματα, να αναζητήσουμε νέες οπτικές γωνίες, να αφήσουμε κατά μέρος τον δογματισμό και την ασφάλειά του.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Αυτό δεν είναι εύκολο.

Χίλιες φορές προτιμότερο να ακούμε εκείνους που… συμφωνούν μαζί μας, ώστε να θωρακίζουμε τις βεβαιότητές μας και να ζούμε μέσα στη σιγουριά που μας παρέχουν.

Ποιος έχει διάθεση να χαλάει τη ζαχαρένια του, να μπαίνει σε περιπέτειες με τις αντιλήψεις και, κατά συνέπεια, με τη συνείδησή του;

Δεν σας κάνει εντύπωση πως εκείνοι που φαίνονται περισσότερο ήσυχοι και ευχαριστημένοι είναι όσοι έχουν βρει στη ζωή τους κάποια βεβαιότητα και πορεύονται μ’ αυτήν;

Η βεβαιότητα, η «πίστη» σε απαλλάσσει από ένα σωρό σκοτούρες. Δέχεσαι, χωρίς δεύτερη κουβέντα, ότι έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα και αφήνεις κάποιους άλλους να σκέφτονται και να επιλέγουν για σένα (αν δεν το έχουν κάνει ήδη πριν από πάρα πολλά χρόνια).

Είπαμε όμως, κάθε πράγμα έχει το τίμημά του. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θα νιώσουν ποτέ τη χαρά που δίνει η προσπάθεια να δοκιμάσεις τη σιγουριά την αντοχή ενός θέσφατου, να ακούσεις τα επιχειρήματά σου, να αναζητήσεις νοήματα εκεί όπου κρύβονται, να δεις τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, να πέσεις στο κενό που ανοίγει κάτω από τα πόδια σου η θεώρηση του απρόσμενου…

Γιατί σας τα λέμε όλα αυτά;

Χωρίς κανένα λόγο!

Είχαμε προχθές μια ηλεκτρονική συνομιλία με κάποιον φίλο για τα αίτια που έχουν οι έξω από κάθε λογική «καινοτομίες» και «μεταρρυθμίσεις» που παρακολουθούμε χρόνια –αλλά και αυτές τις μέρες- στην εκπαίδευση.

Ε, να, αυτό έχουν οι πολύτιμες φιλικές κουβέντες. Σε κάνουν να σκεφτείς πράγματα που, φαινομενικά, βρίσκονται πολύ μακριά, αν το ψάξεις όμως θα δεις ότι ξεκινούν από την ίδια αφετηρία.

Βεβαίως, βεβαίως!