150609 ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Τα παιδιά είναι αλλιώς!

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα είδε το φως της δημοσιότητας, τα αποτελέσματα της οποίας (όχι της δημοσιότητας, της έρευνας) έχουν εξαιρετικό… ενδιαφέρον. Γι’ αυτό άλλωστε και η έρευνα χαρακτηρίστηκε ενδιαφέρουσα.

Πράγμα που δεν ισχύει πάντοτε. Διότι μια έρευνα κρίνεται ενδιαφέρουσα όχι (μόνο) από τα αποτελέσματα της, αλλά κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη, για τα ερωτήματα που έθεσε, για το ποιους αφορά και σε ποιους απευθύνεται…

Ας αφήσουμε όμως τη φλυαρία κι ας πιάσουμε την κουβέντα.

Έχετε ακούσει για τις περίφημες «υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας». Τα τελευταία χρόνια γίνεται συνεχώς λόγος γι’ αυτές, είτε όποτε αναφερόμαστε στο «μεταναστευτικό» είτε όποτε σχολιάζουμε την εκλογική επιτυχία, αλλά και τη «δράση» της Χρυσής Αυγής. Να είστε βέβαιοι ότι τώρα, με τη δίκη της οργάνωσης, οι περιοχές αυτές θα… αναβαθμιστούν!

Μεταξουργείο, Σταθμός Λαρίσης, πλατεία Αττικής, Άγιος Παντελεήμονας, πλατεία Βικτωρίας, Κυψέλη…

Με εξαίρεση ίσως τις δύο πρώτες, που από παλιά θεωρούνταν κάπως υποβαθμισμένες, οι άλλες γειτονιές ήταν από τις πιο όμορφες της Αθήνας. Προλάβαμε κι εμείς, στα φοιτητικά μας χρόνια, να απολαύσουμε το ιδιαίτερο χρώμα που είχαν ο Άγιος Παντελεήμονας  και η Βικτώρια. Για να μη μιλήσουμε για την Κυψέλη, που γνώρισε πραγματικά χρόνια δοξασμένα, με τη θρυλική Φωκίωνος Νέγρη.

Σήμερα τα πράγματα άλλαξαν και η έρευνα για την οποία σας μιλάμε προσπαθεί να καταγράψει ποιες είναι οι πραγματικές συνθήκες ζωής για τους κατοίκους αυτών των περιοχών, εστιάζοντας μάλιστα ιδιαίτερα στην ευάλωτη πληθυσμιακά ομάδα των παιδιών.

Εξάλλου η έρευνα διεξήχθη για λογαριασμό του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Η ερευνητική ομάδα απευθύνθηκε με ερωτηματολόγιο και συνεντεύξεις σε δείγμα 200 γονέων και 200 παιδιών των περιοχών αυτών, το οποίο δείγμα αποτελούνταν κατά 1/3 από Έλληνες υπηκόους, κατά 1/3 από πολίτες αλβανικής καταγωγής και κατά 1/3 από μετανάστες άλλων εθνοτήτων.

Το άλλο πουλάκι:

Μια άλλη κοινωνία.

Φαίνεται πως ο κόσμος του σχολείου διαφέρει από αυτόν της υπόλοιπης ζωής. Γιατί, ενώ οι ενήλικες των περιοχών αυτών έκαναν λόγο για ρατσιστικές συμπεριφορές και διακρίσεις που υφίστανται, τα παιδιά δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν κάτι τέτοιο.

Όποια καταγωγή κι αν έχουν, όποιο χρώμα, θρήσκευμα ή άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα στις μεταξύ τους σχέσεις.

Η ερευνητική ομάδα κατέληξε σε δύο πιθανά συμπεράσματα (ή και στον συνδυασμό τους).

«Είτε το σχολείο και οι δάσκαλοι κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους, είτε, όπως συμβαίνει και σε πολυπολιτισμικές περιοχές και άλλων χωρών, οι διάφορες ομάδες δεν αναμειγνύονται μεν, όμως και δεν συγκρούονται».

Ας ελπίσουμε ότι ισχύει (κυρίως) το πρώτο. Κι ας μη ξεχνάμε πως τα παιδιά, αν δεν δεχτούν εξωτερικές επιδράσεις, το πρώτο χαρακτηριστικό που αναγνωρίζουν σε έναν συνομήλικό τους είναι η… παιδικότητα.

Αυτό υπερισχύει κάθε άλλου γνωρίσματος και εξαιτίας αυτούς του γεγονότος, τα παιδιά μπορούν όχι απλώς να συνυπάρξουν αλλά και να επικοινωνήσουν, να παίξουν, με άλλα παιδιά, από εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα και με… ασυνήθιστα χαρακτηριστικά. Πράγμα που δεν ισχύει για εμάς τους μεγάλους, που χαρακτηρίζουμε τους άλλους πολύ συχνά μόνο από την εξωτερική τους εμφάνιση.

Η έρευνα όμως αυτή εστιάζει και σε κάτι άλλο ενδιαφέρον. Στο τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές αυτές ομάδες ανατρέφουν τα παιδιά τους. Στα πρότυπα και τις αξίες που τους δίνουν, οι οποίες είναι παραπλήσιες για όλους τους κατοίκους.

Το μείζον θεωρείται η εκπαίδευση.

Φαίνεται πως οι γονείς θεωρούν την εκπαίδευση και έναν τρόπο κοινωνικής ανέλιξης, γι’ αυτό και δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σ’ αυτήν. Πιστεύουν πως τα «γράμματα» θα βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεφύγουν από τη μοίρα που είχαν οι ίδιοι, όπως γινόταν παλαιότερα σε ολόκληρη τη χώρα.

Οι άλλες σημαντικές αξίες είναι η κοινωνικότητα, η φιλία και η αλληλεγγύη. Που κι αυτές, αν το καλοσκεφτούμε, ζούσαν και βασίλευαν τα παλαιότερα χρόνια, σε όλη την Ελλάδα.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Υπάρχει και η θρησκεία.

Η οποία φαίνεται πως έχει αξία, ως θρησκευτική πίστη, περισσότερο στους μετανάστες -πλην των Αλβανών- και πάλι όχι όμως σε τόσο μεγάλο ποσοστό όσο ίσως θα φανταζόμασταν.

Εκεί που μοιάζουν περισσότερο οι τρεις ομάδες είναι στο ότι δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών τους.

Οι γονείς των περιοχών αυτών, σε όποια ομάδα κι αν ανήκουν, δεν ενθαρρύνουν την αυτονομία των παιδιών τους, ούτε την έκφραση της προσωπικής τους άποψης με αποτέλεσμα τα παιδιά να έχουν και χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Κρίμα.

Να όμως ένας τομέας στον οποίο το σχολείο θα έπρεπε να παίξει σημαντικό ρόλο, ώστε να καλύψει αυτό το κενό.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο βλέπουμε και τη χρησιμότητα που έχουν αυτές οι έρευνες, οι οποίες μπορούν να δώσουν χρήσιμα στοιχεία, ώστε να υπάρχει μια πιο στοχευμένη παρέμβαση από την πλευρά της πολιτείας και των θεσμών της.

Να, ας πούμε, η ίδια η έρευνα έδειξε πως παρ’ όλο που οι κάτοικοι αυτών των περιοχών αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα φτώχιας ή ανεργίας, η βοήθεια που λαμβάνουν από την πολιτεία οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των άλλων ομάδων.

Δεν πρέπει να γίνει κάτι ΚΑΙ γι’ αυτό;

Τόσο κοντά, τόσο μακριά!