150602 ΣΥΝ-ΕΙΡΜΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Έκλεισε ο ΕΙΡΜΟΣ!

Τίποτα το σπουδαίο. Ένα ακόμη κατάστημα που κλείνει, μάλιστα «λόγω συνταξιοδότησης», οπότε δεν μπορούμε ούτε να κατηγορήσουμε το μνημόνιο. Μόνο να το δούμε σαν… φυσιολογικό γεγονός.

Επιτρέψτε μας να πούμε πως για μας, τα πουλάκια, αλλά και για πάρα πολλούς άλλους φίλους του βιβλίου, δεν είναι καθόλου έτσι.

Υπάρχουν… φυσιολογικά γεγονότα που σημαδεύουν τις ζωές μας, που, μετά από αυτά, τίποτα πια δεν είναι ίδιο. Σ’ αυτή την κατηγορία εντάσσεται το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου ΕΙΡΜΟΣ.

Κανονικά, δεν θα έπρεπε να πω τίποτε, για να αιτιολογήσω την παραπάνω σκέψη. Για κείνους που συμφωνούν και αισθάνονται το ίδιο δεν χρειάζονται άλλα λόγια. Για τους υπόλοιπους, ό,τι και να πεις δεν έχει νόημα…

Ωστόσο, είναι μια ανάγκη που με σπρώχνει να σχολιάσω την ύπαρξη και τη λειτουργία αυτού του βιβλιοπωλείου στην πόλη μας. Και το πόσο τυχεροί υπήρξαμε όσοι το ζήσαμε από κοντά.

Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς;

Όταν πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι του ΕΙΡΜΟΥ, εκεί, στην οδό Βενιζέλου, απέναντι από το ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, μόλις είχα τελειώσει τις σπουδές κι ετοιμαζόμουν για τον στρατό. Θυμάμαι ότι αγόρασα ένα τεύχος του περιοδικού ΑΡΝΟΥΜΑΙ, που αγωνιζόταν για το δικαίωμα στην πολιτική άρνηση της στράτευσης. Όχι πως το σκεφτόμουν, πού τέτοια κότσια.

Θυμάμαι όμως πιο έντονα εκείνο το κάτι που επλανάτο στην ατμόσφαιρα, κάτι αδιόρατο, κάτι μυστικιστικό, κάτι που δεν το είχα συναντήσει στα γνωστά βιβλιοπωλεία των Αθηνών.

Τότε γνώρισα και την Μάρω. Με το χαμόγελο και την ευγένειά της, με την έντονη, ακόμη, κρητική της προφορά, με τις ευαίσθητες κεραίες της στραμμένες πάντοτε προς το διαφορετικό, το εναλλακτικό, το ποιοτικό, εκείνο που αξίζει πραγματικά. Τη Μάρω, δηλαδή, που ξέρουμε και σήμερα, μετά από τριάντα τόσα χρόνια. Γίναμε καλοί φίλοι, όμως αυτό το προσπερνάω, δεν θέλω να επηρεάσει τον σημερινό «απολογισμό».

Είμαι βέβαιος πως παρόμοια με τη δική μου ήταν η «πρώτη φορά» όλων των μετέπειτα φίλων του ΕΙΡΜΟΥ, για τους οποίους αυτός, ιδιαίτερα στην κατοπινή θέση του, στη στοά της Ζερβού, ταυτίστηκε με την έννοια (την ιδέα, θα έλεγε κάποιος πλατωνικός) του βιβλιοπωλείου.

Δεν είναι τυχαίες οι φράσεις «πέρασα από το βιβλιοπωλείο» ή «θα το αφήσω στο βιβλιοπωλείο», «τον συνάντησα στο βιβλιοπωλείο»…

Για να θυμηθώ και την περίφημη ατάκα του Χρήστου: «Ποιος φιλόλογος είναι αυτός; Τον ξέρουμε; Έρχεται στη Μάρω;»

Ελάχιστους πελάτες είχε ο ΕΙΡΜΟΣ. Είχε πάρα πολλούς φίλους και έναν σημαντικότατο κύκλο ανθρώπων που έσπευδαν εκεί όχι μόνο για να αγοράσουν βιβλία, ούτε απλώς για να ενημερωθούν για εκδόσεις ή εκδηλώσεις, αλλά για να νιώσουν αυτό το κάτι που εξέπεμπε ο χώρος και τα πρόσωπα.

Το άλλο πουλάκι:

Τριάντα τόσα χρόνια!

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι ένα σημαντικότατο μέρος της προσωπικότητάς μας, όπως έχει διαμορφωθεί από τα διαβάσματά μας τρεις δεκαετίες τώρα, οφείλεται στην ύπαρξη αυτού του βιβλιοπωλείου;

Έχετε σκεφτεί ότι από εκεί πέρασαν μικρά παιδιά και πήραν τα πρώτα τους πάνινα βιβλία, για να γίνουν αργότερα άντρες και γυναίκες που αγάπησαν το διάβασμα;

Έχετε σκεφτεί πόσους από τους φίλους σας ή και τους/τις συντρόφους σας έχετε γνωρίσει μέσα στον ΕΙΡΜΟ;

Πόσες ενδιαφέρουσες συζητήσεις στο «πόδι» έχετε κάνει μέσα εκεί, με αφορμή ένα βιβλίο που ζητήσατε, μια κουβέντα που είπε κάποιος ή μια εκδήλωση για την οποία ενημερωθήκατε;

Πόσους συγγραφείς και ποιητές έχετε γνωρίσει στις τόσες εκδηλώσεις που διοργάνωσε το ίδιο βιβλιοπωλείο και είχατε την τύχη να τους ακούσετε να μιλούν για το έργο τους και να παρουσιάζουν τα βιβλία τους;

Πόσα δώρα δεν έχετε δεχτεί και πόσα, αντίστοιχα, δεν έχετε προσφέρει, σ’ εκείνα τα καλόγουστα περιτυλίγματα που πάντοτε έκρυβαν εκπλήξεις, έστω και επιλεγμένες από… λίστα δώρων;

Θα μας λείψουν όλα αυτά. Βιβλία θα αγοράζουμε και από αλλού, θα ενημερωνόμαστε με άλλους τρόπους, ίσως να δημιουργήσουμε νέα στέκια –τίποτε δεν αποκλείεται- όμως αυτά που ζήσαμε στον ΕΙΡΜΟ έφυγαν για πάντα το περασμένο Σάββατο.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Κόσμημα για την πόλη!

Ελάχιστες πόλεις, μετρημένες στα δάχτυλα, διαθέτουν τέτοια βιβλιοπωλεία, όπως μας διαβεβαίωναν οι καλεσμένοι συγγραφείς που ταξίδευαν σ’ όλη την Ελλάδα.

Γι’ αυτό και ήμασταν περήφανοι για τον ΕΙΡΜΟ. Τον θεωρούσαμε έναν εξαίρετο πρεσβευτή της Δράμας, αλλά και των ανθρώπων της, αφού η Μάρω και τα κορίτσια που εργάστηκαν εκεί -με τελευταία την Ντίνα- αποτελούσαν την εικόνα μας σε κάθε επισκέπτη της πόλης που αγαπούσε το βιβλίο.

Πέρασα πάλι την τελευταία μέρα λειτουργίας του ΕΙΡΜΟΥ, προκειμένου να αγοράσω κάτι, με σκοπό να φυλάξω την απόδειξη ως ενθύμιο. Έτσι έκανα και στην τελευταία προβολή, όταν έκλεισαν τα ΑΣΤΕΡΙΑ.

«Τι θα κάνουμε τώρα εμείς χωρίς εσάς;» έλεγαν στη Μάρω διάφοροι πελάτες.

Εκείνη τους μιλούσε για άλλα βιβλιοπωλεία, όμως όλοι καταλαβαίναμε πολύ καλά τι ακριβώς εννοούσαν με την ερώτησή τους.

Λένε πως τίποτε και κανείς δεν είναι αναντικατάστατος. Μπορεί να ισχύει. Εγώ λέω πως, στην πραγματικότητα, κανείς και τίποτε δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι ολόιδιο.

Πόσω μάλλον όταν έχει αφήσει πίσω του μια ιστορία, όταν έχει συνδεθεί με προσωπικές αναμνήσεις αλλά και μια συλλογική μνήμη, όταν έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς…

Το βιβλιοπωλείο μας αποτελεί παρελθόν.

Είμαστε τυχεροί όσοι περάσαμε έστω και για μια φορά το κατώφλι του, όσοι μυηθήκαμε «ανεπαισθήτως» στο κλίμα του, όσοι βιώσαμε, ακόμη και για λίγο, τη μοναδική του ατμόσφαιρα…

Αυτά θα κρατήσουμε στη μνήμη μας.

Γιατί, βιβλία βρίσκεις παντού.

«Εδώ τελειώνει μια ιστορία»!