160927 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΝ-2

Το ένα πουλάκι:

Δεν είμαστε χθεσινοί!

Το θέμα το οποίο συζητάμε αυτές τις μέρες μάς έχει απασχολήσει και στο παρελθόν. Για να μην πάμε πολύ μακριά, πέρσι, τέτοιον καιρό, λέγαμε πάλι για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών.

Επειδή πιστεύω ότι έχει κάποιο ενδιαφέρον η κουβέντα μας, και επειδή χθες δεν μιλήσαμε καθόλου για το πώς πρέπει να προσεγγίζεται αυτό το «μάθημα», σας θυμίζω τις θέσεις μας οι οποίες παραμένουν οι ίδιες.

Αφορμή για τη συζήτηση ήταν ένας έντονος διάλογος στο διαδίκτυο τον οποίο είχα προσπαθήσει να σας μεταφέρω:

Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη για την οποία μιλάμε όλοι, ισχυρίστηκε ο αρθρογράφος, δεν μπορεί να στηρίζεται (μόνο) στο Ευρώ, παρά -και κυρίως- στις κοινές ευρωπαϊκές αξίες.

Οι οποίες προκύπτουν -από πού αλλού;- από την κοινή ευρωπαϊκή ιστορία. Ποια είναι αυτή; Μα, η ιστορία, που έχει ως ρίζες της τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και, φυσικά, τον χριστιανισμό. Μας αρέσει, δεν μας αρέσει!

Η ευρωπαϊκή παράδοση και κοινή πορεία των λαών της Ευρώπης δεν αρχίζουν με τον Διαφωτισμό και δεν τελειώνουν στη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για να παραφράσουμε τον ποιητή, «όλα πατρίδα μας (Ευρώπη) κι αυτά κι εκείνα»!

Πιστεύω ότι μπορείτε να φανταστείτε τις αντιδράσεις των σχολιαστών κάτω από το άρθρο. Έπεσαν να τον φάνε τον άνθρωπο. Τι για σκοταδισμό δεν είπαν, τι για εβραϊκή μυθολογία, τι για φανατισμένη κατήχηση….

Βέβαια, στο σημείο αυτό αναφαίνεται και μια μεγάλη αντίφαση, αφού τους σχολιαστές που, προφανώς, δέχτηκαν οι ίδιοι από το «μάθημα» όλα αυτά για τα οποία το κατηγορούν, τίποτε δεν τους εμπόδισε να γίνουν από επικριτές, μέχρι φανατικοί εχθροί του.

Αν αυτοί κατάφεραν να δραπετεύσουν από τις επιδράσεις του «μαθήματος» και να γίνουν (σύμφωνα με δικές τους δηλώσεις) από ελεύθερα, ανεξίθρησκα πνεύματα, μέχρι… άθεοι, τότε αδίκως φοβούνται ότι η διδασκαλία των θρησκευτικών θα καταστρέψει τη νέα γενιά.

Η οποία, στο κάτω κάτω, μεγαλώνει με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες πρόσβασης σε διαφορετικές και εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης από ό,τι οι ίδιοι.

Τι είναι όμως το «μάθημα» των Θρησκευτικών και πώς θα έπρεπε να διδάσκεται -αν θα έπρεπε να διδάσκεται; Ως ομολογιακό ή ως συγκριτική θρησκειολογία; Ως υποχρεωτικό, ως προαιρετικό ή ως μάθημα επιλογής;

Το άλλο πουλάκι:

Εγώ, έλεγα ότι «το βλέπω σαν μια ξενάγηση».

Το άκουσα από κάποιον θεολόγο και πολύ μου άρεσε, ίσως γιατί αυτή ήταν και η δική μου «πρόταση» για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών. Ειδικά στο δημοτικό Σχολείο, για το οποίο έχω μια κάπως καλύτερη εικόνα. Η «πρόταση» βεβαίως αυτή δεν ήταν δικής μου εμπνεύσεως, αλλά του αξέχαστου φίλου Κώστα, ο οποίος κατείχε το θέμα καλύτερα από τον καθένα.

Θυμάμαι που μου μιλούσε συχνά για τα «νέα βιβλία», τότε, που είχαν μια διαφορετική προσέγγιση. «Υπάρχουν πράγματα γύρω από την πίστη μας», μου έλεγε, «που τα μαθαίναμε στο σπίτι μας, από τις μητέρες ή τις γιαγιάδες μας. Στη σύγχρονη κοινωνία, αυτό είναι δύσκολο ή αδύνατο. Ε, το Σχολείο, με τα νέα βιβλία Θρησκευτικών, προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό».

Πράγματι, ξέρω έναν δάσκαλο που προσέγγιζε το «μάθημα» ως εξής:

«Φανταστείτε ότι είστε ξένοι, τουρίστες σε μια χώρα και βλέπετε τους κατοίκους να συγκεντρώνονται χειμωνιάτικα γύρω από ποτάμια και λίμνες να ρίχνουν μέσα έναν Σταυρό και τα νέα παιδιά να βουτούν ποιο θα τον πιάσει πρώτο.

Ή να βρεθείτε, μια ανοιξιάτικη βραδιά, μπροστά σε μια λιτανεία, με ένα ανθοστόλιστο κουβούκλιο να προπορεύεται και τους ανθρώπους να ακολουθούν κρατώντας αναμμένα κεριά και ψάλλοντας ύμνους…

Δεν θα αναρωτιόσασταν τι σημαίνουν όλα αυτά; Τι συμβολίζουν; Ε, λοιπόν, αν ως επισκέπτες, ως ξένοι, θα θέλατε να μάθετε γι’ αυτά τα πράγματα, πόσω μάλλον τώρα που αποτελούν τη δική σας παράδοση, μια παράδοση αιώνων, με την οποία έχει ζυμωθεί η καθημερινότητά σας…»

Να ποια θα έπρεπε να είναι η προσέγγιση στο «μάθημα». Αυτή σε συνδυασμό με τα λόγια ενός άλλου δασκάλου, ο οποίος, ξεκινώντας την επικοινωνία του με τους μαθητές, τους έλεγε:

«Από μένα δεν θα ακούσετε ποτέ τι πρέπει να κάνετε, αν θα πρέπει να νηστεύετε ή να συμμετέχετε στα μυστήρια της Εκκλησίας. Αυτό είναι δουλειά των γονιών σας. Εκείνο που θέλω εγώ είναι, όταν ακούτε ότι είναι νηστεία, Σαρακοστή, να ξέρετε τι σημαίνει, γιατί είναι ένα στοιχείο της παράδοσής μας, που απασχολεί, λιγότερο ή περισσότερο, εκατομμύρια συμπατριωτών μας. Να ξέρετε τι γίνεται και τι συμβολίζει, όταν πηγαίνετε καλεσμένοι σε μια βάπτιση…»

Και η συγκριτική θρησκειολογία;

Επιτρέψτε μου, αλλά αυτό αποτελεί μάθημα ακαδημαϊκών γνώσεων (που δεν είναι κακό να τις έχει κάποιος) και όχι μια εμπειρία αναζήτησης απαντήσεων σε κρίσιμα ερωτήματα που απασχολούν όλους μας, πολύ περισσότερο τα νέα παιδιά. Για παράδειγμα, ποιος μπορεί να μας πει τι σημαίνει «πιστεύω»;

Να θυμίσω ακόμη πως, όταν ρώτησαν κάποτε τον Δαλάι Λάμα πώς σχολιάζει το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι του δυτικού κόσμου στρέφοντα στον Βουδισμό, ο σοφός άνθρωπος απάντησε: «Έχω τη γνώμη πως τις απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα της ύπαρξής του θα πρέπει να τις αναζητήσει κάποιος πρώτα στη δική του παράδοση κι αν δεν τις βρει εκεί, τότε να στραφεί προς άλλες παραδόσεις».

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Τι λέτε; Είχαμε άδικο που ξαναθυμηθήκαμε εκείνη την κουβέντα;

Επανάληψις μήτηρ μαθήσεως!