171110 ΑΨΗΦΙΣΤΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Να πάτε να ψηφίσετε.

Όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά για να μην έχετε μετά να λέτε ότι «βγήκε ο άλλος». Ή «η άλλη»∙ εμείς θα χρησιμοποιούμε το αρσενικό γένος το οποίο, στη Γλώσσα μας, «επικαλύπτει» και το θηλυκό.

Θέλετε να το συζητήσουμε λίγο αυτό; Ας κάνουμε μια παρένθεση, γιατί η Γλώσσα μας έχει πάντοτε ενδιαφέρον. Στη Μορφολογία, για παράδειγμα, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στη Νεοελληνική Γραμματική του Μ. Τριανταφυλλίδη «το αρσενικό γένος είναι γενικά το δυνατότερο προσωπικό γένος».

Άρα μπορούμε να το χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αναφερθούμε και στη συνύπαρξη αρσενικών και θηλυκών προσώπων. Π.χ. η ερώτηση «ποιος θέλει καφέ;» απευθύνεται τόσο σε ανδρικό όσο και σε γυναικείο ακροατήριο, χωρίς να προκληθεί κάποια ενόχληση από το μέρος των γυναικών επειδή χρησιμοποιείται αρσενικό γένος.

Κάτι τέτοιο όμως δεν θα γίνει αν η ερώτηση είναι «ποια θέλει καφέ;», όταν υπάρχει η παρουσία ενός και μόνο άνδρα σ’ ένα κατά τ’ άλλα γυναικείο ακροατήριο. Η παραδοσιακή χρήση όμως του αρσενικού γένους για να εκφράσει και τα δύο γένη, εκτός από το γεγονός ότι επικαλύπτει το θηλυκό γένος, δημιουργεί και αμφισημία, μια και μπορεί να σημαίνει μια ομάδα ανδρών ή μια ομάδα από άντρες και γυναίκες.

Για τον σχηματισμό των θηλυκών επαγγελματικών ονομάτων υψηλού κύρους, χρησιμοποιείται κυρίως το επίθημα του αρσενικού επαγγελματικού ονόματος με τη χρήση του ανάλογου άρθρου, δηλαδή λέμε η αρχαιολόγος, η φιλόλογος (ο αρχαιολόγος, ο φιλόλογος) και όχι η αρχαιολογίνα, η φιλολογίνα. Συνηθίζουμε να λέμε η δικηγόρος, η γιατρός (ο δικηγόρος, ο γιατρός) και όχι η δικηγορίνα, η γιατρίνα.

Σε ουσιαστικά που δηλώνουν επαγγέλματα που δεν είναι καταξιωμένα κοινωνικά δεν ισχύει ωστόσο το παραπάνω φαινόμενο της χρήσης του αρσενικού επιθήματος: ο περιπτεράς / η περιπτερού, ο καφετζής / η καφετζού. Αποκλειστικά θηλυκά είναι τα επαγγελματικά η μαία, η καθαρίστρια.

Το οικογενειακό όνομα για τις γυναίκες δεν είναι παρά η γενική κτητική του επιθέτου του πατέρα τους, αλλά και μετά το γάμο η εξάρτηση μεταφέρεται στο σύζυγο. Πέρα δηλαδή από το γεγονός ότι μ’ αυτό τον τρόπο δηλώνεται η εξάρτηση ενός προσώπου από ένα άλλο, η εξάρτηση αυτή είναι από τον πατέρα-άνδρα ή σύζυγο και όχι από τη μητέρα.

Μάλιστα η εξάρτηση αυτή μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα σε παραδείγματα όπου ένας άντρας προσφωνείται με το πατρικό όνομα της συζύγου του, έχοντας καθαρά προσβλητικό χαρακτήρα για το αντρικό πρόσωπο.

Το άλλο πουλάκι:

Στη Σύνταξη να δείτε…

Σύμφωνα με το Συντακτικό της Δημοτικής του Τζάρτζανου, όταν σε μια πρόταση τα υποκείμενα είναι περισσότερα και διαφορετικού γένους (αλλά είναι άψυχα), το κατηγορούμενο εκφέρεται στο ουδέτερο γένος, π.χ. ο υπολογιστής, η τηλεόραση είναι χαλασμένα.

Όταν όμως είναι έμψυχα η σύνταξη προβλέπει την υπερίσχυση του αρσενικού γένους, π.χ. Ο Γιώργος και η Μαρία ήταν εθελοντές στους Ολυμπιακούς. Στις περισσότερες καθιερωμένες φράσεις όπου εμφανίζονται τα δύο φύλα το αρσενικό προηγείται, π.χ. ο Αδάμ και η Εύα, ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα, το αντρόγυνο.

Αν συνδεθεί αυτό με τη σειρά που εμφανίζονται άλλα ζεύγη αντιθέτων (καλός-κακός, πλούσιος- φτωχός, φως-σκοτάδι) τότε επιβεβαιώνεται η υπόθεση για την δευτερεύουσα και υποδεέστερη θέση που αποδίδουν στη γυναίκα, αν και δεν είναι γνωστή η κοινωνικοψυχολογική σπουδαιότητα της σειράς με την οποία εμφανίζονται τα συγκεκριμένα ζεύγη.

Βέβαια υπάρχουν και οι εκφράσεις, όπως Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, όπου η πρόταξη του θηλυκού εκφράζει μάλλον αβρότητα προς το «αδύναμο» φύλο.

Αυτά και άλλα πολλά συμβαίνουν στη Γλώσσα μας σε σχέση με τα φύλα. Με την κουβέντα όμως ξεφύγαμε και δεν θα προλάβουμε να μιλήσουμε για το θέμα μας. Ας επανέλθουμε όμως στους υποψήφιους (είδατε;) των εκλογών της Κυριακής. Να πάτε να τους ψηφίσετε.

Διότι, όπως λέει μια παλιά εκλογική παροιμία, άμα δεν πας να ψηφίσεις είναι απολύτως βέβαιο ότι θα νικήσουν… οι άλλοι. Ενώ αν πας, ποτέ δεν ξέρεις. Τουλάχιστον δεν θα μπορείς να διαμαρτύρεσαι για το αποτέλεσμα;

Το ερώτημα βέβαια είναι άλλο. Κι αν δεν ανήκω σ’ αυτόν τον χώρο; Έχω δικαίωμα ή είναι έντιμο να καθορίζω με την ψήφο μου ποιος θα είναι επικεφαλής; Η απάντηση: Αν σ’ ενδιαφέρει, ασφαλώς!

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Σ’ ενδιαφέρει;

Εμείς το έχουμε πει πολλές φορές. Κάθε πολίτης θα πρέπει να ενδιαφέρεται όχι μόνο για το κόμμα το οποίο υποστηρίζει, αλλά και για όλους τους άλλους χώρους. Θα πρέπει να χαίρεται όταν βλέπει ότι τα στελέχη τους να είναι αξιόλογα.

Η κάθε παράταξη -δεν μ’ αρέσει ο όρος, θυμίζει πολεμική σύγκρουση, αλλά τι να κάνω;- είναι σημαντικό να καταθέτει στον πολιτικό στίβο ό,τι πιο υγιές διαθέτει. Μόνο έτσι θα πάει μπροστά ο τόπος.

Τουλάχιστον όσο μπροστά γίνεται. Όταν όμως σκεφτόμαστε όχι το καλό της χώρας, αλλά το πώς θα παραμείνουμε εμείς στην εξουσία ή πώς θα χάσουν οι άλλοι τις καρέκλες για να τις πάρουν οι δικοί μας, τότε…

Τότε χαιρόμαστε που βλέπουμε ανίκανους να βρίσκονται επικεφαλής των αντιπάλων και κρυφογελάμε όταν αποκαλύπτεται η ανεπάρκειά τους. Μ’ αυτό τον τρόπο όμως κατρακυλάμε όλοι μαζί ολοένα πιο χαμηλά.

Γι’ αυτό, να πάτε να ψηφίσετε την Κυριακή∙ όποιον εσείς θεωρείτε καλύτερο. Όσο για εμάς; Δεν θα πάμε, δεν είναι αυτός ο ρόλος μας. Θα είμαστε κάπου εκεί γύρω και θα σας καμαρώνουμε.

 Καλό βόλι!