180330 ΦΙΛΟΖΩΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Ποτέ!

Ελάτε να ταξιδέψουμε λίγο στο παρελθόν. Το κάνουμε αρκετά συχνά τώρα τελευταία∙ ελπίζουμε να μην κατηγορηθούμε για… ρομαντισμό. Διότι η επιστροφή στις «παλιές καλές εποχές» σχεδόν πάντα κάτι τέτοιο δείχνει.

Σήμερα θα πάμε αρκετά πίσω, στις αρχές του περασμένου αιώνα, όπου, ανάμεσα στα τόσα διαφορετικά με τη σημερινή εποχή που θα συναντήσουμε, θα δούμε και μια εντελώς διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τα ζώα.

Η σχέση αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «σχέση (συν)εργασίας». Τα ζώα, πολύ περισσότερα απ’ ό,τι σήμερα, χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο σε διάφορες καθημερινές ανάγκες.

Από τη φύλαξη των κοπαδιών και το όργωμα των χωραφιών, μέχρι τη μετακίνηση και τη μεταφορά εμπορευμάτων. Τα ζώα μπορεί να χρησιμεύουν ακόμη στο κυνήγι, αλλά και στο να… πιάνουν ποντίκια.

Με λίγα λόγια, πολύ σπάνια, πολύ πιο σπάνια από σήμερα, συναντούμε την έννοια «ζώο συντροφιάς» ή/και «βιτρίνας», διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε τα ψαράκια στα ενυδρεία ή τα φίδια και τις σαύρες πίσω από το προστατευτικό τζάμι.

Την εποχή εκείνη δεν ξέρω αν υπήρχε και η έννοια «φιλόζωος». Οι άνθρωποι αγαπούσαν και φρόντιζαν τα ζώα τους όπως και όσο αγαπά και φροντίζει κάποιος την περιουσία του, ας πούμε το αυτοκίνητο που έχει για τη δουλειά του.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, υπήρχαν ασφαλώς κάποιοι που υπεραγαπούσαν τα ζώα τους και άλλοι που τα κακομεταχειρίζονταν. Κάποιοι «μερακλήδες» ήξεραν να εκτιμήσουν και να θαυμάσουν ένα καλό ζώο, ακόμη κι αν ήταν ξένο.

Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που οι ιδιοκτήτες έπαιρναν διάφορα μέτρα, χάντρες, φυλαχτά κ.λπ., προκειμένου να προστατέψουν τα ζώα τους από το μάτι, όχι κατ’ ανάγκη το «κακό», αλλά και εκείνο του αθώου θαυμασμού.

Οπωσδήποτε υπήρχαν και άνθρωποι βίαιοι, οι οποίοι ξεσπούσαν συχνά πάνω σε κάποιο άτυχο ζώο, είτε δικό τους είτε… αδέσποτο, αν και τέτοια πρέπει να υπήρχαν ελάχιστα. Δεν ήταν ανάγκη όμως η βία να είναι πάντα αποτέλεσμα… ξεσπάσματος.

Ξέρουμε όλοι καλά, και από τα δικά μας παιδικά χρόνια, ότι συχνά η βία απέναντι στα ζώα ήταν αποτέλεσμα «παιχνιδιού». Από το κρέμασμα τενεκέδων στη ουρά, μέχρι τον βασανιστικό θάνατο, υπήρχαν παιδιά που «έπαιζαν» με τα ζώα.

Σύμφωνα με όσα επικρατούν σήμερα στον επιστημονικό κόσμο (του διαδικτύου), τα παιδιά αυτά πρέπει να εξελίχτηκαν σε τρομερά βίαια άτομα, σε ανθρώπους που πέρασαν τη ζωή τους μπαινοβγαίνοντας σε ιδρύματα και φυλακές.

Δεν μπορώ να ξέρω για όλα, σας βεβαιώνω όμως ότι κάποια έγιναν πολύ ευαίσθητοι και ιδιαίτερα τρυφεροί ενήλικες, άνθρωποι που υπερασπίζονται κάθε αδύναμο και αγωνίζονται για όλους τους κατατρεγμένους.

Το άλλο πουλάκι:

Ποτέ!

Εκείνη την εποχή, λοιπόν, ο Ιωάννης Πολέμης έγραψε το περίφημο ποίημά του «Τα ζώα», που υπήρχε και στα αναγνωστικά βιβλία και το μάθαιναν οι μαθητές απ’ έξω. Οι παλαιότεροι θα το θυμούνται, αν όχι όλο, τουλάχιστον την αρχή του:

Ποτέ δε θα πειράξω
τα ζώα τα καημένα·
μην τάχα σαν εμένα,
κι εκείνα δεν πονούν;
Θα τα χαϊδεύω πάντα,
προστάτης τους θα γίνω.
Ποτέ δεν θα τ’ αφήνω
στους δρόμους να πεινούν.

Aν δεν μιλούν κι εκείνα
κι ο λόγος αν τους λείπει,
μήπως δεν νιώθουν λύπη,
δεν νιώθουν και χαρά;
Μήπως καρδιά δεν έχουν,
στα στήθη τους κρυμμένη,
που τη χαρά προσμένει
κι αγάπη λαχταρά;

Aκόμα κι όταν βλέπω
πως τα παιδεύουν άλλοι,
εγώ θα τρέχω πάλι
με θάρρος σταθερό,
θα προσπαθώ με χάδια
τον πόνο τους να γιάνω,
κι ό,τι μπορώ θα κάνω
να τα παρηγορώ.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Ξεχείλισε!

Σήμερα η ευαισθησία απέναντι στα ζώα ξεχειλίζει από παντού. Το ποίημα του Ιωάννη Πολέμη πρέπει να θεωρείται εκτός εποχής. Οι άνθρωποι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ακολουθούν κατά γράμμα τις προτροπές του.

Έχουν ζώα μέσα στα διαμερίσματά τους, τα βάζουν να κοιμούνται στο κρεβάτι τους, τα ταΐζουν ειδικές τροφές, τα ντύνουν με ρουχαλάκια και τους μαθαίνουν ανθρώπινους τρόπους συμπεριφοράς... 

Τα πηγαίνουν στον γιατρό αλλά και στα στούντιο αισθητικής, τα προσφέρουν ως δώρα ο ένας στον άλλο, ανταμείβουν μ’ αυτά τα παιδιά τους, τα παίρνουν μαζί τους στις διακοπές και… κάποια στιγμή τα βαριούνται και τα παρατούν.

Μόλις όμως μάθουν ότι κάποιος κακοποίησε ένα ζώο, ξυπνά μέσα τους το… ζώο και ζητούν να πάθει τα ίδια και χειρότερα. Τον δικάζουν (διαδικτυακά) και τον καταδικάζουν σε ποινές απάνθρωπες, επειδή ακριβώς δεν τον θεωρούν άνθρωπο.

Δεν ξέρω εσάς, αλλά όλη αυτή η ατμόσφαιρα εμένα μου κάνει κάτι το μη υγειές. Διότι πιστεύω πως, όσο βασανιστικό είναι να δένεις ένα κονσερβοκούτι στην ουρά του σκύλου, άλλο τόσο είναι να τον πηγαίνεις στο κομμωτήριο ή να τον κρατάς κλεισμένο στο διαμέρισμα ή το μπαλκόνι σου.

Μόνο που στην πρώτη περίπτωση ο δράστης θεωρείται «κτήνος» ενώ στη δεύτερη «φιλόζωος», που ζητά να καταδικαστεί το «κτήνος» σε ισόβια βασανιστήρια.

Έρχεται και Πάσχα!