141009 ΜΝΗΜΕΙΩΔΕΣ

Το ένα πουλάκι:

Αφήσαμε την Αμφίπολη…

Για λίγο, έτσι; Και πιάσαμε τους Φιλίππους, οι οποίοι, μπορεί να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει, είναι όμως ένας σημαντικότατος αρχαιολογικός χώρος.

Αυτά κάνει η μόδα. Ξέρω ανθρώπους που έτρεξαν στο λόφο Καστά, για να δουν από μακριά… ένα τίποτα (για την ώρα ο επισκέπτης δεν μπορεί να δει κάτι από αυτά που δείχνουν οι τηλεοράσεις ή δίνει στη δημοσιότητα το ΥΠΠΟ), ενώ δεν έχουν πάει ποτέ στους Φιλίππους.

Οι οποίοι επανέρχονται στη δημοσιότητα, με ευκαιρία την υποβολή του φακέλου υποψηφιότητας, προκειμένου να ενταχθούν στη λίστα των «μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς» της UNESCO.

Αυτό δεν είναι μια απλή και τυπική διαδικασία. Για να την κατανοήσουμε θα πρέπει να δούμε μερικά στοιχεία.

Αν σας ρωτούσαν, για παράδειγμα, ποια χώρα φαντάζεστε ότι έχει περισσότερα «μνημεία» σ’ αυτή τη λίστα της UNESCO, η Ελλάδα ή η Αυστραλία, τι θα απαντούσατε;

Προφανώς θα σκεφτόσασταν ότι μια χώρα που έχει ιστορία λίγων αιώνων, δεν μπορεί να αναμετρηθεί με τη χώρα ενός σημαντικότατου αρχαίου πολιτισμού, που διαθέτει τόσα και τόσα μνημεία, από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους. Κι όμως θα κάνατε λάθος.

Η χώρα μας διαθέτει (έχει εντάξει) μόνο 17 «μνημεία» στην παγκόσμια λίστα, ενώ η Αυστραλία 20!

Μη βιαστείτε να βρείτε δικαιολογία και να μου πείτε πώς τα «μνημεία» της Αυστραλίας δεν είναι πολιτιστικής αλλά φυσικής κληρονομιάς, διότι θα σας φέρω και άλλα παραδείγματα.

Η Γερμανία, για παράδειγμα, διαθέτει στη λίστα 38 «μνημεία», ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο 32, πολύ περισσότερα από τη χώρα μας.

Θυμίζω (αν και κανείς δεν το ξεχνάει αυτό) πως μιλάμε για την «ομορφότερη χώρα του κόσμου», η οποία (αυτό κι αν δεν πρέπει να το ξεχνάμε) κατοικείται από τον «εξυπνότερο λαό του πλανήτη».

Μόνο που ούτε η ομορφιά, ούτε η εξυπνάδα αρκούν από μόνες τους (ή σε συνδυασμό) για την ένταξη περισσότερων μνημείων.

Χρειάζεται κάτι που, δυστυχώς, εμείς δεν το διαθέτουμε, όχι σε αφθονία, φοβάμαι ούτε για δείγμα.

Το άλλο πουλάκι:

Δουλειά και συνεργασία!

Προκειμένου να υποβληθεί ένας φάκελος «μνημείου» προς ένταξη, απαιτείται πολύ σωστή προετοιμασία, δουλειά δηλαδή, και στενή συνεργασία μεταξύ πολλών φορέων και υπηρεσιών του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, αξίζει τον κόπο.

Διότι το Κέντρο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που δημιουργήθηκε το 1992 από την UNESCO παρακολουθεί και συντονίζει όλα τα σχετικά ζητήματα, φροντίζοντας για την ανάδειξη, την προβολή, αλλά και τη συντήρηση των «μνημείων», όταν αυτά απειλούνται.

Γιατί όμως βάζουμε τα μνημεία σε εισαγωγικά;

Διότι, όπως είπαμε, μιλάμε για δείγματα πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς με ιδιαίτερη σημασία για τον άνθρωπο.

Στις σχετικές λίστες, λοιπόν, συγκαταλέγονται από ολόκληρες πόλεις, μέχρι χρυσωρυχεία και από σπάνια δάση μέχρι ακτές.

Ενδεικτικά, και εντελώς σκόρπια, σας δίνω μερικά δείγματα όπως σπήλαια, οχυρά, μιναρέδες, σιδηροδρομικοί σταθμοί, μύλοι, γέφυρες, μονοπάτια, χωματουργικά έργα (!), καταρράκτες, τάφοι, καταφύγια ζώων, συμπλέγματα νησιών, απολιθώματα, κανάλια, βουνά, βραχογραφίες, όχθες ή δέλτα ποταμών, πολιτιστικά τοπία (!), καταφύγια πτηνών, αλατωρυχεία, σιδηρουργεία, ραδιοφωνικοί σταθμοί (!), κήποι, κοιλάδες κ.λπ.

Σκεφθείτε, λοιπόν, τι τεράστιες δυνατότητες υπάρχουν για τη χώρα μας στο πεδίο αυτό. Και το λέμε χωρίς καμιά εθνικιστική διάθεση διαπιστώνοντας απλώς το πόσα ακόμη «μνημεία» θα μπορούσαμε να εντάξουμε στη σχετική λίστα, αν αποφασίσουμε να στρωθούμε λίγο στη δουλειά και να σοβαρευτούμε.

Είπα όμως «ακόμη»…

Νομίζω πως θα έπρεπε να αναφέρουμε τα μνημεία που έχουμε ήδη εντάξει, έτσι για να μαθαίνουμε, αλλά και για να δούμε τι έχει μείνει απ’ έξω.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Άσε, θα τα πω εγώ.

Με τη σειρά λοιπόν χρονολογίας ένταξης έχουμε:

Ναός του Επικούρειου Απόλλωνος στις Βάσσες (1986). Αρχαιολογικός χώρος Ακρόπολης στην Αθήνα (1987). Αρχαιολογικός χώρος Δελφών (1987). Ιερό Ασκληπιού στην Επίδαυρο (1988). Άγιον Όρος-Άθως (1988). Μετέωρα (1988).

Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης (1998). Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου (1988). Αρχαιολογικός χώρος Ολυμπίας (1989). Αρχαιολογικός χώρος Μυστρά (1989). Αρχαιολογικός χώρος Δήλου (1990). Μονές Δαφνίου, Οσίου Λουκά και Νέα Μονή Χίου (1990). Αρχαιολογικός χώρος Ηραίου Σάμου (1992).

Αρχαιολογικός χώρος Αιγών στη Βεργίνα (1996). Αρχαιολογικοί χώροι Μυκηνών και Τίρυνθας (1999), Ιστορικό Κέντρο (χώρα) με τη μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως στην Πάτμο (1999) και η παλαιά πόλη της Κέρκυρας (2007).

Σκεφθείτε ότι απουσιάζουν εντελώς τα νησιά μας, τα χωριά της Ηπείρου με τα γεφύρια τους, ακόμη και ο Όλυμπος με τις κορυφές του, όταν άλλοι εντάσσουν χώρους που δεν είναι αντίστοιχα γνωστοί. Δεν μιλώ για τους εκατοντάδες αρχαιολογικούς χώρους. Σκεφθείτε ότι είναι έξω η Κνωσός!

Είπαμε ότι χρειάζεται δουλειά και συνεργασία, αρετές που δεν τις διαθέτουμε σε αφθονία.

Αρκεί να σας πω ότι η χώρα μας ετοιμάζει άλλους 8 φακέλους υποψηφιότητας, τη στιγμή που η Βουλγαρία ετοιμάζει 14, η Τουρκία 45 και η Ιταλία 40!

Θα λέγατε ότι πάμε καλά;

Υποψήφιοι για ρεκόρ. Αρνητικό!