161114 ΝΕΟΤΑΞΙΚΟΝ-1

Το ένα πουλάκι:

Έτσι θα πάει η δουλειά;

Θα συνεχίσουμε να ζούμε σε έναν κόσμο που θα γίνεται ολοένα πιο συντηρητικός, δηλαδή θα κάνει σε κάθε ευκαιρία βήματα προς τα πίσω, επιστρέφοντας στις παλιές αξίες μιας… κλειστής επαρχιακής κοινωνίας;

Δεν λέω ότι οι αξίες εκείνες ήταν για πέταμα, όμως πιστεύω –και κάποια στιγμή φάνηκε πως το πίστεψε και ο κόσμος- ότι θα πρέπει να τις αναθεωρήσουμε, να τις φρεσκάρουμε κάπως, προκειμένου να είναι κατάλληλες για τη νέα πραγματικότητα.

Η οποία είναι… ποια; Ας μην εμβαθύνουμε και πάρα πολύ. Αρκεί να πούμε ότι είναι πολύ πιο σύνθετη, πολύ πιο δύσκολη στην ανάλυσή της, από εκείνη μιας… κλειστής επαρχιακής κοινωνίας.

Όπου, όχι ότι υπήρχαν λιγότερα προβλήματα, απλώς ο τρόπος που αντιμετωπίζονταν ήταν διαφορετικός. Δεν αφήνονταν να γίνουν εμφανή. Κουκουλώνονταν κάτω από ένα πέπλο απόκρυψής τους, μέσω κάποιας συνομωσίας σιωπής.

Πολλοί γνώριζαν, λιγότεροι καταλάβαιναν, κανείς δεν μιλούσε. Ακόμη και μετά την αποκάλυψη ενός μεγάλου «σκανδάλου», η ζωή συνέχιζε τους ρυθμούς της, προσπαθώντας απλώς να ξεχάσει και να προστατέψει τα μέλη της κοινότητας που επλήγησαν από αυτό.

Η όποια αλλαγή συνέβαινε κυρίως στον ψυχικό κόσμο των πρωταγωνιστών, αυτοί συνταράσσονταν, αυτών οι ζωές καταστρέφονταν, αυτοί σήκωναν τον προσωπικό τους σταυρό, αίροντας συχνά και τις αμαρτίες ολόκληρης της κοινότητας.

Το έχουμε διαβάσει τόσες φορές στη μεγάλη λογοτεχνία τού 19^ου αιώνα, το έχουμε δει σε τόσες ταινίες τού 20^ου, μέχρι την εποχή που η τέχνη άρχισε να εκφράζει αυτό που ονομάστηκε μετανεωτερικότητα και κοινωνία της παγκοσμιοποίησης.

Όπου οι ήρωες δεν κινούνται πλέον από κώδικες που χαρακτηρίζονται απλώς από το θετικό ή το αρνητικό πρόσημο τού ηθικού, όπου οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και κοινωνιών είναι τρομερά πολύπλοκες, ενώ οι συγκρούσεις έχουν συχνά επιπτώσεις που είναι αδύνατον να προβλεφθούν.

Φαίνεται όμως πως αυτές τις αλλαγές δεν μπόρεσαν να τις παρακολουθήσουν όλοι οι πολίτες του (δυτικού) κόσμου, πόσω μάλλον να τις ερμηνεύσουν και να τις κατανοήσουν. Μια μεγάλη πλειονότητα συνέχισε να ζει αναζητώντας απλώς βολικές ερμηνείες, βασισμένες σε μια αφελή προσέγγιση.

Το άλλο πουλάκι:

Έφτιαξαν θεωρίες συνομωσίας!

Οι οποίες δεν είναι και εντελώς σύγχρονο φαινόμενο, απλώς στις μέρες μας, με την ανάπτυξη του διαδικτύου και την εύκολη πρόσβαση του καθενός στην πληροφορία, αλλά και την «πληροφορία», έλαβαν εκρηκτικές διαστάσεις.

Υποτίθεται -ξαναλέω υποτίθεται- ότι τέτοιου είδους θεωρίες βρίσκουν το κοινό τους ανάμεσα σε ανθρώπους με χαμηλή μόρφωση, σε ανθρώπους που δεν έχουν μάθει να σκέφτονται με επιστημονικό τρόπο.

Που δεν μπορούν να αναλύσουν δεδομένα, που δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν περίπλοκους συλλογισμούς, ούτε να καταλήξουν σε συμπεράσματα που στηρίζονται στη λογική. Το χειρότερο; Που δεν είναι έτοιμοι να ανασκευάσουν τις απόψεις τους, αν προκύψουν νέα στοιχεία.

Έτσι, επήλθε σιγά σιγά στον κόσμο ένας νέος… «ταξικός» διαχωρισμός. Από τη μια οι πολίτες που κινούνται με βάση μια κάποια λογική επεξεργασία της πραγματικότητας (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πάντοτε σωστή) και από την άλλοι όσοι εξακολουθούν να έχουν ως κίνητρο κυρίως το θυμικό (χωρίς επίσης να σημαίνει ότι πέφτουν μονίμως έξω).

Το πρόβλημα είναι ότι αυτή, η δεύτερη «τάξη», εκτός από ευκολόπιστη, είναι και τρομερά επιρρεπής στον λαϊκισμό. Είναι φυσικό, όταν πιστεύεις σε απλοϊκά αίτια (μας μισούν, μας ψεκάζουν κ.λπ.) να είσαι έτοιμος να δεχτείς και εύκολες λύσεις (θα τους τρομάξουμε και θα υποχωρήσουν).

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η άλλη «τάξη», επειδή διακατέχεται από μια τάση ελιτισμού και επειδή συνήθως συνομιλεί μόνο με… τον εαυτό της, δεν εκτιμά σωστά τη δύναμη που μπορεί να διαθέτει η απέναντι πλευρά.

Ακόμη χειρότερα, δεν προσπαθεί να βρει διαύλους επικοινωνίας, ούτε να κατανοήσει τις περιπτώσεις στις οποίες εκείνη έχει δίκιο, καθώς διαθέτει ένα ισχυρό ένστικτο αυτοσυντήρησης, στοιχείο του συντηρητισμού, που όμως την προστατεύει από το να ακολουθεί άκριτα κάθε είδους… μοντερνισμό.

Τα αποτελέσματα αυτής της νέας «ταξικής πάλης» τα βλέπουμε να εκφράζονται πλέον όλο και πιο συχνά σε εκλογές και δημοψηφίσματα ανά τον (δυτικό) κόσμο. Και, αντί να καθίσουμε να σκεφτούμε πώς θα βρεθεί κοινός τόπος, οχυρωνόμαστε ολοένα και περισσότερο στα δεδομένα της δικής μας «τάξης».

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Καλλιεργώντας έτσι ένα «ταξικό μίσος»!

Για την ύπαρξη του οποίου τη μεγαλύτερη ευθύνη έχει εκείνη η «τάξη» η οποία -υποτίθεται ότι- διαθέτει περισσότερες δυνατότητες ανάλυσης και κατανόησης του κόσμου. Σκεφτείτε λίγο την αντίφαση…

Να κατηγορείς τον «ταξικό αντίπαλο» ότι δεν μπαίνει στον κόπο να αντιληφθεί την πραγματικότητα και προτιμά να μένει κλεισμένος στο δικό του σύμπαν, ενώ εσύ δεν κάνεις την παραμικρή προσπάθεια να τον καταλάβεις.

Έστω ως μέρος της… πραγματικότητας. Προτιμάς να τον αγνοείς ή/και να τον περιφρονείς. Και όταν εκείνος κάνει αισθητή την παρουσία του, διαμορφώνοντας με την πολιτική του συμπεριφορά και τη δική σου πραγματικότητα, απλώς αγανακτείς και βρίζεις.

Ας προσέξουμε όμως. Κατανοώ τον «ταξικό αντίπαλο» δεν σημαίνει ερμηνεύω απλώς τον τρόπο με τον οποίο εκείνος λειτουργεί. Σημαίνει αναζητώ τις αιτίες που τον οδηγούν στη συγκεκριμένη συμπεριφορά και προσπαθώ να τις ανασκευάσω.

Και, αν μέσα σ’ αυτές κρύβεται και δική μου ευθύνη, την αναγνωρίζω και επανεξετάζω τη στάση και την πρακτική μου.

Είμαστε πρόθυμοι να λειτουργήσουμε μ’ αυτόν τον τρόπο;

Με οδηγό την… «ταξική κακία» 

δεν φτάνουμε πουθενά.