161129 ΚΟΥΒΑΝΕΖΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Είχαμε και τον θάνατο ενός ηγέτη.

Ενός μεγάλου ηγέτη, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, τόσο για την προσωπικότητα του ίδιου του Φιντέλ Κάστρο, όσο και για τις επιπτώσεις που είχε η προσωπικότητα αυτή στη χώρα και τον λαό της Κούβας.

Μη βιάζεστε, ένα ένα, όλα θα τα πούμε. Πρώτα πρώτα ηγέτης είναι ένας άνθρωπος που… ηγείται. Μιας επανάστασης, ενός λαού, μιας χώρας... Έπειτα, κάποιος που ηγείται σχεδόν έξι δεκαετίες δεν μπορεί παρά να είναι μεγάλος ηγέτης.

Μα, θα μου πείτε, ήταν και δικτάτορας. Κυβερνούσε αυταρχικά μια χώρα, χωρίς ελευθερίες, χωρίς εκλογές, χωρίς δικαιώματα… Συμφωνώ, άντε όμως να το πείτε αυτό στα εκατομμύρια των Κουβανών (πόσα ακριβώς δεν ξέρουμε) που πίνουν νερό στο όνομά του.

Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι ανέτρεψε έναν άλλο δικτάτορα, τον Μπατίστα, και είμαι σίγουρος ότι όλο και κάτι θα έχετε ακούσει για την «δικτατορία του προλεταριάτου», η οποία δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που λέει το όνομά της. Μια δικτατορία.

Με αφορμή τον θάνατό του, γίνονται πολλά σχόλια σχετικά με το πόσα, κάτω από ποιες συνθήκες και με τι αντίκρισμα πέτυχε για τη χώρα και τον λαό της Κούβας. Όπως είναι φυσικό, υπάρχουν ακραίες απόψεις.

Από τη μια έχουμε την προσωπολατρία. «Για εμάς δεν πέθανε ποτέ», άκουσα να λέει εκπρόσωπος του τοπικού ΚΚΕ, «όπως δεν πέθαναν ποτέ ο Τσε Γκεβάρα, ο Άρης Βελουχιώτης, ο Νίκος Μπελογιάννης…» Μάλλον εντελώς συνειδητά, δεν συμπεριέλαβε τον Ιωσήφ Στάλιν, τον Μάο, τον Πολ Ποτ «και τα άλλα παιδιά».

Εξάλλου, και η επίσημα ανακοίνωση του ΚΚΕ δεν διαφέρει και πολύ (πώς θα μπορούσε άλλωστε;): «Ο Φιντέλ Κάστρο αφήνει πολύτιμη παρακαταθήκη στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ιδιαίτερα στον κουβανικό λαό, στον αγώνα που δίνει και σήμερα ενάντια στο αμερικανικό εμπάργκο, που συνεχίζεται, και όλες τις προσπάθειες υπονόμευσης του σοσιαλιστικού δρόμου ανάπτυξης, στις οποίες πρωτοστατούν οι ΗΠΑ και η ΕΕ.

Ο Φιντέλ Κάστρο θα ζει για πάντα στην ιστορική μνήμη και τη συλλογική συνείδηση των λαών όλου του κόσμου, των καταπιεσμένων στον αγώνα για την απαλλαγή της ανθρωπότητας από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για την τελική νίκη, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Hasta la victoria siempre»

Το άλλο πουλάκι:

Από την άλλη, υπάρχουν οι απέναντι απόψεις:

«Ο Κάστρο ήταν ένας τυπικός δικτάτορας. Κυβέρνησε αυταρχικά, καταδίωξε τους αντιπάλους του με αγριότητα, έβαψε τα χέρια του με άφθονο αίμα, διατήρησε το λαό του σε κατάσταση εξαθλίωσης ενώ ο ίδιος ζούσε μια ζωή μέσα στη χλιδή και στις κάθε είδους απολαύσεις, στήριξε συγγενή αυταρχικά καθεστώτα, εξασφάλισε την κληρονομική διαδοχή του και βέβαια δεν μετάνιωσε για κανένα από τα αναρίθμητα εγκλήματα που διέπραξε».

Αυτή είναι μια τυπική τέτοια άποψη. Ανάμεσα σ’ αυτές τις δυο, θα συναντήσουμε πιο μετριοπαθείς προσεγγίσεις της προσωπικότητας και του έργου τού Κάστρο. Η πρώτη εστιάζει στα «επιτεύγματα της επανάστασης».

Φυσικά, ανάμεσα στα επιτεύγματα, πρώτη θέση έχει το φημισμένο σύστημα υγείας στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες. Όσο για το γεγονός ότι τα μέσα και τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι απαρχαιωμένα («δεν υπάρχουν υλικά για σφραγίσματα»), ε, ας όψεται το εμπάργκο.

Άλλοι πάλι προχωρούν σε συγκρίσεις. Και, με πολύ έξυπνο τρόπο, συγκρίνουν το επίπεδο ζωής στην Κούβα, ακόμη και τις περιορισμένες ελευθερίες που υπάρχουν εκεί, με ό,τι επικρατεί σε γειτονικές χώρες της Λατινικής Αμερικής:

«Ξεχνάμε ότι στις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας για την Κούβα του Κάστρο δεν έχουν καταγραφεί ποτέ περιπτώσεις σωματικών βασανιστηρίων, “εξαφανίσεων”, πολιτικών δολοφονιών ή βίαιης καταστολής διαδηλώσεων από τις κρατικές δυνάμεις.

Ας συγκρίνουμε λοιπόν την Κούβα του Κάστρο με τις γειτονικές της χώρες, που κατά την ευρωπαϊκή γραμμή ανάλυσης θεωρούνται χώρες “δημοκρατικές”: τη Γουατεμάλα, τη Δομινικανή Δημοκρατία, την Ονδούρα, την Κολομβία όπου δημοσιογράφοι, συνδικαλιστές, δήμαρχοι, γερουσιαστές ακόμα και ιερείς “εξαφανίζονται” ή δολοφονούνται συστηματικά και χωρίς να υπάρξει καμία τιμωρία – και φυσικά χωρίς να υπάρξει καμία έκρηξη ευαισθησίας από τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης».

Φυσικά, αυτές οι προσεγγίσεις ξεχνούν το βιοτικό επίπεδο, το διαφορετικό σημείο εκκίνησης δηλαδή, στο οποίο βρισκόταν η Κούβα πριν από τον Κάστρο. Ήταν η τρίτη πλουσιότερη χώρα της Αμερικής, μετά τις ΗΠΑ και τον Καναδά!

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Συγκρίσεις χωρίς νόημα.

Είναι εύκολο από εδώ μακριά, ακόμη και από μια εικόνα που παίρνουμε σε ένα ολιγοήμερο ταξίδι, να κρίνουμε τη ζωή, τις προτεραιότητες, ακόμη και τα όνειρα ενός λαού. Καλό θα είναι να μη βιαζόμαστε.

Εξάλλου, η ιστορία μάς έδειξε ότι ποτέ και πουθενά δεν μπορείς να τα έχεις όλα. Είναι, λοιπόν, θέμα ιεράρχησης των αξιών, τι έχει μεγαλύτερη σημασία για σένα και τι θεωρείς δευτερεύον. Τι είσαι διατεθειμένος να θυσιάσεις και για ποιο σκοπό.

Με μια μικρή υποσημείωση όμως. Δεν μιλάμε για μεμονωμένους ανθρώπους, αλλά για λαούς. Οι οποίοι πρέπει να αποφασίζουν για τη μοίρα τους συλλογικά. Και κυρίως, αν επιθυμούν να στερηθούν κάποια «αγαθά» έναντι άλλων, αυτό να ισχύει για όλους. Ανεξαιρέτως.

Επομένως η Ιστορία θα κρίνει και τον Κάστρο, όπως έκρινε και άλλους ηγέτες. Και να είστε σίγουροι πως δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε και πολύ. Οι ίδιοι οι πολίτες της Κούβας, πολύ σύντομα θα χαράξουν τον πραγματικό δρόμο που θέλουν να πάρουν στην σύγχρονη κοινωνία.

Αν νομίζετε ότι υπονοώ πως, μέχρι τώρα, η πορεία της χώρας τους δεν ήταν αυτή ακριβώς που θα επιθυμούσαν, τουλάχιστον μια μεγάλη μερίδα των πολιτών, δίκιο έχετε, αυτό ακριβώς θέλω να πω.

Αλλά, πάλι, μπορεί να κάνω και λάθος.

 Τελικά, όλοι κάποτε πεθαίνουν!