161116 ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Ποιοι είναι «αντισυστημικοί»;

Ο όρος έγινε της μόδας τα τελευταία χρόνια και, όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο καθένας τον χρησιμοποιεί όπως τον βολεύει, χωρίς να υπολογίζει αν η… χρήση αυτή βασίζεται σε κάποια πραγματικά δεδομένα.

Είναι προφανές ότι, για να μπορέσουμε να ορίσουμε τι ή ποιος είναι αντισυστημικός, πρέπει πρωτίστως να συμφωνήσουμε στο τι είναι το «σύστημα». Πράγμα καθόλου εύκολο, αφού κάθε πλάσμα είναι δύσκολο να αντιληφθεί τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει.

Να τον αντιληφθεί στις πραγματικές του διαστάσεις, έτσι; Για παράδειγμα τι φαντάζεστε ότι νομίζει ένα χρυσόψαρο για τη γυάλα μέσα στην οποία περνάει τη ζωή του; Τι είναι για την κάμπια, που θα ζήσει λίγα εικοσιτετράωρα, το δέντρο πάνω στο οποίο γεννήθηκε και θα πεθάνει;

Έτσι κι εμείς. Ο καθένας αποτελεί γέννημα θρέμμα του συστήματος, κάποιου συστήματος, και, ως εκ τούτου, του είναι αδύνατον να αντιληφθεί και να περιγράψει με ακρίβεια το σύμπαν μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται.

Ήδη όμως ξεκινήσαμε την κουβέντα χωρίς καν να προσπαθήσουμε να δώσουμε έναν στοιχειώδη ορισμό. Ας μου επιτραπεί μια αυθαίρετη παράφραση στου Σαρτρ, για να πω ότι, για τους περισσότερους ανθρώπους, «το σύστημα είναι οι άλλοι»!

Δεν ξέρω αν το έχετε παρατηρήσει κι εσείς, όμως φαίνεται να ασκεί μια γοητεία η προσπάθεια να τοποθετήσει ο άνθρωπος τον εαυτό του έξω από το σύστημα, μια τοποθέτηση που την κάνει αυθαίρετα ο ίδιος, χωρίς να ρωτάει και τους άλλους.

Ο λόγος αυτής της γοητείας ίσως να είναι το γεγονός ότι το σύστημα ταυτίζεται με το κατεστημένο, αυτό που υπάρχει, και με το οποίο σπάνια είμαστε ευχαριστημένοι, άρα οφείλουμε να το αλλάξουμε.

Ποιος όμως μπορεί εύκολα να δεχτεί ότι αποτελεί μέρος εκείνου που πρέπει να αλλάξει, μέρος δηλαδή του προβλήματος; Δεν είναι πολύ πιο βολικό να τοποθετεί τον εαυτό του έξω από αυτό, να τον χρήζει, από μόνος του, μέρος της λύσης;

Κάπως έτσι γίνεται «αντισυστημικός», ένας άνθρωπος δηλαδή που μάχεται (να ένας άξιος όρος για κάθε «αντισυστημικό») να αλλάξει το σύστημα και να το κάνει… όπως ο ίδιος, δηλαδή ένα σύστημα άλλο, καλό αυτή τη φορά.

Το άλλο πουλάκι:

Κι όταν μαζευτούν πολλοί;

Διότι, όπως και να το κάνουμε, ένα «σύστημα» δεν μπορεί να είναι μειοψηφικό, με την έννοια τού περιθωριακού. Είναι εκ των πραγμάτων… μέιν στριμ, δηλαδή μια κυρίαρχη τάση στην κοινωνία.

Τι γίνεται όμως όταν αυτοί που το αντιπαλεύουν, οι «αντισυστημικοί», γίνουν οι περισσότεροι και αποτελούν πλέον οι ίδιοι ένα κυρίαρχο ρεύμα; Μήπως τότε αλλάζουν οι ρόλοι, χωρίς να το καταλάβουμε;

Για να γίνει πιο κατανοητό θα σας δώσω ένα καθημερινό παράδειγμα. Υποτίθεται ότι το καλό ντύσιμο είναι, ή τουλάχιστον ήταν κάποτε, ο τρόπος που προτιμούσε να ντύνεται το σύστημα. Άρα, το να ντύνεσαι σαν… λέτσος σε κατέτασσε αυτομάτως στου «αντισυστημικούς».

Τι συμβαίνει όμως όταν το κακό ντύσιμο, κάτι ξεσκισμένα παντελόνια και κάτι κακοραμμένα μπλουζάκια γίνονται μόδα και τα φοράει όλος ο «καλός κόσμος»; Μήπως τότε αλλάζουν τα πράγματα και το να ντύνεσαι αξιοπρεπώς αποτελεί στάση… «αντισυστημική»;

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα τατουάζ, που κάποτε αποτελούσαν χαρακτηριστικό των ανθρώπων που είχαν επιλέξει να ζήσουν εκτός του συστήματος. Τα έβλεπες μόνο σε κάτι παλιούς ναύτες ή/και κάτι φυλακισμένους.

Σήμερα όμως «και η κουτσή Μαρία» (συγγνώμη για το μη πολιτικά ορθό, ο λόγος το λέει) έχει τατουάζ! Άρα το να διατηρεί κανείς το σώμα του άστικτο, μήπως τον τοποθετεί στους «αντισυστημικούς»;

Ελάτε τώρα να το δούμε αυτό και σε πολιτικό επίπεδο, καθότι πολλά ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες και με αφορμή τη στάση των ψηφοφόρων τού Τραμπ, οι οποίοι το επέλεξαν, λέει, επειδή μ’ αυτόν τον τρόπο αντιστάθηκαν στο σύστημα.

Το ζήτημα, όπως καταλαβαίνετε έχει να κάνει και με την ύπαρξη των δύο «τάξεων» για τις οποίες σας μιλάμε αυτές τις μέρες. Δεν είναι τυχαίο ότι η καθεμία θεωρεί πως η πολιτική της τοποθέτηση βρίσκεται… απέναντι στο σύστημα, το οποίο υπηρετεί η άλλη.

Λόγω αυτής τη σύγχυσης που επικρατεί, βλέπουμε πολλές φορές πολίτες να παίρνουν θέση ακόμη και ενάντια στα πραγματικά τους συμφέροντα, μόνο και μόνο επειδή νομίζουν ότι αυτό απαιτεί μια «αντισυστημική» στάση.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Ας το δούμε στο πραγματικό πεδίο.

Ήταν συμφέρουσα για τους εκτός του συστήματος (όπως τουλάχιστον οι ίδιοι τοποθετούσαν τους εαυτούς τους), τους ψηφοφόρους του «όχι», μια έξοδος της χώρας από το ενιαίο νόμισμα και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι;

Μην απαντάτε, την απάντηση την έδωσε ο ίδιος πρωθυπουργός! Το ίδιο μπορεί να αναρωτηθεί κανείς και για τους εκτός συστήματος οπαδούς τού Brexit, ή για τους ψηφοφόρους του Τραμπ που μια ερμηνεία λέει ότι θέλησαν να… τη φέρουν στους εκφραστές του συστήματος.

Ξέρετε τι έπαθε ο Βλάχος της ιστορίας. Από την τσατίλα του απέναντι στου συγχωριανούς του πήγε κι έκοψε… το πουλί του και ύστερα ρωτούσε τι λένε στο χωριό για την πράξη του αυτή.

Δεν είναι κακό, λοιπόν, να είμαστε κατά του συστήματος, αρκεί να ξέρουμε ποιο ακριβώς είναι το σύστημα και ποια η δική μας θέση σε σχέση με αυτό.

Διότι, αν είναι, προκειμένου να του αντιταχτούμε, να… τριγυρνάμε με σκισμένα στα γόνατα παντελόνια και ανόητα τατουάζ, τότε μήπως πρέπει να το ξανασκεφτούμε.

 Γνώθι σαυτόν!