181127 NOMIKON

Το ένα πουλάκι:

Dura lex, sed lex!

Σκληρός νόμος, αλλά νόμος. Η παροιμιώδης φράση επιδέχεται πολλές προσεγγίσεις. Μία από τις επικρατέστερες είναι πως ακόμη κι ένας πολύ αυστηρός νόμος είναι προτιμότερος από την παντελή απουσία νόμου.

Την περασμένη εβδομάδα συζητήσαμε πολύ την σκληρότητα ενός νόμου, έτσι όπως την αντικρίσαμε στην καταδίκη μιας γυναίκας σε δεκαετή φυλάκιση, επειδή πλαστογράφησε το απολυτήριο του δημοτικού.

Πραγματικά, εξουθενωτική ποινή. Όλοι λένε πως, με δεδομένη την ύπαρξη σχετικού νόμου, τον οποίο κανείς δεν τολμά να αλλάξει από το 1950 μέχρι σήμερα, δεν μπορούσε να γίνει κάτι καλύτερο.

Το δικαστήριο έπρεπε ή να την αθωώσει, πράγμα που δεν γινόταν, με βεβαιωμένη τη διάπραξη της πλαστογραφίας, ή να της επιβάλει την ελαφρύτερη ποινή, πράγμα που έκανε, η οποία όμως, στην προκειμένη περίπτωση, είναι τα δέκα χρόνια!

Από τον θόρυβο που ξεσηκώθηκε, φαίνεται ότι ξεκίνησαν κάποιες διαδικασίες και το θέμα θα έχει ευτυχή κατάληξη, ώστε να μην περάσει η γυναίκα χρόνια στις φυλακές. Μακάρι. Ωστόσο αξίζει να παρατηρήσουμε κάτι γενικότερο.

Για άλλη μια φορά αντιδράσαμε, ως κοινωνία, χωρίς μέτρο. Κατά την προσφιλή μας συνήθεια, πήγαμε, με μεγάλη ευκολία, στο άλλο άκρο και, ούτε λίγο ούτε πολύ, κοντέψαμε να ανακηρύξουμε την γυναίκα αυτή σε ηρωίδα ή αγία.

Δεν έλειψαν οι φωνές που ζητούν να διοριστεί αμέσως στο δημόσιο, με όλα τα δικαιώματα που έχουν και οι υπόλοιποι υπάλληλοι, επειδή… Επειδή και άλλοι έχουν «κλέψει» και δεν τιμωρήθηκαν τόσο αυστηρά, ή την γλίτωσαν τελείως.

Ξεκινάμε να συζητήσουμε, δηλαδή, ένα σοβαρό πρόβλημα που έχει να κάνει με τον τρόπο που πολλές φορές απονέμεται η δικαιοσύνη και το κάνουμε με τους όρους που «συζητούν» πεντάχρονα παιδάκια.

«Γιατί, Κωστάκη, πετάς πέτρες;» ρωτάει η νηπιαγωγός τον μικρό μαθητή της, για να πάρει την απάντηση «και ο Νίκος πετάει». Το ίδιο κάνει και ο παραβάτης του ΚΟΚ που λέει στον τροχονόμο «τους άλλους που τρέχουν δεν τους βλέπεις;»

Αλίμονο, όμως, αν, επειδή κάποιοι διαφεύγουν της προσοχής του νόμου, ή επειδή τα καταφέρνουν και ξεγλιστρούν από τη δικαιοσύνη, απαιτήσουμε να μην εφαρμόζεται ο νόμος και για όλους τους υπόλοιπους.

Το άλλο πουλάκι:

«Ντρέπομαι»!

Αυτό είπε η καταδικασμένη γυναίκα, η οποία, ξαναλέω, μακάρι να μπορέσει πολύ γρήγορα να έχει ένα τέλος στην περιπέτειά της αυτή. Το είπε διότι, σε αντίθεση με πολλούς άλλους, καταλαβαίνει πως έσφαλε.

Ρώτησα κάποιον από αυτούς τι θα έλεγε αν βρισκόταν στη θέση εκείνου που έχασε τον διορισμό του, εξαιτίας ενός –«σιγά το πράγμα, τώρα»- πλαστού απολυτηρίου που κατέθεσε κάποιος συνυποψήφιος για τη θέση.

Τι να σκέφτεται ή τι πρέπει να απαιτήσει όποιος έμεινε αδιόριστος και έχασε τη δυνατότητα να έχει μια δουλειά και έναν μισθό, επειδή τη θέση την πήρε κάποιος χωρίς τα τυπικά προσόντα, ακόμη και αν αυτά θεωρούνται «αστεία».

Βλέπετε; Το πράγμα δεν είναι απλό. Και αλλάζει πολύ η στάση μας απέναντί του, όταν αλλάξει και η οπτική, όταν βρεθούμε στη θέση εκείνου που αδικήθηκε. Επομένως, για να κλείσουμε το πρώτο μέρος της συζήτησης, υπήρξε παράπτωμα.

Και θα έπρεπε, με κάποιον τρόπο, να τιμωρηθεί. Αν συμφωνούμε σ’ αυτό, μπορούμε να πάμε παραπέρα, στο πώς γίνεται δηλαδή και άλλοι να μην τιμωρούνται καθόλου, ή το τι συμβαίνει γενικότερα με τα πλαστά πτυχία που κυκλοφορούν στην πιάτσα.

Το φαινόμενο κάποιοι να ξεφεύγουν από το δίχτυ του νόμου μπορεί να το δει κανείς από δύο πλευρές. Η μία είναι εκείνη της στωικότητας: Τι να κάνουμε, έτσι συνέβαινε πάντοτε και έτσι συμβαίνει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Αυτή μπορεί να είναι μια ρεαλιστική προσέγγιση, δεν βοηθά καθόλου όμως στο να βελτιωθεί το πράγμα. Αντιθέτως, αν πούμε πως η άνιση αντιμετώπιση δεν είναι μια φυσιολογική κατάσταση, τότε μπορούμε να αναζητήσουμε λύσεις.

Το πρώτο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διαμαρτυρόμαστε… εντόνως, κάθε φορά που βλέπουμε κάτι στραβό στην απονομή της δικαιοσύνης. Προσοχή όμως! Να το κάνουμε αφού ενημερωθούμε, όχι επειδή έτσι νομίζουμε.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Δεν είμαστε δικαστές.

Ωστόσο, ως κοινωνικό σύνολο και όχι ο καθένας ξεχωριστά, διαθέτουμε αυτό που λέμε περί δικαίου αίσθημα. Και οφείλουμε να το εκφράζουμε. Ο καθένας μόνος του, διότι μόνο έτσι εκφράζεται το κοινωνικό σύνολο.

Δεν ξέρω αν έγινα σαφής, που έλεγε και ο αείμνηστος Λογοθετίδης. Μπορεί ο καθένας ξεχωριστά να έχουμε άλλος άδικο, άλλος περισσότερο δίκαιο, όμως μέσα από τη συνολική εικόνα θα δοθεί η εντύπωση που έχουμε ως κοινωνία.

Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ασκηθεί έλεγχος και στη δικαστική εξουσία, διότι… εξουσία είναι κι αυτή και πρέπει να ελέγχεται. Εκείνο όμως που κυρίως μπορεί να γίνει είναι να πιέζουμε σε δύο κατευθύνσεις.

Η μία είναι να αλλάζει το νομικό πλαίσιο, όπου κρίνεται ότι είναι αναχρονιστικό ή εμφανέστατα άδικο, όπως στην περίπτωση της καταδικασμένης γυναίκας. Βλέπετε, οι πολιτικοί από μόνοι τους δεν έπαιρναν την πρωτοβουλία να κάνουν κάτι.

Η άλλη κατεύθυνση είναι να κλείνουν, όσο αυτό μπορεί να γίνει, τα διάφορα παραθυράκια που βρίσκουν οι επιτήδειοι και διαφεύγουν. Έτσι που απέναντι στον νόμο, ακόμη κι αν αυτός είναι αυστηρός, να είμαστε πραγματικά ίσοι.

Δεν προλάβαμε όμως να πούμε για τα πλαστά και τα «πλαστά» πτυχία. Δεν πειράζει, έχουμε και την αυριανή μέρα.

 Lex malla, lex nulla!