180628 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΝ

Το ένα πουλάκι:

Η αρχή της φέρουσας ικανότητας!

Αν δεν γνωρίζετε περί τίνος πρόκειται, μπορώ να σας βοηθήσω με κάποιους ορισμούς. Ακούστε τον πρώτο: «Φέρουσα Ικανότητα είναι ο αριθμός των ειδών ή μονάδων ενός είδους που μπορούν να συντηρηθούν επ’ άπειρον από ένα οικοσύστημα χωρίς, την υποβάθμισή του.

Υπό την συστημική της έννοια, η Φέρουσα Ικανότητα ορισμένου συστήματος ή υποσυστήματος διατηρεί την ισορροπία του μείζονος συστήματος», λέει ο γνωστός και μη εξαιρετέος Μιχάλης Δεκλερής. Και συμπληρώνει:

«Πάντως η ιδέα που περικλείει ο ορισμός αυτός, προκειμένου περί των έμβιων συστημάτων αφορά στην πεπερασμένη χωρητικότητα και αντοχή των υποσυστημάτων και έχει προδήλως γενικότερη αξία».

Αν αυτά σας φαίνονται πολύ… νομικά, ας προσπαθήσουμε να δούμε το θέμα στην καθομιλουμένη. Και πριν από αυτό, ας πούμε ότι το συζητήσαμε στην παρέα με αφορμή την έλευση του καλοκαιριού.

Τι μας λέει, λοιπόν, η αρχή της φέρουσας ικανότητας; Αναρωτιέται πόσες και τι είδους παρεμβάσεις μπορούμε να κάνουμε σε ένα σύστημα, και αυτό να εξακολουθεί να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του αναλλοίωτα.

Θα το πω με ένα παράδειγμα που δανείζομαι από τον φίλο Βασίλη Αϊβαλιώτη, από μια ομιλία του για το περιβάλλον στη Δράμα: το κανό είναι μια ήπια δραστηριότητα στη φύση, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό.

Πόσα όμως κανό μπορούν να κατεβαίνουν συγχρόνως τον Νέστο και αυτός να εξακολουθεί να είναι το ίδιο ποτάμι, είτε για όσους αθλούνται εκείνη τη στιγμή, είτε για όσους, πιθανά, βρίσκονται εκεί και παρακολουθούν;

Καταλάβατε; Αν βρεθείς σε μια όμορφη παραλία τον Απρίλιο, ή και στις αρχές του καλοκαιριού, βλέπεις, βιώνεις, κάτι τελείως διαφορετικό από εκείνους που θα βρεθούν εκεί τον Δεκαπενταύγουστο.

Αν καταφέρεις κάποτε να ανέβεις στην κορυφή του Ολύμπου, θα νιώσεις ένα μοναδικό συναίσθημα. Το οποίο δεν θα έχει καμιά σχέση με ό,τι θα αισθανθείς, αν, φτάνοντας επάνω, δεις μερικές δεκάδες ακόμη ορειβάτες.

Η παραλία δεν είναι η ίδια! Ούτε η κορυφή! Η αρχή, λοιπόν, της φέρουσας ικανότητας αναρωτιέται με πόσους επισκέπτες ένας τόπος μπορεί να διατηρεί τη φυσιογνωμία του, χαρίζοντάς τους την αίσθηση της μοναδικότητας.

Το άλλο πουλάκι:

Μιλάμε για τουρίστες.

Και όλοι λέμε πως ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας μας, καλό είναι, επομένως, να αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Μέχρι ποιου σημείου όμως; Και πότε αρχίζει η… αντίστροφη μέτρηση;

Μια και πιαστήκαμε σήμερα με τους ορισμούς, ας δούμε κάποιους ακόμη που έχουν να κάνουν ακριβώς με τον τουρισμό: Το 1997, κάποιοι επιστήμονες όρισαν τη Φέρουσα Ικανότητα Τουρισμού ως εξής:

«Πρόκειται για το επίπεδο της ανθρώπινης δραστηριότητας που μια περιοχή μπορεί να φιλοξενήσει, χωρίς να επιδεινωθεί η περιοχή, να επηρεαστούν αρνητικά οι κάτοικοι, ή να μειωθεί η ποιότητα της εμπειρίας των επισκεπτών».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού πάλι, ο πλέον αρμόδιος για το θέμα που συζητάμε, γίνεται περισσότερο συγκεκριμένος και προτείνει τον ακόλουθο ορισμό για τη φέρουσα ικανότητα:

«Ο μέγιστος δυνατός αριθμός ατόμων που μπορεί να φιλοξενήσει ταυτοχρόνως ένας προορισμός, χωρίς να προκαλείται καταστροφή του φυσικού, οικονομικού, κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος, αλλά και μια μη αποδεκτή μείωση στην ποιότητα της ικανοποίησης των επισκεπτών».

Με αυτά τα δεδομένα, τι κάνουμε εμείς, πέρα από τις προσπάθειες να προσελκύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους τουρίστες στη χώρα μας; Ρωτάω, διότι άλλοι, που έπαθαν, έμαθαν και παίρνουν ήδη μέτρα.

Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να πάθουμε κι εμείς. Μπορούμε να μάθουμε από τα παθήματα άλλων, αλλά και από τα μέτρα που εκείνοι λαμβάνουν, προκειμένου να αποκαταστήσουν τις ζημιές που υπέστησαν.

Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να περιγραφούν με μια λέξη: «Αγρανάπαυση»! Απαγορεύουν εντελώς ή περιορίζουν πολύ τον αριθμό των επισκεπτών, μέχρις ότου η απειλούμενη περιοχή συνέλθει.

Και ένα τρίτο πουλάκι:

Δεν είναι όμως μόνο οι βλάβες…

Είπαμε προηγουμένως πως η αυξημένη επισκεψιμότητα, ακόμη κι αν είναι ήπια, αλλοιώνει τον χαρακτήρα μιας περιοχής. Έτσι έχουμε δύο, κυρίως, είδη επεμβάσεων – απαγορεύσεων σε δημοφιλείς προορισμούς.

Σε κάποιους απαγορεύεται τελείως η επίσκεψη, για ένα εύλογο διάστημα, ώστε να δοθεί στο περιβάλλον ο χρόνος και η δυνατότητα να γιατρέψει τις πληγές που έχουν προκληθεί. Έχετε δει την ταινία «η παραλία»;

Ο κόλπος αυτός, με απόφαση της κυβέρνησης της Ταϊλάνδης (35 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως), θα κλείσει για τα σκάφη για τέσσερις μήνες, όπως και άλλες παραλίες, προκειμένου να αναγεννηθούν τα κοράλλια.

Άλλες περιοχές, όπως το Μάτσου Πίτσου, επιβάλλουν «χρονοκάρτα» στους επισκέπτες, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τον αριθμό εκείνων που θα βρίσκονται συγχρόνως στο μνημείο, αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία του.

Αλλού, όπως στην Τσίνκουα Τέρρε, τα ρομαντικά Πέντε Χωριά της ιταλικής Ριβιέρας, οι αρχές δημιούργησαν μια εφαρμογή με την οποία ο χρήστης μπορεί να βλέπει, σε πραγματικό χρόνο, τον αριθμό των επισκεπτών στα μονοπάτια.

Έτσι αποφασίζει ο ίδιος πότε και αν θα ξεκινήσει τη δική του περιπλάνηση, με δεδομένους και τους κινδύνους από κατολισθήσεις που συμβαίνουν στην περιοχή. Επιπλέον, πληρώνει ένα τίμημα για την επισκευή των μονοπατιών.

Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα από δημοφιλείς προορισμούς. Εμείς, εδώ, σε ποια φάση βρισκόμαστε; Η θεωρούμε ότι οι δικές μας ομορφιές είναι… άτρωτες και αιώνιες;

 Πριν είναι αργά!